همه چیز در مورد پرورش و قاچاق عقرب/ طلای مایعی که هیچ‌کس نمی‌خرد

به گزارش خبر فوری ، هیچ‌کس دقیق نمی‌داند «موج خبری» قیمت سرسام‌آور زهر عقرب در بازار‌های جهانی را چه کسی و دقیقاً چه زمانی در ایران به راه انداخت. اما طی دو سال گذشته نه تنها صفحه‌های بسیاری در شبکه‌های اجتماعی درباره «گران‌قیمت‌ترین مایع دنیا»گفتگو کرده‌اند بلکه رسانه‌های مختلفی از جمله صدا و سیمای جمهوری اسلامی نیز گزارش‌های مختلفی درباره این موضوع و «کارآفرینان جوان»و «مزرعه عقرب»آن‌ها منتشر کرده‌اند، گزارش‌هایی که می‌گویند هر لیتر این مایع ۱۰ میلیون دلار در بازار‌های جهانی قیمت دارد. ارشاد علیجانی با این مقدمه در صفحه «ناظران» رادیو فرانسه می‌نویسد:

اگر نگاهی به شبکه‌های مجازی در ایران بیندازید، با هزاران عکس و ویدئو رو به رو می‌شوید که پرورش‌دهندگان عقرب از عقرب‌های خود یا سم به دست آمده از آن‌ها گرفته‌اند. قیمت‌های فروش این محصول هم به معنای واقعی کلمه «هر کی به هر کی» است، از ۳۰ تا ۹۰ میلیون تومان برای هر گرم.

بسیاری از مردم در ایران این شایعه را باور کردند تا جایی که یک چرخه اقتصادی کامل پیرامون عقرب در ایران به راه افتاده است.
برخی از کلاه‌بردار‌ها آموزشگاه پرورش عقرب به راه انداخته‌اند: چگونگی ساخت یک «مزرعه عقرب»، گرفتن سم و حتی چگونگی بازاریابی در بازار‌های بین‌المللی! این آموزشگاه‌های تقلبی حتی خود عقرب و دستگاه‌های سم گیری را نیز به قیمت میلیون‌ها تومان به قربانیان می‌فروشند.

ادعای تولید و فروش سم عقرب

از ۲ سال پیش تاکنون بسیاری از شکارچی‌ها نیز به شکار زنده عقرب‌ها در ایران روی آورده‌اند.

شکارچی‌ها در بسیاری از مناطق از جمله در خراسان، خوزستان و استان فارس هر سوراخ و سنگی را واکاویده‌اند تا عقربی پیدا کنند و آن را بین ۳ تا ۷ هزار تومان بفروشند.

اولین افرادی که در ایران نسبت به این کلاه‌برداری هشدار دادند کنشگران محیط زیست بودند. برخی از این کنشگران نه تنها به تقلب بودن تجارت زهر عقرب تاکید کردند بلکه به آسیب‌هایی که گرفتن عقرب از طبیعت به محیط زیست و حتی کشاورزی وارد می‌کند اشاره کردند.

اثر پروانه‌ای شکار عقرب

علیرضا شهرداری یکی از اولین کنشگران محیط‌زیست بود که درباره سراب پولدار شدن با سم عقرب در ایران در صفحه اینستاگرامش هشدار داد:

تقریباً ۵۶ گونه عقرب در ایران زندگی می‌کنند و از آنجایی که کل این تجارت یک کلاه‌برداری است برای شکارچیان مهم نیست کدام نوع عقرب را از طبیعت می‌گیرند، آن‌ها به یک منطقه هجوم می‌برند و هرگونه عقرب را که بیابند، شکار می‌کنند تا به مشتری بفروشند.

آن‌ها جمعیت عقرب‌ها را به میزان قابل توجهی در منطقه کاهش می‌دهند که اثرات سوء فراوانی نه تنها برای طبیعت بلکه برای مردم منطقه خواهد داشت. عقرب‌ها با تغذیه از حشراتی که در واقع آفات کشاورزی به شمار می‌روند نقش بسیار مهمی در کاهش آفات کشاورزی بازی می‌کنند. وقتی جمعیت عقرب‌ها کاهش یابد مسلماً میزان آفات کشاورزی بیشتر خواهد شد و به کشاورز‌ها آسیب جدی وارد خواهد شد. به نظر می‌رسد وضعیت در خوزستان و خراسان نگران کننده شود.

طلای مایع که هیچ‌کس آن را نمی‌خرد

اگر شما تمام طلای دنیا را داشته باشید، اما کسی آن را از شما نخرد یا با چیز دیگری معاوضه نکند، آن طلا هیچ ارزشی نخواهد داشت. مشکل هزاران ایرانی گول خورده در ماجرای فروش سم عقرب نیز دقیقاً همین است.

بله! سم عقرب بسیار گران‌بها است. کمپانی فرانسوی «لتوکسان» بزرگ‌ترین تولید کننده سم عقرب و مار در دنیا، ۵۰ میکروگرم از سم یک نوع عقرب را ۱۱۸ یورو به فروش می‌رساند. [هر میکروگرم برابر است با یک میلیونیوم گرم] مشکل از آنجایی ناشی می‌شود که هیچ‌کس «گران‌ترین مایع جهان» را از چند آماتور که در خانه عقرب نگه‌داری می‌کنند نمی‌خرد.

آقای محمد فلاح یک جوان ایرانی است که در جنوب ایران زندگی می‌کند و از یک سال پیش «مزرعه عقرب» خود را راه انداخته است، او به «ناظران» توضیح می‌دهد چگونه در این تله گیر افتاده است:

یک سال پیش من مزرعه خود را راه انداختم و اکنون حدود ۳۰۰۰ عقرب دارم. نیمی از آن‌ها را خریده‌ام و نیمی دیگر در مزرعه خودم زاد و ولد کرده‌اند. ۵ نوع عقرب دارم که هر کدام از آن‌ها بر اساس وزن و نوع، بین ۳ تا ۸ هزار تومان قیمت دارند.

در یک سال گذشته من حدود ۳۰ میلیون تومان خرج این مزرعه کرده‌ام. تمامی دانشی که در این رابطه دارم را از اینترنت به دست آورده‌ام. اینکه چگونه آن‌ها را پرورش دهم، چگونه سم گیری کنم و چگونه سم را به شیوه «استاندارد»نگه‌داری کنم.

شیوه «استاندارد»به این معنا است که پس از سم گیری، آن‌ها را در ظرف ازت مایع می‌گذارم و بعد به دانشگاه علوم پزشکی شهرمان می‌برم و آنجا آن‌ها را «فریز درایینگ»می‌کنم. [روشی برای خشک کردن مواد عالی با سرما و فشار اتمسفری شدید]من حتی برگه آنالیز سم هم از یک آزمایشگاه گرفته‌ام. تاکنون ۲ گرم سم تولید کرده‌ام، اما نه در ایران و نه در خارج هیچ‌کس حاضر به خرید آن نیست.

من برای بسیاری از آزمایشگاه‌ها و کمپانی‌ها در ایران، هند، چین و اروپا ایمیل فرستادم، اما اکثر آن‌ها پاسخ ندادند، آن‌هایی هم که پاسخ دادند، جواب همه آن‌ها منفی بود. من واقعاً نمی‌فهمم چرا کسی این سم را نمی‌خرد؟

شرایط برای من دارد سخت می‌شود و اگر به همین شکل ادامه پیدا کند من گزینه‌هایم را بررسی خواهم کرد. احتمالاً بخشی از عقرب‌ها را در طبیعت رها کنم و بخشی دیگر را نیز به هر کسی که بخواهد می‌فروشم.

برای پاسخ دادن به سؤال آقای فلاح مبنی بر اینکه «چرا کسی سم را نمی‌خرد؟»، ما به سراغ دو کمپانی مشهور تولید کننده سم در دنیا رفتیم: کمپانی فرانسوی «لتوکسان»و کمپانی انگلیسی «ونومتک».

آماتور‌های زیادی برای بازاری بسیار کوچک

هیگ بائزا، مسئول فروش و سخنگوی کمپانی «لتوکسان»است. این کمپانی بزرگ‌ترین تولید کننده سم عقرب و مار در دنیا است:

مدتی است که ما پیام‌های زیادی از کشور‌های مختلف مثل پاکستان، مصر و به خصوص ایران دریافت می‌کنیم که می‌گویند سم عقرب برای فروش به ما دارند و پاسخ ما نیز همواره «نه»بوده است.

وقتی می‌گویند «سم عقرب»، بسیار واضح است که آن‌ها اصلاً نمی‌دانند درباره چی حرف می‌زنند. چه نوع عقربی؟ چه فرمولاسیونی؟ چه وزن مولکولی؟ با چه درصد خلوصی؟ با چه رفتار بیولوژیکی‌ای؟ آن‌ها این اطلاعات را ندارند چرا که اساساً در پرورشگاه خانگی، تجهیزات لازم برای دانستن این اطلاعات وجود ندارد و هیچ‌کس نیز بدون دانستن این اطلاعات دقیق علمی، سم از آماتور‌ها نخواهد خرید. بسیار سخت است که باور کنیم یک نفر در خانه بتواند سمی با کیفیتی که محققان و کمپانی‌ها لازم دارند تولید کند.

این مشکل اول بود، مشکل دوم این است که میزان مصرف سم عقرب در دنیا بسیار کمتر از آن چیزی است که مردم تصور می‌کنند و کلاه‌بردار‌ها ادعا می‌کنند. برخی از محققان حتی از ما نیز سم نمی‌خرند و ترجیح می‌دهند عقرب را خودشان نگهداری کنند و سم عقرب را خودشان به دست آورند. تعداد کمپانی‌های معتبر کافی برای مصرف جهانی سم عقرب وجود دارد.

استیون تریم، مدیر کمپانی «ونومتک»در انگلیس جزییات تکان‌دهنده بیشتری درباره بازار سم عقرب در اختیار «ناظران»قرار می‌دهد:

ونومتک در بهترین حالت در طول یک سال کامل چیزی کمتر از یک گرم سم عقرب می‌تواند به فروش برساند. بیشتر مشتری‌ها فقط چند ده میکروگرم سم عقرب لازم دارند. [اگر یک گرم را به یک میلیون واحد تقسیم کنیم، یک میکرو گرم معادل یکی از آن واحد‌ها خواهد بود] ما افرادی را داریم که هر روزه از برخی کشور‌ها از جمله ایران با تماس می‌گیرند و می‌گویند ما ۵۰۰ گرم سم عقرب داریم، آن‌ها ظاهراً اصلاً در باغ نیستند و نمی‌فهمند درباره چه چیزی حرف می‌زنند.

کلاه‌برداری در منطقه خاکستری

هیچ قانونی علیه پرورش عقرب در ایران نیست، اما تمامی مراکز آموزش پرورش سم عقرب یک دروغ را به قربانیان خود می‌فروشند. این «مراکز آموزشی» مدعی هستند که داوطلبین با پرورش عقرب به زودی پولدار خواهند شد.

مواردی که پلیس ایران در زمینه پرورش عقرب وارد عمل شده است نیز محدود به مواردی است که فردی در منطقه شهری اقدام به پرورش عقرب کرده و یا آن‌ها را به شکل خطرناکی نقل و انتقال داده است. به این شکل افراد تحت پیگرد بیشتر قربانیان این کلاه‌برداری بوده‌اند تا خود کلاه‌بردارها.

تنها در یک نمونه پلیس ایران یک مرد را به همراه ۱۲۰۰۰ عقرب مرده و زنده در یک آپارتمان بازداشت کرد.

با یک جستجوی ساده در اینترنت شما می‌توانید یک موسسه آموزش برای پرورش عقرب در شهر خودتان یا شهر‌های اطرافتان پیدا کنید.

یکی از روزنامه‌نگاران «ناظران» چندی پیش به عنوان یک داوطلب فراگیری فن پرورش عقرب با «مدرسه عقرب ایران» در شهر شیراز تماس گرفت.

مدرسه عقرب ایران به شکل مرتب در دستکم ۹ شهر ایران کلاس آموزش پرورش عقرب برگزار می‌کند. هر دوره دو روز به طول می‌انجامد و هر داوطلب باید مبلغی حدود ۶۰۰ هزار تومان پرداخت کند.

مسئولان این مرکز در گفتگو با روزنامه‌نگار ناظران که خود را داوطلب معرفی کرده بود، عنوان کردند هر فرد برای راه انداختن مزرعه خود دست کم باید بین ۸ تا ۱۰ میلیون تومان سرمایه داشته باشد که بیشتر آن خرج خرید ۱۰۰۰ عدد عقرب، دستگاه سم گیری و دیگر تجهیزات می‌شود. این پول نیز تماماً به جیب این موسسه می‌رود چرا که این «مرکز آموزشی»، عقرب و تمامی دستگاه‌های مورد نیاز را نیز به داوطلبین می‌فروشد.

این «موسسه آموزشی» مدعی شد که یک مزرعه عقرب یک سال زمان می‌برد که به سود برسد. روزنامه‌نگار «ناظران» که به عنوان یک مشتری وارد گفتگو شده بود پرسید: «آیا درست است که کسی سم را نمی‌خرد؟»، این موسسه پاسخ داد: «ما خودمان هر گرم زهر را بین ۳۰ تا ۹۰ میلیون تومان می‌خریم»، ادعایی که از واقعیت بسیار دور است.

ادعای سودآوری زیاد و بازار گسترده جهانی برای سم عقرب

چند روز بعد روزنامه‌نگار «ناظران» به عنوان «روزنامه‌نگار» به این «موسسه آموزشی پرورش عقرب» زنگ زد. خانم «ز.س» که خود را مدیر این مجموعه معرفی کرد اعتراف کرد: «ما تاکنون هیچ سمی خریداری نکرده‌ایم چرا که سم‌ها در ایران کیفیت لازم را ندارد. اما از چند ماه دیگر خواهیم خرید.»

مدرسه عقرب ایران در وب‌سایت خود ادعا کرده است که با برخی از کمپانی‌های بسیار معتبر تولید سم و دارو در دنیا مانند «لتوکسان»، «ونومتک» و «سنوفی» همکاری می‌کند.

در تماس‌هایی که با این کمپانی‌های گرفتیم، همه آن‌ها هرگونه همکاری با این موسسه را تکذیب می‌کنند و حتی می‌گویند «ما اصلاً اسم این سازمان را هم نشنیده‌ایم و با هیچ آزمایشگاه یا تولیدکننده‌ای در ایران هیچ‌گونه همکاری‌ای نداریم.»

توضیح خانم مدیر در این باره این بود: «ما به صورت غیرمستقیم و از طریق کمپانی‌هایی در امارات با آن‌ها همکاری می‌کنیم.»

کمپانی‌های لتوکسان و ونومتک هر دو در گفتگو با «ناظران» تاکید می‌کنند هیچ‌گونه خرید سم از هیچ آزمایشگاه و یا کمپانی دیگری ندارند و محصولی غیر از تولید خود را ارائه نمی‌دهند.

گزیده شدن هزاران نفر از یک سوراخ

هیچ آماری از افرادی که قربانی این کلاه‌برداری عظیم در ایران شده‌اند در دسترس نیست. برخی از رسانه‌های ایرانی مدعی شده‌اند تاکنون حدود ۵۰ هزار نفر در کلاس‌های آموزش پرورش عقرب شرکت کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد پس از ۲ سال کم‌کم مقامات ایرانی در حال پی بردن به این کلاه‌برداری هستند.

علیرضا نادری کارشناس سازمان محیط زیست ایران در گفتگو با «فرانس ۲۴»، افرادی را که اقدام به برگزاری کلاس‌آموزش پرورش عقرب می‌کنند یک «مافیا» خواند که پیشتر نیز در تجارت‌های عجیبی مانند پرورش زالو بوده‌اند، اما فروش کلاس آموزش پرورش عقرب به سودآورترین تجارت آن‌ها بدل شده است.

به گفته این کارشناس سازمان محیط‌زیست ایران، این «مراکز آموزشی» از فقر و بیکاری بخشی از مردم سوءاستفاده می‌کنند.

آقای علیرضا نادری در گفتگو با «فرانس ۲۴» عنوان کرده است که این سازمان در حال پر کردن خلاء‌های قانونی در این زمینه است چرا که برخی از پرورش‌دهندگان عقرب اقدام به اخذ مجوز پرورش «دام» کرده‌اند، مجوزی که به هیچ وجه برای پرورش عقرب معتبر نیست. به گفته این کارشناس تاکنون دست کم ۴۵ نفر از این موسسه‌های آموزشی شکایت کرده‌اند و این تعداد هر روز در حال افزایش است.

آقای علیرضا نادری تاکید می‌کند که صدا و سیما بالاخره در حال اطلاع‌رسانی پیرامون ماهیت کلاه‌برداری پیرامون سم عقرب در ایران است.

منبع: پارسینه

38