بررسی نتایج برد-برد عضویت ایران در بریکس

چهاردهمین اجلاس سران بریکس و مجموعه‌ای از رویدادهای مرتبط با آن هفته گذشته با موفقیت به پایان رسید، اما تاثیرات گسترده این خلاقیت دیپلماتیک چین در این هفته هم ادامه یافت، به ویژه زمانی که ایران درخواست خود را برای عضویت در بریکس ارسال کرد. درخواست جمهوری اسلامی ایران بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی به دنبال داشته است.

 جائو لی جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه چین 28 ژوئن در یک نشست خبری گفت، ما متوجه شده ایم که بسیاری از کشورها از جمله ایران و آرژانتین تمایل خود برای پیوستن به بریکس را ابراز کرده اند. چین به عنوان رئیس بریکس در سال جاری، فعالانه از کشورهای بریکس در پیشبرد روند گسترش عضویت و گسترش همکاری "بریکس پلاس" حمایت می کند. در چهاردهمین اجلاس رهبران بریکس که 23 ژوئن برگزار شد، گسترش بریکس به اتفاق آرا مورد تأیید قرار گرفت و از بحث در مورد استانداردها و تشریفات گسترش حمایت شد. چین با شرکای بریکس برای پیشبرد پیوسته روند گسترش عضویت همکاری خواهد کرد تا شرکای همفکر بیشتری به "خانواده بزرگ" بریکس بپیوندند.

«سعید خطیب زاده» سخنگوی وقت وزارت خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری بیان کرد: جمهوری اسلامی ایران درخواست عضویت خود در بریکس را ارسال کرده و رایزنی‌‌هایی صورت گرفته است. وی افزود بریکس یک معاهده و یا پیمان بین‌المللی به خاص خودش نیست اما یک سازوکار بسیار ابتکاری است و دارای ابعاد مختلفی است.  امیدواریم در ادامه ما ارزش افزوده‌ای داشته باشیم و بریکس هم ارزش افزوده‌ای برای ما داشته باشد.

«شی جین پینگ»، رئیس جمهوری خلق چین به عنوان رئیس دوره‌ای بریکس در سال جاری از رئیس جمهور ایران دعوت کرد تا در رویداد «گفت‌وگوهای سطح بالای توسعه جهانی» در حاشیه نشست سران بریکس شرکت کند. «سید ابراهیم رئیسی» و رهبران سایر کشورهای بازارهای نوظهور و کشورهای درحال توسعه پیرامون تسریع احیای اقتصاد جهانی، تعمیق همکاری‌های عملی و اجرای طرح‌ توسعه جهانی و سایر موضوعات، بطور عمیق تبادل نظر کرده و صدای قدرتمند خود را برای دستیابی به توسعه و شکوفایی مشترک به گوش جهان رساندند.

در سپتامبر سال گذشته، سازمان همکاری شانگهای روند پذیرش ایران را به عنوان عضو رسمی آغاز کرد. اکنون ایران درخواست عضویت در بریکس را ارسال کرده است. ایران کشوری مهم در خاورمیانه و یکی از اعضای مهم کشورهای در حال توسعه با نفوذ بین‌المللی است. ایران رابطه خوبی با پنج کشور بریکس کنونی دارد و برای عضویت در این سازمان مانع سیاسی وجود ندارد. اگر تهران در نهایت  به بریکس بپیوندد، بدون شک نتیجه برد-برد خواهد داشت.

در حال حاضر سازوکار همکاری بریکس بیش از ده حوزه اقتصادی، تجاری، مالی، علم و فناوری، کشاورزی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی و اتاق‌های فکر را تحت پوشش قرار داده است و پس از پیوستن ایران به این سازمان، می‌تواند از امکانات مختلفی سازوکار بریکس برخوردار شود که فرصت‌های توسعه‌ای بزرگی را ایجاد می‌کند. در عین حال، عضویت ایران به عنوان صادرکننده بزرگ نفت و گاز در بریکس، منابع قابل اعتمادی را برای چین و هند، دو واردکننده بزرگ انرژی، فراهم می‌آورد. ایران همچنین شریک مهم انرژی برای روسیه و آفریقای جنوبی نیز خواهد بود. این موضوع برای خروج ایران از تحریم‌ها و محاصره اقتصادی توسط آمریکا فوق العاده مهم است.

لازم به ذکر است که فرصت‌های دو طرف برای گسترش همکاری‌ها بسیار فراتر از حوزه انرژی است؛ به عنوان مثال، در زمینه‌های امنیتی، فناوری و سایر حوزه‌ها نیز زمینه همکاری مشترک وجود دارد.

علاوه بر ایران «آلبرتو فرناندز»، رئیس جمهور آرژانتین  نیز هنگام سخنرانی در رویداد «گفت‌وگوهای سطح بالای توسعه جهانی»، بار دیگر تمایل این کشور را برای پیوستن به سازوکار همکاری بریکس ابراز کرد و اظهار داشت که کشورهای بریکس بستری با قابلیت‌های قوی تشکیل خواهند داد که همه طرف‌ها می‌توانند درباره برنامه‌های آینده بحث و تبادل نظر کنند. افزون بر این دو کشور،  برخی کشورها دیگر مانند اندونزی، ترکیه و عربستان سعودی نیز علاقه‌مندی خود برای عضویت در بریکس را ابراز کرده‌اند.

در جهان امروز، سازوکارهای همکاری زیادی مانند ناتو، گروه هفت، اتحاد پنج چشم و AUKUS وجود دارد که توسط کشورهای غربی به سرکردگی ایالات متحده تشکیل شده‌اند. اما این سازمان‌ها، باشگاه اختصاصی کشورهای توسعه یافته هستند و صدای کشورهای در حال توسعه به طور کامل شنیده نمی‌شود. در سال‌های اخیر این سازمان‌ها تحت هدایت آمریکا به ابزاری برای واشنگتن در جهت ایجاد رویارویی گروهی تبدیل شده‌اند و اغلب شاهد صدور پیام‌های خشن و مملو از طعم جنگ سرد منتشر از جانب آنها هستیم.

سازوکار همکاری بریکس از زمان تأسیس خود در 16 سال پیش به نتایج ثمربخشی دست یافته و با کمک اتحاد، چشم انداز روشنی برای توسعه کشورهای بازارهای نوظهور متصور است و طبیعتاً برای کشورهای در حال توسعه جذابیت بیشتری دارد.

همانگونه که «ولادیمیر لبشین»، مدیر «مؤسسه اتحادیه اقتصادی اوراسیا» روسیه گفت، روابط بین بریکس و کشورهای G7 کاملا متفاوت است؛ در G7، ایالات متحده رئیس است و سایر کشورها دست نشانده هستند، در حالی که روابط بریکس مبتنی بر مبنای برابری است.

کشورهای بریکس صدای رسای بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه هستند. سازوکار همکاری بریکس از تفاوت‌های ایدئولوژی، نظام اجتماعی و تمدن فراتر رفته و مسیر جدیدی از احترام متقابل را در پیش گرفته و به دنبال اشتراک در عین حفظ تفاوت‌ها و توسعه مشترک است. مسلم است که بریکس نقش فزاینده مهمی در ارتقاء صدای کشورهای در حال توسعه و بهبود حکمرانی جهانی ایفاء خواهد کرد.