تالاب انزلی؛ مقصد همه ساله مهاجران سیبری/ مراقب این میزبان مهربان باشیم

وجود تالاب در انزلی باعث به وجود آمدن اکوسیستم متنوعی برای حضور انواع ماهیان، پرندگان و حیوانات فراهم آورده و هر ساله با شروع فصل سرد، شهرستان بندرانزلی یکی از مناطقی است که پرندگان مهاجر شمال کره زمین از جمله چنگر، خوتکا، مرغابی، غاز، قو، پلیکان، فلامینگو و... این منطقه را برای قشلاق انتخاب می کنند.

انزلیچی های مهمان نواز نیز از گذشته های دور با این مهمانان زمستانی خو گرفته اند و آیین میزبانی را با دل های گرم خود به خوبی به جای می آورند. نان و دان دادن به خوتکاهای مهاجر که در اینجا به آنها کاکایی می گویند، منظره زیبایی خلق می کند که روی پل غازیان، پل انزلی، کنار ساحل و نزدیکی مرداب می توان دقایقی را بخ دور از هیاهوی زندگی ماشینی سر کرد.

خوتکاهای سفید، اولین میهمانانی که از راه می رسند

علی قاسمی، رئیس پاسگاه محیط بانی قلم گوده شهرستان بندرانزلی با اشاره به اینکه پرنده های مهاجر معمولا از اواخر شهریورماه به انزلی می آیند، اظهار کرد: خوتکای پرسفید اولین پرنده ای است که اواخر شهریورماه می آید و حدود دو ماه در انزلی مانده و مجددا مهاجرت می کند.

وی با اشاره به اینکه به مرور که هوا سرد می شود خوتکا و انواع پرندگان آبزی از جمله مرغابی به انزلی می آیند و تا آبان تقریبا حضورشان تکمیل می شود، افزود: این پرنده ها از روسیه و کشورهای اروپایی که این فصل از سال سرمای زیادی دارند به انزلی می آیند و هرچقدر سرما بیشتر باشد غاز هوایی، پلیکان و قو بیشتر مهاجرت می کنند.

قاسمی با بیان اینکه پرنده های مهاجر تا اواسط اسفندماه مهمان این منطقه هستند، تصریح کرد: سفر آنها تا آخر اسفند تمام می شود؛ البته اگر هوا گرم باشد زودتر هم حرکت می کنند. ضمن اینکه خوتکاها و مرغابی ها تا نزدیکی عید و بعضی وقت ها تا بعد از عید هم می مانند.

این محیط بان با سابقه، به یکی از عادت های جالب پرندگان اشاره کرد و گفت: پرنده ها قبل از مهاجرت با تغییر رژیم غذایی، وزنشان را کم می کنند و برای این کار تقریبا یک ماه مانده به مهاجرت از سمت تالاب به شالیزارها می روند و در آنجا شروع به گل خوردن در زمین های کشاورزی می کنند تا وزنشان پایین بیاید.

رئیس پاسگاه محیط بانی قلم گوده شهرستان بندرانزلی با تاکید بر اینکه شکار غیر مجاز یکی از دغدغه هایی است که همواره پرندگان مهمان را تهدید می کند، متذکر شد: در استان گیلان به ویژه در شهرستان انزلی علاوه بر اینکه برخوردهای قضایی خوب و بازدارنده هستند، همکاری مردم نیز بسیار خوب است و شهروندان رعایت حال پرندگان مهاجر را می کنند.

قاسمی تصریح کرد: جوامع محلی از گذشته های دور عادت به شکار پرنده داشتند که آنها هم بسیار قانع هستند و با توجه به اطلاع رسانی هایی که صورت گرفته و ضرورت اهمیت انتقال زیبایی های زیست محیطی و حفظ پرندگان مهاجر به نسل های آینده، بسیار تلاش می کنند تا شکار بی رویه و غیر مجاز نداشته باشند.

این محیط بان با تاکید بر اینکه برخورد با شکارچیان غیر مجاز و اسلحه های غیر قانونی در دستور کار قرار دارد، گفت: یکی از اقدامات مهم محیط بانی برخورد با متخلفان از قانون و شکارچیان غیر مجاز است که امسال نزدیک به ۴۰ قبضه اسلحه شکاری غیر مجاز، کشف و ضبط کردیم و متخلفان به مراجع قضایی معرفی شدند.

وی با اشاره به اینکه امسال شاهد حضور بیشتر پرندگان مهاجر در انزلی بودیم، تاکید کرد: علاوه بر سرمای هوای مناطق مبدا که باعث می شود پرندگان بیشتر مهاجرت کنند، امنیت مناطقی که برای اسکان زمستانی انتخاب می‌کنند بسیار مهم است و پرنده مهاجر هر کجا احساس امنیت کند، سال بعد تعداد بیشتری به همان منطقه می روند و امسال نیز با همکاری محیط بانان و جوامع محلی بیش از ۹۰ درصد توانستیم امنیت مناطق حضور پرندگان را برقرار کنیم.

قاسمی، با بیان اینکه البته سختی های کار محیط بانی زیاد است، تاکید کرد: به روز بودن تجهیزات در محیط بانی بسیار مهم است و با توجه به اینکه حوزه انزلی ۲۰ هزار هکتار است، کمبود نیرو داریم. محیط بانی شب و روز ندارد و در برخی از موارد حتی نیمه شب نیز به ماموریت می رویم و گاهی اوقات از صبح تا شب روی قایق در تالاب گشت می زنیم.

وی با بیان اینکه همراهی مردم محلی و سازمان های مردم نهاد با محیط بانان نقش مهمی در جلوگیری از شکار غیرمجاز دارد، عنوان کرد: در صورت اطلاع رسانی اهالی از تخلف در اسرع وقت خودمان را به محل مورد نظر می رسانیم و باعث خوشحالی ماست تا شهروندان در هر پست و سمتی که هستند در کنار ما باشند، زیرا علاوه بر اینکه حجم کار ما سبک تر می شود به راحتی می توانیم جلوی شکار غیر مجاز را بگیریم.

قاسمی، با اشاره به اینکه ۲۲ سال است که محیط بان است، گفت: در کنار همه زیبایی های محیط بانی، امنیت این کار با خداست. ای کاش مردم و شکارچیان غیرمجاز با توجه به اینکه زیبایی های طبیعت میراثی ارزشمند در دست ماست که باید به نسل آینده نیز انتقال پیدا کند، قدری بیشتر هوای طبیعت را داشته باشند.

جای خالی آموزش های زیست محیطی در شبکه‌های اجتماعی

سمانه قربانی، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندرانزلی با اشاره به اهمیت آموزش مسائل زیست محیطی به عموم شهروندان، گفت: جای آموزش های زیست محیطی در شبکه‌های اجتماعی خالی است.

وی با اشاره به اینکه آموزش یکی از مولفه های مهم برای برخورد مناسب با پرندگان از جمله پرندگان مهاجر است، تصریح کرد: در سال های گذشته در بحث شکار و مسائل زیست محیطی دوره های آموزشی به صورت جدی برگزار می‌شد، اما از اسفندماه سال گذشته تا امسال به دلیل شیوع کرونا آموزش چهره به چهره نتوانستیم داشته باشیم.

قربانی با اشاره به اینکه آموزش‌های حضوری و چهره به چهره بیشترین اثرگذاری را دارند، افزود: تلاش کردیم با تهیه بروشور همچنین ادامه فعالیت در ارتباط با گروه هایی که از قبل با محیط زیست همکاری داشتند، به صورت مجازی این آموزش ها را ادامه دهیم.

سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندرانزلی اضافه کرد: قبل از شیوع کرونا برای آموزش به دهیاری ها می رفتیم و با حضور در مساجد و استفاده از ظرفیت جوامع محلی، این آموزش ها ارائه می شد.

قربانی با تاکید بر اینکه شبکه‌های مجازی به ویژه صدا و سیما می توانند در زمینه آموزش مباحث مربوط به محیط زیست حضور خوبی داشته باشند، گفت: تا سال گذشته آموزش دانش آموزان مدارس حاشیه تالاب در دستور کار بود و بازخورد بسیار خوبی داشت.

وی با بیان اینکه یکی از آسیب‌هایی که پرنده های مهاجر را تهدید می کند شکار توسط جوامع محلی است، تاکید کرد: بر همین اساس برخورد با متخلفان در دستور کار قرار دارد که محیط بانان با حضور در بازارهای محلی به این مسئله نظارت دارند.

قربانی با اشاره به اینکه عده اندکی از جوامع محلی به خاطر امرار معاش اقدام به شکار می کنند و اکثرا به عنوان تفریح به شکار می پردازند، تصریح کرد: این در حالی است که هر چقدر که پرندگان از امنیت بیشتری برخوردار باشند و یا احساس امنیت کنند در افزایش جمعیت مهاجر سال بعد بسیار موثر خواهد بود.

سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بندرانزلی یادآور شد: شهروندان در صورت مشاهده شکار غیر مجاز پرندگان مهاجر می‌توانند موارد را جهت پیگیری قانونی اطلاع رسانی کنند.

تالاب انزلی از نخستین تالاب‌های ثبت شده در معاهده رامسر در سال ۱۹۷۱ میلادی است و از آنجایی که یک تالاب بین‌المللی ثبت شده است، هم‌اکنون در فهرست مونترال قرار دارد که قرار گرفتن در این فهرست به معنای این است که «تالاب در حال خشک شدن است و به مراقبت نیاز دارد».

به نظر می رسد اگر اقدام جدی در رابطه با لایروبی تالاب انزلی، مدیریت پسماند و فاضلاب هایی که به این زیستگاه ارزشمند وارد می شود، مبارزه با گیاه مهاجم سنبل آبی و همه مواردی که در سال های اخیر زخم بر پیکر این میزبان مهربان وارد می کند، صورت نگیرد در آینده نه چندان دور دیگر پرنده های مهاجر در آسمان انزلی پرواز نکنند.

منبع: ایسنا

68