ترس اقتصاد از جنگ جهانی سوم

به گزارش اکونومیست، آیا بازار‌های مالی می‌توانند بار دیگر ریسک یک درگیری جهانی را نادیده بگیرند؟ سناریوی کابوس وار فرود به سمت جنگ جهانی سوم دو سال پیش آغاز شد؛ زمانی که نیرو‌های روس در مرز اوکراین جمع شدند. امروز نبرد اسرائیل علیه حماس ظرفیت بالقوه ترسناکی برای سرایت به فراتر از غزه دارد. حمایت نظامی آمریکا برای اوکراین و برای اسرائیل حیاتی است و در عراق و سوریه پایگاه‌های آمریکا احتمالا از سوی نیرو‌های نیابتی که مورد حمایت ایران هستند، مورد حمله قرار گرفته‌اند. اگر چین تصمیم بگیرد که زمان بهره برداری از موقعیت یک ابرقدرت پریشان (ایالات متحده) و حمله به تایوان فرا رسیده، آمریکا به راحتی در یک زمان وارد سه جنگ خواهد شد.

سایر نقاط جهان در معرض این خطر خواهند بود که جنگ‌ها در هم تنیده شده و به چیزی حتی ویرانگرتر تبدیل شوند. البته این سناریو خسارات مالی را تا حد زیادی در فهرست وحشت قرار می‌دهد. با این وجود، تاکنون احتمال وقوع جنگ جهانی به سختی باعث ایجاد لرزش در بازار‌ها شده است. البته مدت زمانی است که بازار‌ها بیش‌تر گرفتار ترس شده اند تا طمع. قیمت اوراق قرضه حتی برای اوراق خزانه داری آمریکا که ظاهرا بدون ریسک هستند متلاطم بوده است. شاخص‌های سهام در آمریکا، چین و اروپا برای سه ماه متوالی کاهش یافته است. با این وجود، این نابسامانی را می‌توان به طور قابل قبولی با عوامل تاثیرگذار در زمان صلح از جمله استقراض بیش از حد دولت و انتظارات نرخ بهره توضیح داد.

ساده‌ترین راه برای درک شرایط آن است که خود را در سال ۱۹۱۴ میلادی تصور کنید؛ می‌دانید که جنگ جهانی اول در شرف فرارسیدن است. شما باید به سرعت شرط بندی کنید. ظرف مدت چند هفته صرافی‌های اصلی در لندن، نیویورک و کل قاره اروپا تعطیل خواهند شد و ماه‌های متمادی تعطیل باقی خواهند ماند. آیا می‌توانید حدس بزنید شرایط به کدام سمت پیش خواهد رفت؟ اگر خردمندانه حدس زده بودید این فرض را می‌پذیرفتید که سهام آمریکا شرط بندی خوبی است. آیا می‌توانستید با کارگزاری معامله کنید که در بحبوحه بحران نقدینگی از ورشکستگی جلوگیری می‌کرد؟ ممکن است دوباره عاقلانه تصمیم گرفته باشید که موقعیت‌های بدهی دولتی را که به زودی تحت فشار جنگ قرار می‌گیرد را در نظر گیرید. آیا حدس می‌زنید که اوراق قرضه روسیه که انقلاب کمونیستی و نکول (ناتوانی از بازپرداخت بدهی) ناشی از قدرت گیری بلشویک‌ها را تجربه می‌کنند اوراق قرضه‌ای بودند که به طور کامل با قیمت ارزان فروخته شده و بی ارزش می‌شدند؟

به عبارت دیگر، جنگ شامل سطحی از عدم اطمینان رادیکال بسیار فراتر از ریسک‌های قابل محاسبه است که اکثر سرمایه گذاران به آن عادت کرده اند. این بدان معناست که حتی جنگ‌های جهانی قبلی درس‌های محدودی برای جنگ‌های بعدی داشته اند، زیرا هیچ دو جنگی شبیه یکدیگر نیستند. مقاله فرگوسن نشان می‌دهد که کتاب بازی بهینه برای سال ۱۹۱۴ (یعنی خرید کالا‌ها و سهام آمریکایی و فروش اوراق قرضه، سهام و ارز‌های اروپایی) در اواخر دهه ۱۹۳۰ کاربرد چندانی نداشت. سرمایه گذاران در آن دهه سعی کردند از تاریخ درس بگیرند. آنان با پیش بینی جنگ جهانی دیگر سهام و ارز‌های قاره اروپا را فروختند، اما این جنگ متفاوت سرمایه گذاری‌های برنده متفاوتی داشت. سهام بریتانیا بر سهام آمریکا و هم چنین اوراق قرضه دولتی بریتانیا بر اوراق قرضه امریکا پیشی گرفت.

امروزه منبع بزرگتر و وحشتناک‌تری از عدم اطمینان وجود دارد، زیرا بسیاری از قدرت‌ها تسلیحات هسته‌ای دارند. با این وجود، به یک معنا، این موضوع ارتباط مالی کمی دارد، زیرا در یک آتش سوزی هسته‌ای بعید است که عملکرد پورتفولیوی* شما در بین اولویت‌های تان قرار گیرد. نتیجه این امر چیست؟ این که مه ناشی از جنگ حتی در مقایسه با ژنرال نظامی برای سرمایه گذاران غلیظ‌تر است. اگر بدترین اتفاق رخ دهد مورخان آینده ممکن است از بی احتیاطی ظاهری سرمایه گذاران امروزی شگفت زده شوند. آنان در آن زمان شگفت زده خواهند شد، زیرا تنها در آن زمان است که مه ایجاد شده به پایان رسیده است.

* پورتفولیو یا پرتفوی، سبد دارایی هاست (خود کلمه سبد را تقریبا همگان به عنوان معادل فارسی پورتفولیو پذیرفته اند). پورتفولیو به این معنا معمولا در حوزه سرمایه گذاری، معامله گری و مدیریت مالی به کار می‌رود.