وحشت از تخریب بناهای تاریخی گیلان در پی خروج از ثبت ملی

هنوز جانِ میراث دوستان از بدخبرهای عمارت دانشسرای رشت آرام نیافته است که خبرِ رای به خروج از ثبت ملی دیوان عدالت اداری برای کهن هتل رشت با نام فردوسی، لرزه ای دوباره بر جانشان می اندازد و هیاهویی دیگر به پا می شود و تلفن ها به دفتر ایرنا مرکز گیلان امان پیجویی نمی دهد.
پیش تر ها در نبود فضای مجازی شاید خبرها کمتر دست به دست می شد اما امروز دنیا دگر گشته و کوچکترین موضوعی از دید فضای مجازی پنهان نمی ماند و این روزها پی در پی هم، خبر تخریب بناهای تاریخی در گیلان لرزشی مهیب بر خاطر میراث دوستان این سرزمین کهن می اندازد.
هتل فردوسی رشت مربوط به دوره پهلوی اول است و با معماری ساباط(معبری دالان مانند با سقف است که در مسیرهای طولانی بالای سر رهگذران قرار می‌گیرد و مانع از تابش آفتاب و آزار آنها می‌شود) در ۱۸ شهریور سال ۹۱ به شماره ۳۰۷۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و اینک خبر رای به خروجش از فهرست آثار ملی از سوی دیوان عدالت اداری بدخبری است که میراث دوستان را نگران کرده است.
ایرنای گیلان در پیگیری خبر رسیده با معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان تماس می گیرد و ولی جهانی ضمن تایید خبر می گوید: این موضوع در حیطه اختیار این اداره کل نیست اما نامه نگاری ها برای حفظ این هتل انجام شده است.
وی ادامه می دهد: گویا با شکایت مالکان هتل فردوسی رای خروج این بنا در دیوان عدالت اداری صادر شد که هنوز در وزارت میراث فرهنگی این رای تایید نشده و موضوع در دست پیگیری است.

دیوان عدالت اداری برای میراث فرهنگی به راحتی رای صادر نکند

در پیگیری بیشتر با مدیرکل ثبت آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تماس گرفت و در این گفت و گو موضوع رای دیوان عدالت اداری برای خروج از ثبت هتل فردوسی رشت مورد تایید قرار گرفت.
مصطفی پورعلی بیان کرد: هتل فرودسی گیلان دارای شان ملی است و از دیوان عدالت اداری به طور جدی درخواست می کنیم به راحتی برای آثار تاریخی و فرهنگی کشور که ریشه در هویت ایرانی و اسلامی ما دارد، رای به خروج از ثبت ندهد.

مصطفی پورعلی بیان کرد: هتل فرودسی گیلان دارای شان ملی است و از دیوان محترم عدالت اداری به طور جدی درخواست داریم به راحتی برای آثار تاریخی و فرهنگی کشور که ریشه در هویت ایرانی و اسلامی ما دارد رای به خروج از ثبت ندهد.وی افزود: هتل فردوسی در ۱۸ شهریور سال ۹۱ به شماره ۳۰۷۲۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و این بنای تاریخی از نخستین مهمانسراهای تاریخ معاصر کشور است؛ الگوی معماری این بنا از اولین نمونه های معماری شهری یا معماری موسوم به معماری خیابانی در ایران است و در دوره ای نیز ساختمان شورای اسلامی شهر رشت در آن مستقر بوده است؛ این ها مواردی است که در نزد هر کارشناسی حکایت از شان ملی و اهمیت تاریخی بنا می دهد.
وی با ابراز تاسف از این موضوع اظهار کرد: متاسفانه ساختمان "سرای میخچی " رشت نیز که در مجاورت این بنای ارزشمند بود با رای دیوان عدالت اداری تخریب شده و اینها واقعا ناراحت کننده و دلخراش است.
وی تاکید کرد : بناهای تاریخی هویت گیلان و دارای شان ملی هستند اگر اینها را تخریب کنیم چه برای فرهنگ سرزمینمان خواهد ماند.
پورعلی با تاکید بر پیگیری حقوقی در ارتباط با تجدید نظر در رای دیوان عدالت اداری در ارتباط با هتل فردوسی رشت، گفت : درخواست اعمال ماده ۷۹ قانون دیوان عدالت اداری به ریاست دیوان ارسال شده است و امیدواریم پاسخ این درخواست به نفع حفاظت این اثر صورت پذیرد.
وی افزود: البته در تهران اتفاقات مشابهی رخ داده که شهرداری تهران بسیاری از آثاری که خروج از ثبت گرفتند را تملک کرده و دوباره میراث آنها را به ثبت رسانده است.
پورعلی از دیوان عدالت اداری خواست که در صدور رای یادشده تجدید نظر کند و راحت رای به خروج آثار از ثبت میراث فرهنگی ندهد.

گیلان سراسر شگفتی است و شاید اکوموزه ای فراخ بر بلندای ایران که بیش از همه به اقلیم خوش شناخته می شد، اما امروز میراث باستانی اش نیز گردشگران بسیاری را به خود می خواند، بارزترین جاذبه گردشگری رشت بافت تاریخی این شهر است که در مرکز آن بنا شده و امروز برای گردشگران جهاندیده تداعی گر شهرهای کهن اروپایی است اما متاسفانه هر بار بدخبری تازه لرزه بر اندام میراث دوستان می اندازد.
در ادامه پیگیری بناهای تاریخی گیلان همچنین پی جویی عمارت دانشسرای رشت شدیم که چندی پیش در راستای حمایت از پیشگیری از تخریب آن پویش مردمی راه اندازی شد.
این عمارت به شماره ۲۳۰۴۶ به تاریخ دوم مردادماه ۱۳۸۷ در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شد؛ دانشسرای رشت در انتهای محله قدیمی ساغریسازان، خیابان دانشسرا خیابانی که چندین بار نامش تغییر کرد (آل بویه، شهید رشیدیه و نجفی) اما در نهایت به پاس عمارت باشکوهی که ۱۲۰ سال در آن استوار ایستاده، خیابان «دانشسرا» نام گرفت، این عمارت دو طبقه قاجاری با آجر چینی‌های تزئینی، در و پنجره‌های بزرگ چوبی و دستگیره‌های برنجی، نخستین دانشسرای رشت بود که وظیفه تربیت آموزگاران را داشت اما امروز تاکید بر خطر جانی در ورود به این ساختمان عبارتی است که مورد تاکید قرار می گیرد و هر بارش برف یا باران میراث دوستان را نگران تر می کند.

بخشی از بودجه مرمت عمارت دانشسرا تامین شده است

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در این باره می گوید : خوشبختانه پس از نشست ها و پیگیری های بسیار خبرهای خوشی در راهست و۵۰ درصد اعتبار مورد نیاز برای مرمت بنا از سوی این اداره کل در نظر گرفته شده است.
ولی جهانی افزود: با توجه به مکاتبات مستمر انجام شده با استاندار، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان و وزارت‌خانه در صورت تامین منابع مالی مورد نیاز، طرح مرمت بنای تاریخی دانشسرا در اولویت برنامه‌های این اداره‌کل خواهد بود.
وی یادآور شد: عمارت‌ تاریخی دانشسرا با تزئینات آجری و پنجره‌های چوبی با معماری خاص به عنوان نخستین دانشسرای شهر رشت (مدرسه رشیدی) روزگاری محل تربیت آموزگاران و معلمان فرهیخته این سرزمین بوده که با مساحت ۱۴۰۰ مترمربع در دو طبقه با زیربنای ۶۷۰ مترمربع در یکی از محله‌های قدیمی شهر رشت (ساغریسازان) و با شماره ۲۳۰۴۶ در مرداد ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
وی ادامه داد: این بنای تاریخی ابتدا در اختیار اداره‌ کل آموزش و پرورش گیلان قرار داشته که با شکایت وراث، مالکیت بنا از آن اداره ‌کل سلب و در اختیار وراث قرار گرفت که به دلیل فقدان رسیدگی‌های لازم توسط وراث وضعیت سلامت این بنا در خطر تهدید جدی قرار گرفته است.
جهانی اضافه کرد: وضعیت این بنا و نیاز به تأمین منابع مالی برای انجام طرح مرمتی آن طی مکاتبات متعدد اداره ‌کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در سنوات گذشته و سال جاری با استاندار، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان و وزارت‌خانه به اطلاع رسیده است.
جهانی با اشاره به آسیب‌های جدی وارده به سقف بنا دانشسرای رشت افزود: با توجه به شرایط اضطراری بنا و مذاکرات صورت گرفته با شهرداری و اعضای شورای شهر رشت و درخواست تأمین منابع مالی از استاندار، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزارت‌خانه همچنین استفاده از ظرفیت خیرین میراث‌ فرهنگی در صورت تأمین منابع مالی مورد نیاز برای انجام طرح مرمت ساختمان دانشسرا این مساله در اولویت‌های اصلی اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان خواهد بود.

جهانی با اشاره به آسیب‌های جدی وارده به سقف بنا دانشسرای رشت افزود: با توجه به شرایط اضطراری بنا و مذاکرات صورت گرفته با شهرداری و اعضای شورای شهر رشت و درخواست تأمین منابع مالی از استاندار، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزارت‌خانه همچنین استفاده از ظرفیت خیرین میراث‌فرهنگی در صورت تأمین منابع مالی مورد نیاز برای انجام طرح مرمت ساختمان دانشسرا این مساله در اولویت‌های اصلی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان خواهد بود.

در سال های اخیر خبر کم فروغ شدن دبیرستان فروغ رشت که بیش از یکصد سال از تأسیس آن -نخستین مدرسه دخترانه گیلان - ‌می گذرد، توجه معاون رییس جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور را به سوی خویش جلب کرد.
پس از آن خبر تخریب یک حمام قدیمی در تالش و از پی آن سرای میخچی مربوط به دوره پهلوی که در تاریخ هفتم اسفندماه سال ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۱۵۵۶ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود اما بدلیل رای دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۹۱ از فهرست آثار ملی خارج و سپس تخریب شد.
خبر فروریختن سقف یکی از اتاق های خانه ابریشمی رشت یکی از ارزشمندترین ابنیه مسکونی متعلق به عصر قاجار و بدخبرهایی دیگر که گاه با اعتبارات کم از خطر نجات یافتند و چه بسیار دیگر که در معرض تخریب هستند.
روند شهرسازی سیال است و کارشناسان شهرسازی معتقدند نمی توان به بهانه حفظ آثار تاریخی روند مدرنیته را متوقف کرد؛ امروز جوامع مدرن همزمان با حرکت به سمت مدرنیته از بافت های تاریخی خویش بعنوان یک پیشینه و هویت تاریخی حفاظت می کنند.
به هر روی میراث فرهنگی و بناهای تاریخی هویت و پیشینه هر سرزمینی محسوب می شوند و بدین سبب باید با ایجاد دغدغه حفاظت از این آثار اختصاص بودجه ویژه ملی و تسهیل مرمت برای مالکان ترتیبی اتخاذ شود تا بناهای تاریخی از گسل تخریب در امان بمانند.

منبع: ایرنا

68