سه گانه«خانواده، معلم و آموزش مجازی» و راه مقابله با افت تحصیلی

حدود یکماه از بازگشایی رسمی و آغاز فعالیت مدارس در یک سال تحصیلی کرونایی با همه مختصات غیرمنتظره، سخت و نگران کننده اش گذشته است و با وجود آنکه در ابتدا وزارت آموزش و پرورش بر آموزش های حضوری تاکید داشت، رفته رفته اختیار را به خانواده ها و مدارس سپرد تا درباره چگونگی تداوم آموزش به صورت حضوری یا غیرحضوری تصمیم بگیرند.

با بحرانی شدن وضعیت کرونا در بسیاری از استان های کشور، رفته رفته از حضور دانش آموزان کاسته شده و اکنون حضور در مدارس اختیاری شده است، به طوری که چندی پیش نیز وزیر آموزش و پرورش گفت که «به تشخیص خانواده ها احترام گذاشتیم و اعلام کردیم اگر خانواده ای علی رغم همه مراقبت های ما و مدرسه باز هم نگران هستند، حضور فرزندشان در مدرسه الزامی نیست و می توانند از دیگر روش های آموزش استفاده کنند.»

علی رغم آنکه آموزش حضوری و چهره به چهره مزیت ها و کارکردهای بسیاری در یادگیری و تربیت دارد، بسیاری از خانواده ها آموزش های غیرحضوری را به علت حفظ سلامت و امنیت خانواده خود بر حضور مداوم در مدرسه ترجیح داده اند.

در چنین شرایطی هنوز شبکه نوپای «شاد» برای آموزش های مجازی به طور کامل روی روال نیفتاده و کندی های آن خانواده ها و معلمان را آزار می دهد هرچند مسئولان از خبر داده اند.

علاوه بر مشکلات شبکه شاد، معلمان نیز با سختی هایی برای انتقال مطالب و محتوای آموزشی مواجه هستند؛ از آن سو نشاندن فرزندان پای سیستم کامپیوتر یا تلفن همراه و انجام تکالیف به یکی از دغدغه های خانواده تبدیل شده است.

با وجود تلاش شبانه روزی معلمان، نگرانی از افت تحصیلی دانش آموزان در چنین شرایط گریزناپذیری اجتناب ناپذیر و نیازمند برنامه ریزی های منسجم و تدابیر جدی از سوی مسئولان امر و توجه بیشتر خانواده ها به فرزندانشان در حین آموزش است؛ چرا که مدرسه نرفتن و در خانه ماندن به معنای تعطیل شدن مدرسه و آموزش نیست.

با یک کارشناس مسائل آموزش و پرورش و معلم دوره دبیرستان، درباره آموزش های مجازی به گفت وگو نشسته ایم؛ وی توصیه هایی نیز به خانواده ها داشت و خواست که والدین حتما روزانه با فرزندان خود درباره کلاس های مجازی صحبت کرده و آنها را رها نکنند.

زهرا علی اکبری در گفت وگو با ایسنا ، در این باره اظهار کرد: یونسکو، قرن بیست و یکم میلادی را قرن «یادگیری» نام گذاری کرده و با این رویکرد "آموزش باکیفیت برای همه" با محوریت فرصت بخشی، دسترسی و عدالت آموزشی در دستور کار کشورهای خواهان توسعه و پیشرفت قرار گرفته است.

وی افزود: با شیوع کرونا برخی عرصه های زندگی دستخوش تحولاتی شد، زیرا ناشناخته بودن چرخه زندگی این ویروس و چگونگی عملکردش موجب شده تا به تحمیل و سازگاری با شرایط موجود تغییراتی در سبک زندگی افراد ایجاد شود.

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه آموزش از جمله حوزه هایی است که در دوران کرونا دستخوش تغییراتی اساسی شده است گفت: در حال حاضر که به تناسب شرایط، خانواده ها ترجیح می دهند فرزندشان در مدرسه حضور نداشته باشد، آموزش مجازی و آموزش تلویزیونی بخش اعظمی از فرایند یاددهی - یادگیری را در برگرفته است.

علی اکبری ادامه داد: بدون تردید به کارگیری موفقیت آمیز آموزش مجازی در مدارس علاوه بر نیروی انسانی یاد دهنده که علم و دانش و مهارتش به روز باشد، نیاز به یاریگرها، بسترها و زیرساخت های فناوری به روز و آزموده ای دارد.

وی با اشاره به اینکه در نظام آموزشی کشور ما همراه با آموزش تلویزیونی که از همان روزهای اولیه تعطیلات مراکز آموزشی شروع شد، پس از فراز و نشیب های متعدد در موضوع آموزش مجازی، شبکه آموزشی دانش آموز با نام اختصاری "شاد" طراحی و راه اندازی شد که امروز با وجود باگ هایی که دارد در حال ارتقای سیستمی خود است تا نیاز گروه های هدف را برطرف کند اظهار کرد: برای تحقق هدف آموزش و پرورش متعالی در جامعه یادگیری، پیوند همه ارکان و تغییر نگرش در عرصه آموزش نسبت به یادگیری و کیفیت آن مستلزم توجه است.

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش تاکید کرد که همواره یکی از دغدغه‏ های نظام‏ های آموزشی، میزان اثربخشی فرآیند یاددهی- یادگیری و خلق دانش بوده است. بسیاری از نظریه پردازان این حوزه، اثربخشی این فرآیند را وابسته به شیوه ها و روش هایی می‏ دانند که بتوانند مشارکت و همراهی خانواده و معلمان در فعالیت‏ های یادگیری را باعث شوند.

علی اکبری ادامه داد: در کنار رسالت و ماموریت هایی که نظام آموزشی و متولیان آن برعهده دارند تا چالش های پیش آمده در فرایند یادگیری در دوران کرونا را حل و فصل کنند، خانواده ها نقش بسزایی در یادگیری با کیفیت و مداوم دانش آموزان برعهده دارند.

وی با بیان اینکه صاحبنظران و متخصصان علوم تربیتی معتقدند که در آموزش مجازی تنها فراهم ساختن دسترسی به متون درسی و محتوای علمی برای یادگیری مداوم کافی نیست عنوان کرد: تصور اینکه تنها مدرسه، معلمان و مربیان در آموزش مجازی و یادگیری دانش آموزان نقش دارند و آموزش تنها برعهده آنهاست باور اشتباهی است که متاسفانه این روزها زیاد شنیده می شود.

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش افزود: این در حالی است که مشارکت خانواده در فعالیت‏ های یادگیری، یکی از مؤلفه‏ های بسیار اساسی در این فرآیند است البته عکس این باور نیز صحیح نیست که معلم، در کلاس درس مجازی تدریسی صرف داشته باشد و مابقی تعلیم وتربیت را به محیط خانه و خانواده واگذار کند.

علی اکبری خانواده را اولین نهاد دانش افزایی، علم گرایی و تربیت آزاد اندیشی، اخلاق گرایی، مهارت ورزی و تجربه اندوزی دانست و با اشاره به اینکه مدرسه و معلم همراه و در ادامه خانواده می توانند این مسیر را تعالی بخشند گفت: امروزه بسیاری از معلمان از روش های یادگیری غیرفعال به سمت یادگیری‏ فعال حرکت کرده اند و روش‏ های بهتری‏ برای مشارکت خانواده در فرآیند یادگیری یافته اند.

وی در ادامه بیان کرد: در یک کلاس آموزش مجازی، جریان کار از معلم به دانش آموز به ابزار فناوری به دانش آموز با تسهیل گری معلم تغییر می کند؛ حال آنکه در یک کلاس درس سنتی، گردش کار نسبتا قابل پیش بینی است؛ معلم یک تکلیف ارائه می دهد، دانش آموزان تکلیف را تکمیل می کنند و به معلم باز می گردانند و گاهی همکاری بین دانش آموزان رخ می دهد. معلمان همچنین ممکن است کار را به دانش آموز با بازخورد یادگیری بدهند و سپس از دانش آموز مجددا درخواست ارائه تکلیف کنند.

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش با بیان اینکه در بهترین حالت، این رویه، بسیار شبیه به ضربه توپ تنیس به عقب و جلو است گفت: در یک کلاس دیجیتال، گردش کار می تواند به طور مشابه باینری(دستگاه اعداد دودویی) - از دانش آموز به پلت فرم یادگیری، یا یک دانش آموز از طریق ارسال تکلیف به یک معلم باشد. ضمن اینکه در این فضا شبکه سازی یادگیری بین دانش آموزان بسیار روان تر برقرار می شود.

علی اکبری افزود: گردش کار در یک کلاس دیجیتال فرصت های بیشتری برای بازخورد خلاقانه، ارزیابی انتقادی، زمینه های واقعی "دنیای واقعی"، حمایت روانی و غیره فراهم می کند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر آموزش مجازی و تعطیلی مدارس باعث شده تا اهمیت نقش خانواده ها در تعلیم وتربیت فرزندان بیشتر نمایان شود گفت: از طرف دیگر برخی فعالیت های آموزشی و پرورشی دانش آموزان تحت تاثیر قراربگیرد و رنگ ببازد؛ همراهی خانواده، مدرسه و معلم می تواند ویژگی های فردی دانش آموزان همچون نوآوری، خلاقیت، ابتکار ، پشتکار و دقت، انعطاف پذیری و تحمل نظر دیگران را مورد بررسی قرار دهد و با یاددهی عمیق و پایدار در ذهن دانش آموزان، دست یابی به اهداف و آرمان های نظام آموزشی را ممکن تر کند.

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش افزود: نظارت خانواده بر فعالیت ها و ساعاتی که دانش آموز باید از آموزش تلویزیونی برخوردار شود و یا در فضای مجازی آموزش لازم را دریافت کند بسیار مهم است.

علی اکبری با بیان اینکه دانش آموزی که هدفمند و صرف برخورداری از آموزش در این فضا وارد می شود تا حدود قابل قبولی از آسیب های فضای مجازی به دور می ماند اظهار کرد: شاید این نکته وارد باشد که بعضی از والدین به دلیل اشتغال و مسئولیت اجتماعی نمی توانند نظارتی کامل و مستقیم داشته باشند، اما با وجود چنین مسئله ای بازهم باید به فرهنگ سازی و بستر آن در خانواده رجوع کرد.

وی افزود: با در نظر گرفتن این موضوع که آموزش مجازی برای خانواده ها، هزینه مصرفی به نام اینترنت را اضافه کرده و بر مسئولیت های اقتصادی آنان افزوده است، اما باید پذیرفت خانواده ای که به فرزند خود نظم و انضباط در هر کار و برنامه ای را یاد می دهد و دوستانه از وی می خواهد تا ضمن پذیرش مسئولیت دانش آموزی اش مانند کلاس های حضوری در مدرسه فعالانه در کلاس مجازی شرکت کند، روزانه از روند کلاس های مجازی اش بگوید و نقاط ضعف و قوت این آموزش را با او به گفت و گو می گذارد، بدون تردید فرزندی موفق تر از خانوده ای دارد که از این فضا دور است و تلاشی هم برای آن نمی کند.

این معلم و کارشناس آموزش و پرورش تاکید کرد: مشارکت مطلوب سه گانه خانواده، معلم و دانش آموز در آموزش مجازی می تواند پیامدهای مطلوبی در راستای آموزش دانش آموزان در دوران شیوع کرونا داشته باشد. بدون شک یک آموزش مجازی موفق نیاز به فعالیت پویا و کارآمد دانش آموزان، نظارت و همراهی خانواده ها و نوآوری های آموزشی معلمان دارد.

منبع: ایسنا

70