تذکری درباره اشتباه گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران درخصوص نام «ژینا»/ این نام ریشه ایرانی دارد و در شناسنامه ها ثبت رسمی می شود

احسان هوشمند نوشت:

جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر در ایران، روز چهارشنبه چهارم آبان‌ در کنفرانس خبری به میزبانی سازمان ملل متحد با اشاره به پنجمین گزارش خود از شرایط حقوق‌بشری در ایران، مطالبی درباره وضعیت حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران ارائه داد.

جاوید رحمان در بخشی از سخنان خود با اشاره به تضییع حقوق بنیادین و اساسی مردم کُرد در ایران تأکید کرد «ژینا یک اسم کُردی است، ولی در سیستم حقوقی یعنی ثبت‌احوال ایران اجازه داده نشده که از این نام استفاده شود که این یک مثال خیلی ساده است از سرکوبی که دولت ایران علیه مردم کُرد و دیگر اقلیت‌های قومی استفاده می‌کند». با توجه به سخنان دور از واقع آقای جاوید رحمان درباره نام ژینا، نکاتی را متذکر می‌شوم:

1- ژینا نامی است که امروزه در میان مردمان کُرد کاربرد زیادی پیدا کرده است. این نام برگرفته از واژه اوستایی ژیوا به معنای زنده است؛ یعنی ژینا از زبان‌های باستانی ایران ریشه می‌گیرد. مراجعه به آثار مستشرقینی همچون کریستین بارتلومه و نیز رونالد گراب کنت و دیگر نویسندگان این حوزه، به‌خوبی تطور واژگانی مربوط به آن را روشن می‌کند. آقای جاوید رحمان قاعدتا می‌دانند که زبان‌های کردی بخشی از مجموعه زبان‌های ایرانی است که با دیگر زبان‌های ایرانی ریشه‌های مشترکی دارد و واژه ژینا یکی از نمونه‌های فراوان این ریشه‌های مشترک در مجموعه زبان‌های کردی با دیگر زبان‌های ایرانی است. این هم‌ریشگی زبانی نیز ناشی از زیست مشترک چندهزار‌ساله ایرانیان است و تمدن و فرهنگ چند‌هزارساله ایران‌زمین برآمده از تعامل تاریخی و فرهنگی و پیوندهای اجتماعی آنان است.

2- از منظری دیگر، با توجه به حساسیت مباحث حقوقی که لازمه آن دقت زیاد و جست‌وجو و پیگیری خستگی‌ناپذیر و بررسی جزئیات است، عجیب است که آقای جاوید رحمان که حقوق‌دانی شناخته‌شده در کشور انگلستان و در سطح بین‌المللی است، به این نکته روشن و ملموس دقت نکرده باشند که کاربرد نام‌های محلی یا نام‌های برآمده از زبان‌های اقوام ایرانی در ایران رواجی معمول دارد و صد‌البته کاربرد ژینا دارای هیچ محدودیت قانونی در گذشته نبوده و امروزه هم با هیچ محدودیتی همراه نیست. به نحوی که بر اساس اسناد ثبت‌احوال کشور، ثبت ژینا برای نام‌گذاری شهروندان ایرانی از همان ابتدای رسمیت دریافت سجل و شناسنامه رواج داشته است. بررسی تاریخی موضوع نیز نشان می‌دهد با رواج شناسنامه‌دارشدن افراد، کسانی که سال‌ها پیش از رواج شناسنامه نام ژینا داشته‌اند، شناسنامه به نامشان یعنی ژینا ثبت شده؛ از‌جمله افرادی با تاریخ تولد 1282، 1289 و 1291 خورشیدی یعنی سال‌های پیش از رسمیت و رواج شناسنامه در ایران که نامشان ژینا بوده، با رسمیت شناسنامه نیز نامشان به صورت رسمی ثبت شده و تا امروز به صورت مستمر و بی‌وقفه این ثبت اسامی با نام ژینا ادامه داشته است. به نحوی که در حال حاضر یعنی در آبان‌ 1401، نام بیش از شش‌هزارو 268 نفر در ایران ژیناست که توسط ثبت‌احوال به صورت قانونی ثبت رسمی شده و در شناسنامه افراد رسمیت یافته است. برای روشن‌شدن این توضیحات اضافه می‌شود که در حال حاضر 297 نفر در شهرستان سقز یعنی محل زندگی شادروان مهسا (ژینا) امینی نامشان ژینا است که توسط ثبت‌احوال این منطقه ثبت شده و در استان کردستان نیز نام دوهزارو 18 نفر به صورت رسمی در ثبت‌احوال به نام ژینا ثبت شده و جالب است که در شهر تهران نیز 616 نفر نامشان ژینا است که توسط ثبت‌احوال به صورت رسمی و قانونی ثبت شده است.

اگرچه این توضیحات ناظر بر دیگر بخش‌های گزارش آقای جاوید رحمان نیست، اما درباره این بخش از سخنان ایشان این نکته ضروری است که در برخی کشورهای همسایه ایران چنین محدودیتی وجود دارد و بدون تحقیقات کافی، این مورد را به ایران تعمیم‌دادن تناسبی با کار حرفه‌ای و دقیق ندارد. فراموش نشود برخی گروه‌های مسلح مترصد فرصت هستند تا از چنین موضع‌گیری‌های نادقیق و غیرکارشناسی گزارشگر ویژه حقوق بشر برای مشروعیت‌بخشی به مواضع خود استفاده ابزاری کنند؛ بنابراین شایسته نیست گزارشگر سازمان ملل بدون تحقیق و مستندات کافی چنین حکمی را در چنین سطحی بیان کند. در‌این‌باره کتاب‌ها و تحقیقاتی نیز نوشته و انجام شده است که می‌توانست مورد استفاده گزارشگر سازمان ملل قرار گیرد. لازم است گزارشگر سازمان ملل توضیح دهد بر چه مبنایی و با چه مستنداتی به چنین حکمی رسیده است؟