۷۰ هزار دانش‌آموز به جمعیت دانش‌آموزی شهرستان‌های تهران اضافه می‌شود/ مهاجرت برخی خانوارها از پایتخت به سمت حاشیه

«مسعود بهرامی» مدیرکل آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران از افزایش مهاجرت خانوارها از شهر تهران به شهرستان‌های این استان و تدابیر این اداره کل برای آمادگی در برابر تقابل فرهنگی مهاجران و اتباع در مدارس گفت که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.

چالش کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش یکی از موضوعاتی است که بارها مطرح شده و البته اقداماتی هم در این راستا صورت گرفته است. در مورد این چالش در آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران و راهکارهای اتخاذ شده برای رفع این چالش بگویید. 

یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما در مدیریت مدارس شهرستان‌های استان تهران، مدیریت نیروی انسانی است. این چالش یک شبه ایجاد نشده که بخواهیم با یک تدبیر و راهکار یک شبه آن را حل کنیم؛ سالیان سال است بحث کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش در سطح کل کشور وجود دارد و شهرستان‌های استان تهران نیز مستثنی نیستند. تغییر در بخشی از آمار فعلی کمبود نیروی انسانی بستگی به نتایج اتفاقاتی دارد که هفته آینده به ما اعلام می‌شود؛ به طور مثال موضوع نقل و انتقالات همکاران می‌تواند بخشی از این کمبود نیروی انسانی را تغییر بدهد. حدود ۵ هزار نفر از همکاران فرهنگی در سامانه نقل و انتقالات تقاضای خروج از استان را پر کرده‌اند و از سوی دیگری تعدادی از همکاران در سایر استان‌ها، متقاضی نقل و انتقال به شهرستان‌های استان تهران شده‌اند. یادآوری می‌کنم که همه اختیارات نقل و انتقالات از ادارات کل سلب و به سامانه نقل و انتقال واگذار شده است و سامانه همه شرایط خاص مثل ازدواج، فرزند، عارضه پزشکی و… را در نظر دارد بنابراین اولین نکته این است که برای برآورد میزان کمبود نیروی انسانی نتیجه نقل و انتقالات باید بیاید تا بتوانیم ورودی و خروجی استان را احصا کنیم.

نکته دیگر مربوط به نتیجه آزمون ماده ۲۸ است که هفته آینده قرار است سازمان سنجش آموزش کشور آن را اعلام کند و بعد از آن می‌توانیم برآورد کنیم که چه تعداد نیروی انسانی جذب آموزش و پرورش شده‌اند و می‌توانیم در خدمت آن‌ها باشیم و در سال تحصیلی جدید از توانمندی آن‌ها استفاده کنیم، از سوی دیگر همکارانی هستند که به بازنشستگی نائل می‌شوند و تا پایان مرداد تقاضای این همکاران نیز به ما می‌رسد و ما پس از قطعی شدن نتایج این سه مولفه اصلی، نیازسنجی و آمار دقیق‌تری از کمبود نیروی انسانی را به دست می‌آوریم. البته این سه مولفه اصلی است و مولفه‌های دیگری هم وجود دارد مانند مرخصی بانوان به دلیل فرزندآوری، سرباز معلم‌هایی که یا به جمع ما اضافه خواهند شد یا ترخیص می‌شوند، مرخصی‌های بدون حقوق، از کار افتادگی و… اما همان سه مولفه‌ای که گفتم اصلی‌ترین مولفه‌ها در تراز نیروی انسانی ما هستند.

چه زمانی در مورد وضعیت نیروی انسانی مدارس شهرستان‌های استان تهران به جمع‌بندی می‌رسید؟

نتایج این موارد تا آخر مرداد مشخص می‌شود و می‌توانیم تا اول شهریور به جمع‌بندی نسبت به وضعیت نیروی انسانی خود برسیم تا برای مهرماه ساماندهی کنیم. البته یک نکته مهم را یادآوری می‌کنم؛ همکاران ما با توجه به تجربیاتی که از سالهای گذشته داشتند و احتمالی که بر مبنای جذب و انتقالی و… می‌دهند، رزمایشی برای اول مهرماه، در اواخر تیر و اوایل مرداد انجام دادند که بر اساس آن بحث نیروی انسانی را در همه مناطق خودمان برمبنای مفروضات بررسی کردیم تا ببینیم چقدر نیروی انسانی داریم، چقدر حق التدریس باید داشته باشیم، چه میزان نیروی خدماتی وجود دارد و… این امر یک بار بین ما و مناطق ۲۱ گانه‌مان انجام شده و تا حدودی وضعیت ساماندهی نیروی انسانی برای سال تحصیلی جدید را می‌دانیم، اما تا مولفه‌هایی که گفتم مشخص نشود، نمی‌توانیم تحلیل دقیقی از وضعیت نیروی انسانی در سال تحصیلی جدید داشته باشیم. 

یکی از چالش‌های آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران بحث مهاجرت‌هاست، اما شاید نکته مغفول در این چالش، مهاجرت از شهر تهران به شهرستان‌های اطراف آن باشد. آیا در مورد این نوع مهاجرت و علل آن بررسی انجام شده و چالشی در این زمینه دارید؟ 

مهاجرت در معنای کلی برای ما به معنای جمعیتی است که به استان تهران اضافه می‌شود که بخشی از آن اتباع هستند و بخشی شامل هموطنان خودمان می‌شود که از استان‌های مجاور به استان تهران مجاورت می‌کنند، اما موضوع این است که چه اتباع و چه هموطنانی که از شهرهای دیگر به استان تهران مهاجرت می‌کنند، نمی‌گویم ۱۰۰ درصد ولی عموما در شهرستان‌های استان تهران سکنی می‌گزینند. بحث دیگر هموطنانی هستند که به دلایل شرایط شغلی، کار و زندگی و… از مرکز تهران به سمت حاشیه مهاجرت می‌کنند. از آنجایی که ما آمار سامانه‌های مسکن و… را نداریم، نمی‌توانیم آمار دقیقی از این نوع مهاجرت ارائه کنیم، ولی می‌دانیم که این اتفاق می‌افتد و با توجه به میزان ورودی پرونده‌های دانش‌آموزی ما هنگام ثبت نام در مدارس که نشان می‌دهد، سال قبل دانش آموزی در تهران ثبت نام کرده و سال بعد در مدارس یکی از شهرستان‌های استان تهران ثبت نامش را انجام داده، می‌توانیم به وجود چنین امری اذعان کنیم و این موضوع مورد توجه ماست.

در مجموع چه تعداد دانش‌آموز به دانش‌آموزان شهرستان‌های استان تهران اضافه شده است؟

به طور کلی پیش بینی می‌کنیم حدود ۷۰ هزار دانش آموز به مجموع دانش آموزان شهرستان‌های استان تهران اضافه شود که بخشی از آن اتباع، بخشی مهاجرت درون یا برون استانی و بخشی هم فرزندان ساکنین شهرستان‌های استان تهران هستند که به پایه اول ابتدایی ورود پیدا می‌کنند. البته تعدادی نیز در پایه دوازدهم خروجی داریم. این تعداد ورودی دانش آموز، حدود هزار و ۴۰۰ کلاس درس به ما اضافه می‌کند که مکلف هستیم برایش برنامه ریزی کنیم و پیش بینی‌های اولیه آن را هم انجام داده‌ایم تا اول مهر کمترین چالش را داشته باشیم. 

الگوی شهریه مدارس غیردولتی بر مبنای سامانه‌ای که زیر نظر سازمان مدارس غیردولتی است، تعیین می‌شود و با مولفه‌ها و درصدهایی برای افزایش اجاره بها، افزایش کارکنان و… تعیین می‌شود

این تعداد ورودی دانش آموز نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده یا کمتر؟ 

تعداد ورودی دانش آموزان ما بیشتر شده است و امسال این میزان افزایش دانش آموزان، نسبت به میزان افزایش سال گذشته هم بیشتر است. 

با این حساب ابتدای مهر برای این تعداد ورودی مشکلی نخواهید داشت؟ آیا تمهیداتی برایش اندیشیده‌اید؟ 

ما می‌دانیم که سال جدید ۷۰ هزار دانش آموز اضافه داریم و با توجه به تقسیم‌بندی‌هایی که شده است برخی در کلاس‌های موجود ساماندهی می‌شوند و برای برخی نیز باید کلاس جدید ساماندهی شود که همان هزار و ۴۰۰ کلاس است که قبلا گفتم و از این تعداد کلاس مورد نیاز، بخشی تمهید شده و بخشی هم توسط همکاران ما در معاونت نوسازی و تجهیز مدارس فراهم خواهد شد. ما در آموزش و پرورش در هر استانی دو دستگاه داریم؛ یک دستگاه ما هستیم که آموزش و پرورش محسوب می‌شویم و امور نیروی انسانی، تربیتی، کلاس‌گذاری و… برعهده ماست. دستگاه دیگری هم به صورت موازی با ما وجود دارد، اما زیرمجموعه ما محسوب نمی‌شود و ما دخل و تصرفی در آن نداریم؛ آن دستگاه سازمان نوسازی و تجهیز مدارس است که حوزه ساخت و تجهیز، نوسازی و بهسازی مدارس را برعهده دارد. ما فقط بهره برداریم و اعلام نیاز می‌کنیم و آن‌ها تامین می‌کنند. 

در جریان افزایشی مهاجرت به شهرستان‌های استان تهران و ایجاد فضای چند فرهنگی و تقابل فرهنگ‌های گوناگون با یکدیگر، آیا این موضوع جزو چالش‌های شما هست و برنامه و توجهی به آن دارید؟ 

موضوعی که مطرح کردید مهم است و ما اتفاقا هفته گذشته جلسه‌ای در این رابطه داشتیم و تعدادی از جامعه‌شناسان و کسانی که در حوزه اتباع فعال هستند، حتی از خود اتباعی که به نوعی کنشگر اجتماعی بودند هم میزبانی کردیم و درمورد مسائل مختلف از جمله ثبت نام، برگه حمایت تحصیلی که استانداری باید برای اتباع صادر کند و… گفت‌وگوی اولیه داشتیم و اتفاقا حواسمان به تفاوت‌های فرهنگی هست، اما به هرحال این شرایط، شرایطی است که ما نقشی در ایجاد آن نداشتیم. برای نمونه جنگی که در افغانستان به راه افتاد و چالش‌هایی که در مرز به وجود آمد همه مواردی بود که آموزش و پرورش نقشی در آن نداشت، ولی با همه محدودیت‌ها و چالش‌هایی که خودمان درگیرش هستیم راجع به این نکته مهم هم دقت نظر کافی را خواهیم داشت.

تعداد مدارس غیردولتی در شهرستان‌های استان تهران چقدر است و آیا از الگوی شهریه مصوب تبعیت می‌کنند و مورد رصد هستند؟ 

الگوی شهریه مدارس غیردولتی بر مبنای سامانه‌ای که زیر نظر سازمان مدارس غیردولتی است، تعیین می‌شود و با مولفه‌ها و درصدهایی برای افزایش اجاره بها، افزایش کارکنان و… تعیین می‌شود. مدارس غیردولتی این رقم را اعلام می‌کنند و به شورای نظارت استان و بعد به شورای سیاستگذاری مدارس غیردولتی کشور می‌رود و شهریه نهایی مصوب و ابلاغ می‌شود و این شهریه براساس امکانات هر مدرسه متفاوت است و همکاران ما روی این موضوع نظارت می‌کنند و تا به حال هم نکته خاصی در این زمینه در شهرستان‌های استان تهران نداشته‌ایم. معمولا مدارس غیردولتی شهرستان‌های استان تهران به گونه‌ای نیست که بخواهند شهریه‌های سنگینی دریافت کنند. درحال حاضر حدود ۸۰۰ مدرسه غیردولتی در مقاطع مختلف در شهرستان‌های استان داریم که به خانواده‌ها خدمت ارائه می‌کنند. 

آیا تناسب این تعداد مدرسه غیردولتی در مقایسه با مدارس دولتی رعایت شده است؟ 

حدود ۸ تا ۹ درصد از دانش آموزان شهرستان‌های استان تهران در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند. از این ۷۰ هزار دانش آموزی که ورودی امسال مدارس خواهند بود نیز همان ۸ تا ۹ درصد در مدارس غیردولتی ثبت نام خواهند کرد. ما به همان میزانی که مدارس دولتی ایجاد می‌کنیم حتما یک یا دو مدرسه غیردولتی هم ایجاد می‌کنیم و تقریبا این تناسب ۸ تا ۹ درصدی تحصیل دانش آموزان شهرستان‌های استان تهران در مدارس غیردولتی، سالهاست که اتفاق می‌افتد. 

بنابراین در شهرستان‌های استان تهران شاهد این مسئله نیستیم که در مواردی کمبود مدارس دولتی موجب اجبار خانواده به ثبت نام فرزندانشان در مدارس غیردولتی شده باشد؟ 

تاسیس مدرسه غیردولتی تابع قوانینی است که مجلس شورای اسلامی مصوب کرده است. اینطور نیست که در یک شهرستان یا در یک مقطع تحصیلی خاص که مشکل فضای آموزشی وجود داشته باشد به مدارس غیردولتی مجوز بدهیم یا ندهیم. اصلا موضوع تامین فضای آموزشی و ساماندهی مدارس ما در آموزش و پرورش با اساسنامه و قانون مدارس غیرانتفاعی ارتباطی ندارد؛ بر اساس آن اساسنامه، موسس در صورت برخورداری از شاخص‌های مورد نظر، می‌تواند درخواست مجوز تاسیس مدرسه غیردولتی بدهد. اینطور نیست که بگویند منطقه از نظر سرانه آموزشی خوب است یا بد است. بلکه هر موسسی که شاخص و استاندارد مطرح شده را داشته باشد می‌تواند درخواست مجوز بدهد. مورد دیگر اینکه فضای مورد نظر موسس برای راه اندازی مدرسه غیردولتی باید شاخص‌های تعیین شده‌ای را داشته باشد و همکاران ما در نوسازی و تجهیز مدارس از فضا بازدید می‌کنند و براساس آن فضا به مدرسه تازه تاسیس ظرفیت می‌دهند. ممکن است به یک موسس با شرایط یکسان با موسسی دیگر در یک شهرستان، با توجه به ساختمانی که برای مدرسه در نظر دارد ظرفیت ۹۰ دانش آموز سهمیه بدهند و موسس دیگری با فضایی متفاوت، ظرفیت پذیرش ۱۲۰ دانش آموز را دریافت کند. بنابراین تاسیس مدارس غیردولتی تابع قوانین خودش است و ارتباطی با ظرفیت مدارس دولتی و… ندارد.