خطر در کمین زعفران کاری خراسان جنوبی/ آفت هایی که «کنه» شدند
کشت و تولید زعفران در معرض آسیب هایی قرار دارد که عدم رعایت نکات لازم می تواند ضرر بسیاری به کشاورزان تحمیل کند.
ایران به عنوان تولیدکننده منحصر به فرد و بی رقیب زعفران در دنیا مطرح است به طوری که حدود ۹۵ درصد این محصول در بازار جهانی توسط ایران تولید می‌شود که همین امر موجب اندک بودن تحقیقات جهانی در زمینه شناسایی و روش‌های تشخیص بیماری‌ها و شیوه مبارزه با بیماری‌ها و آفات شایع این محصول استراتژیک شده است.
خراسان جنوبی با داشتن ۱۷ هزار و ۲۰۰ هکتار سطح زیر کشت زعفران رتبه دوم تولید در کشور را بعد از خراسان رضوی دارد و البته از نظر کیفیت این محصول در رتبه اول کشور قرار دارد.
این جایگاه منحصر به فرد در حالی است که طی دو، سه سال اخیر شیوع پوسیدگی پیاز زعفران به علت آفت کنه کمیت و میزان تولید زعفران را با خطر مواجه کرده است.
گیاه زعفران به دلیل خواص و ویژگی‌های متعدد از جمله محصولات کشاورزی ارزشمند و گران قیمت به شمار می‌رود که برای کشت آن هم نیاز به شرایط مناسب آب و هوا و خاک و نیز توجه ویژه دارد.
کشت و تولید زعفران مانند سایر محصولات کشاورزی در معرض آسیب‌هایی قرار دارد که عدم رعایت نکات لازم می‌تواند ضرر بسیار به کشاورزان تحمیل کند که از آن جمله پوسیدگی پیاز زعفران است که علاوه بر از بین رفتن پیاز موجب تحت تأثیر قرار دادن میزان محصول برداشتی نیز می‌شود.
کشاورزان مراعات کنند مشکلات حل می‌شود
غلامرضا توکلی کرقند،م عضو هیئت علمی و محقق معین گیاه‌پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی گفت: یکی از مشکلات تولید زعفران، وجود آفات، بیماری‌ها، علف‌های هرز، جوندگان و بعضی از علف خواران است که نسبتاً متنوع بوده، و آشنایی با آنها و رعایت اصول مبارزه با آنها الزامی است.
وی با اشاره به اینکه «کنه زعفران»، می‌تواند یکی از عوامل مهم خسارت زا در مزارع زعفران باشد، عنوان کرد: این کنه در واقع جز آفات محصولات پیازی است و به طور طبیعی در خاک وجود دارد و خسارت اقتصادی هم ندارد ولی در شرایط خاصی که عوامل برای نشو و نمای آن مساعد شود، به سرعت جمعیت آن زیاد و خسارت بالا ایجاد می‌کند.
به گفته وی هر کنه ماده در طول عمر خود تعداد زیادی تخم می‌گذارد و در شرایط مساعد بیش از ۱۰ نسل در سال ایجاد می‌کند.
توکلی کرقند یادآور شد: کنه زعفران، پیازهای زعفران را غالباً از محل زخم‌ها و گاهی قسمت‌های سالم پیاز را مورد حمله قرار می‌دهد. سپس ضمن تغذیه و ایجاد تونل، زمینه را برای نفوذ عوامل بیماری زا از محل زخم‌ها و حفرات به داخل پیاز آماده می‌کند.
این محقق تاکید می‌کند: این آفت در تمام ماه‌های سال فعال بوده ولی بیشترین فعالیت را در فصل پاییز و بهار دارد و در تابستان به دلیل گرمای شدید و خشکی خاک و در زمستان به دلیل سرما و برودت هوا جمعیت کنه‌ها کاهش می‌یابد.
وی نکات دیگری را نیز در این باره مطرح کرد از جمله اینکه آفت کنه با فعالیت بر روی پیاز و دم‌برگ باعث تضعیف گیاه می‌شود.
وی با بیان اینکه گیاهان آلوده در اوایل بهار سریع‌تر خزان می‌کنند، بیان داشت: ایجاد لکه‌های فرورفته سیاه و قهوه‌ای روی پیاز زعفران از عوارض تغذیه است.
توکلی گفت: نشانه خسارت کلی این آفت پس از چند سال، تنک شدن مزرعه است.
آبیاری در گرما ممنوع
این محقق عنوان کرد: بیشترین زمان فعالیت و خسارت کنه، زمانی است که رطوبت و دما هر دو به میزان کافی فراهم شود.
وی می‌گوید: نتایج تحقیقات نشان داده است که آبیاری در زمان‌های گرم سال به خصوص در تابستان، به شدت جمعیت کنه را افزایش می‌دهد.
توکلی توصیه کرد: برای پیشگیری از خسارت کنه، توصیه می‌شود به خصوص در مناطق گرمسیر از آبیاری در تابستان خودداری شود.
وی ادامه داد: در دوره خواب یا استراحت تابستانی، بارندگی و آبیاری برای زعفران مضر است و باعث حمله شدید کنه و قارچ و تداخل در روند فرایندهای فیزیولوژیک رشد اتفاق می‌افتد و باعث کوتاه شدن عمر پیاز زعفران می‌شود.
وی تاکید کرد: برای جلوگیری از خسارت احتمالی باید اولین آبیاری پس از کاشت نیز به زمان متداول اولین آبیاری منطقه در پاییز موکول شود.
محقق معین مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی منابع طبیعی خراسان جنوبی اضافه کرد: کنه پیاز زعفران خسارت کمتری به پیازهای سالم، قوی و شاداب می‌زند، بنابراین هر اقدامی که منجر به تقویت پیاز شود می‌تواند در کاهش خسارت نقش داشته باشد.
اجتناب از مصرف بی رویه کود و سم
وی یافته‌های مفید فراوانی که عملکرد زعفران را در سطح افزایش می‌دهد و همچنین نکاتی که از بروز آفات جلوگیری می‌کند را از صفر تا صد عنوان کرد و گفت: استانداردهای سخت‌گیرانه خریداران زعفران ایران در بازارهای جهانی و لزوم حرکت در مسیر تولید محصول ارگانیک، ایجاب می‌کند از مصرف خودسرانه و غیر ضروری سم و کود در مزارع زعفران اجتناب شود.
توکلی کرقند تاکید دارد: به طور کلی هرگونه مداخله و دستکاری انسان در طبیعت می‌تواند از نظر طغیان و خسارت آفات و ظهور آفات جدید زیان‌آور باشد.
به گفته وی در طبیعت و به عنوان مثال در خاک مزارع زعفران، شکارگرهای مفیدی فعالیت دارند که در حالت طبیعی آفت کنه پیاز را کنترل می‌کنند. از جمله کنه شکارگر هیپوآسپیس (جئوله لاپس) که در کنترل طبیعی کنه پیاز زعفران نقش اساسی دارد. بنابراین از کاربرد سموم همراه با آب آبیاری جداً پرهیز شود.
جوندگان زمین زعفران
این محقق مهمترین جوندگان مزارع زعفران، را موش‌ها، تشی و خرگوش‌ها برشمرد و گفت: خسارت جوندگان به حدی است که در پاره‌ای موارد، اقدامات کنترلی در بعضی موارد کارساز واقع نمی‌شود و کشاورزان نا امید و ناچار به کندن (درآوردن و انتقال پیازها) می‌شوند.
توکلی راه‌های مبارزه با آفات و جوندگان را به خوبی اعلام می‌کند و امیدوار است کشاورزان با استفاده از این راهکارها در حفظ زمین‌های زعفرانشان و البته تولید زعفرانی استاندارد و مطلوب موفق باشند.
صادرات غیر فرآوری شده، صادرات بدون بسته بندی و عدم برند سازی برای زعفران، افزایش صعودی کاشت زعفران در کشورهایی مانند افغانستان، بسته بندی زعفران ایران و عرضه در بازار جهانی به نام زعفران اسپانیا، جمع کردن فله‌ای گل زعفران و هدر رفتن محصول و شیوه‌های سنتی در کاشت و برداشت زعفران از مشکلات زعفران کاران است که در این میان بروز و شیوع آفات و بیماری‌ها بر این مشکلات افزوده و باید مورد توجه مسئولان در حوزه آموزش و ترویج برای جلوگیری از خسارت به کشاورزان قرار گیرد.
منبع: مهر
68
