فرش خراسان شمالی گرفتار نخ و چاله رنگرزی

صنعت فرش بسیار گسترده است و اشتغالزایی و دستیابی به ارزش افزوده در این صنعت با کمترین هزینه امکان پذیر می شود، اما برخی مشکلات سبب شده تا بافندگان و تولیدکنندگان نتوانند به سود مورد انتظار دست یابند.

ثبت جهانی فرش کردی و فرش ترکمن در خراسان شمالی نشان از توانمندی و مهارت هنرمندان این استان در توسعه صنعت فرش دارد همچنین تنوع قومیت ها و فرهنگ ها در خراسان شمالی بستر مناسب برای تولید فرش دستباف را فراهم کرده است در این استان شاهد تنوع در تولید فرش از جمله فرش کردی، ترکی و ترکمن هستیم و فرش ابریشم دو رو در منطقه راز و جرگلان نیز ظرفیت بسیار بالایی برای این منطقه محسوب می شود.

این در حالی است که بخش زیادی از فعالان فرش استان در روستاها ساکن هستند و به لحاظ مالی، ‌ توانایی مناسب برای توسعه اشتغال ندارند از این رو نیاز به حمایت های مالی بیشتری دارند.

نبود و یا ضعف زیرساخت ها سبب شده تا تولیدکنندگان و بافندگان نتوانند این صنعت را به جایگاه واقعی برسانند و بافندگان این صنعت با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کنند.

خراسان شمالی زیستگاه انواع گیاهان دارویی است و این گیاهان رنگزاهای طبیعی محسوب می شوند اما نبود صنایع تبدیلی سبب شده تا نخ ها با مواد شیمیایی رنگ داده شود این امر بر کیفیت فرش تاثیرگذار است از طرفی نبود بیمه، کمبود مواد اولیه بر روی صنعت فرش استان تاثیر گذاشته است که باید در این زمینه چاره اندیشی شود.

نبود بستر رنگرزی

نبود زیرساخت رنگرزی دغدغه مهم فعالان صنعت فرش خراسان شمالی است، ‌این امر سبب شده تا رنگ های شیمیایی جایگزین رنگ های طبیعی شود و به دنبال آن کیفیت فرش های تولیدی کاهش یابد.

مردم این استان به ویژه ترکمنان شهرستان راز و جرگلان در نوغانداری سرآمد بوده و مهارت ویژه ای دارند، ‌ راز و جرگلان مهد فرش ترکمن بوده و کیفیت پیله های این منطقه سری در میان سرها دارد.

نخ ابریشم به عنوان رنگزای طبیعی در سال های اخیر به دلیل مشکلات نوغانداری و کمبود درخت توت استقبال کمتری شده است

اگرچه نخ ابریشم به عنوان رنگزای طبیعی در این استان شناخته شده است اما استفاده از این مواد طبیعی در سال های اخیر به دلیل مشکلات نوغانداری و کمبود درخت توت استقبال کمتری شده است و ناچارا به سمت رنگزاهای شیمیایی می روند.

مسوول اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در این باره گفت: استفاده بی رویه از رنگ‌های شیمیایی در رنگرزی نخ‌ موجب کاهش کیفیت فرش‌های تولیدی استان شده این در حالی است که خراسان شمالی رنگزاهای طبیعی زیادی از قبیل پوست گردو، پوست انار و برگ درخت توت دارد اما توجهی به آنها نمی‌شود.

ولی الله تازیکی اظهار کرد: پیگیری های لازم برای استفاده از رنگزاهای داخلی با جهاد کشاورزی استان انجام شده است و باید به سمتی حرکت کرد تا برای رسیدن به فرش دستباف با کیفیت از مواد اولیه طبیعی استفاده کرد.

وی افزود: جهاد کشاورزی باید در بهره برداری از رنگزاهای طبیعی بررسی های لازم را انجام دهد و در این خصوص اقدامات اجرایی را بررسی کند.

کمبود نخ نمای مواد اولیه

کمبود نخ به عنوان ماده اولیه تولید فرش یکی از مشکلات اساسی صنعت فرش در استان خراسان شمالی به شمار می رود این در حالی است که بر اساس آمار سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی این استان به لحاظ جمعیت دام سبک جزو ۱۰ استان نخست کشور است و بیشتر جمعیت گوسفندان استان آمیخته هستند و نوع پشمی که در استان تولید می‌شود، رنگی و ضخیم است.

سالانه بیش از سه هزار و ۱۰۰ تن پشم در استان تولید می‌شود و به علت پایین بودن قیمت پشم، دامداران پشم چینی را امری غیراقتصادی می پندارند در حالی که با مدیریت درست می توان با پشم ضخیم در گلیم بافی، قالی بافی و تولید گبه استفاده کرد.

رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی در ادامه گفت: ۸۰ درصد نخ‌های مورد نیاز تولید فرش دستباف این استان بدلیل کمبود مواد اولیه از خارج استان تامین می‌شود.

تازیکی اظهار کرد: خراسان شمالی قطب دامداری و دامپروری کشور است و در سال بیش از سه هزار و ۱۰۰ تن پشم در این خطه تولید می‌شود اما بخش زیادی از این محصول به علت قیمت پایین دور ریخته می شود.

۸۰ درصد نخ‌های مورد نیاز تولید فرش دستباف این استان بدلیل کمبود مواد اولیه از خارج استان تامین می‌شود

وی با بیان اینکه کمبود نخ دغدغه فرشبافان خراسان‌شمالی است، افزود: پشم تولیدی دامداران می تواند در تولید گلیم، قالی و گبه مورد استفاده قرار گیرد در حالی که این سرمایه هدر می رود.

تازیکی، نبود زیرساخت ها را از دیگر مشکلات برای تامین مواد اولیه صنعت فرش در استان عنوان و خاطرنشان کرد: نبود زیرساخت ها سبب شده تا در تولید فرش از پشم دباغی استفاده شود که این امر سبب کاهش کیفیت فرش‌های تولیدی استان شده است.

رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی افزود: نخ پشم مورد نیاز قالیبافان استان از سایر استان‌ ها تامین می شود و این امر سبب افزایش قیمت این ماده اولیه است.

وی با اشاره به اینکه در هر ماه پنج هزار مترمربع فرش در استان تولید می شود خاطرنشان کرد: تولید هر مترمربع فرش دستباف حدود ۶ کیلوگرم نخ نیاز دارد و بر این اساس میزان مصرف نخ در صنعت فرش استان در هر ماه ۳۰ تن است که ۱۸ تن از این میزان مربوط به نخ‌ پشمی، ۲۰ تن نخ پنبه ای و ۲ تن نخ ابریشمی است.

تازیکی گفت: اکنون قیمت هر کیلوگرم نخ ابریشم ۴۵ تا ۵۰ میلیون ریال که رقم بالایی است و تامین آن از توان بافنده خارج شده به همین دلیل بافندگان به نخ‌ مصنوعی سوق یافته اند.

رییس اداره فرش اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی گفت: خراسان شمالی قطب‌ تولید پیله ابریشم است اما به علت ضعف زیرساخت ها، بخش زیادی از پیله های تولیدی در این استان در سایر استان ها فرآوری می شود.

ترویج طرح های غیراصیل

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی نیز استفاده از طرح های تقلیدی را مشکل صنعت فرش استان عنوان کرد و گفت: الگوبرداری بافندگان استان از طرح و نقش و فرش تبریز، کاشان یکی از موانع برای توسعه بازار فرش اصیل با برند خراسان شمالی است.

حسین حاجی بگلو اظهار کرد: نبود اصالت طرح و نقش فرش و استفاده از طرح های کپی، ضعف فرش دستباف این استان است که این امر می تواند آسیبی برای بازار فرش استان در سایر کشورها شده و مانع توسعه صادرات شود.

وی خاطرنشان کرد: در این زمینه برای پرورش طراحان بومی، ‌انجمن طراحان فرش خراسان شمالی تشکیل می شود همچنین دوره آموزشی از جمله آموزش رنگرزی برگزار شده است.

نبود اصالت طرح و نقش فرش و استفاده از طرح های کپی، ضعف فرش دستباف این استان است

وی با بیان اینکه ماهانه پنج هزار مترمربع فرش در این استان بافته می شود خاطرنشان کرد: در این استان ماهانه فرش تمام ابریشم ۲۰۰ متر مربع، ظریف کرک و ابریشم ۳۰۰ متر مربع، فرش تجاری (۲۵ تا ۴۰ رج) یکهزار و ۵۰۰ متر مربع، درشت بافت ۲ هزار متر مربع، گبه ۳۰۰ متر مربع و تابلو فرش ۱۰۰ متر مربع بافته می شود که بخش کمی از این محصولات صادر می شود.

حاجی بگلو تحریم و اعمال تعهدات ارزی را از مشکلات صادرات فرش عنوان کرد و گفت: فرش دستباف، متفاوت از سایر گروه ها و کالاهای صادرات است، خواب فروش و زمان تولید فرش طولانی است از این رو باید تعهدات ارزی حذف شود تا بتوانیم جایگاه فرش در تولید ناخالص ملی را حفظ کنیم.

وی اظهار کرد: اگر فرش دستباف بعد از نفت تحریم شد به صرفا دلیل ارزش دلاری آن نبود بلکه به خاطر میزان اشتغالزایی و فراگیری بالا در صادرات غیرنفتی را شامل می شد و توسط دشمنان نشانه گرفت، بنابراین باید سعی کنیم تا به این هنر و صنعت بیش از گذشته کمک کنیم.

بیمه، تمامی حسرت فرشبافان

حاجی بگلو، بیمه اجتماعی را از دغدغه های بافندگان فرش عنوان کرد و گفت: ۲۷ هزار نفر بافنده در استان کارت قالی‌بافی دارند که تنها ۲ هزار و ۳۴۰ بافنده از مزایای بیمه بهره مند هستند.

وی خاطرنشان کرد: اکنون ۲۴ هزار و ۲۶۰ نفر از فرشبافان استان معادل ۸۷ درصد از این افراد زیر پوشش بیمه نیستند که این وضعیت زیبنده این خطه از کشور به عنوان قطب تولید فرش دورو و ترکمن نیست.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی افزود: حدود ۵۰ هزار نفر در این استان به نوعی در صنعت فرش اشتغال دارند که از این تعداد ۶۰ درصد در روستاها و ۴۰ درصد در شهرها سکونت دارند.

۲۴ هزار و ۲۶۰ نفر از فرشبافان استان معادل ۸۷ درصد از این افراد زیر پوشش بیمه نیستند

وی گفت: برقراری بیمه، درخواست مهم بافندگان استان است و تامین اجتماعی سهم جدیدی برای پذیرش قالیبافان ندارد و تنها راه ورود افراد جدید به لیست بیمه شدگان، حذف افرادی است که در پالایش شناسایی شده اند.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی تصریح کرد: بیمه فرشبافان تنها در ازای حذف یک بیمه شده، بیمه برای فرد جدید اعمال می شود.

وی افزود: حدود ۵۰ هزار نفر در این استان با انواع مختلفی در صنعت فرش اشتغال دارند که از این تعداد؛ ۶۰ درصد در روستاها و ۴۰ درصد در شهرها سکونت دارند و بیشتر افراد کم درآمد جامعه را شامل می شوند.

به گزارش ایرنا، ماهانه در خراسان شمالی فرش تمام ابریشم ۲۰۰ متر مربع، ظریف کرک و ابریشم ۳۰۰ متر مربع، فرش تجاری (۲۵ تا ۴۰ رج) یکهزار و ۵۰۰ متر مربع، درشت بافت ۲ هزار متر مربع، گبه ۳۰۰ متر مربع و تابلو فرش ۱۰۰ متر مربع بافته می شود.

همچنین ۸۵ واحد تولیدی در هنر صنعت فرش دستباف استان فعال است و اینک ۱۵ هزار و ۷۰۲ نفر از ۲۷ هزار بافنده فعال استان دارای کارت صلاحیت فنی و حرفه‌ ای هستند.