تمدن سازی نوین به روش رئیس جمهور چین/ از جاسوسی خارجی تا نفوذ در میان مقام های محلی کشورهای دیگر

رئیس جمهور چین" ابتکار تمدن جهانی" در ماه مارس ۲۰۲۳ میلادی را آغاز کرد که سومین تلاش او برای ایجاد یک جامعه بشری با سرنوشت مشترک بین المللی است. تعبیری که رئیس جمهور چین برای نظم جهانی‌ای که چین در آن غالب خواهد بود بکار برده است. ابتکار تمدن جهانی با جلب حمایت‌های بین المللی بر اصل "احترام و حمایت از مسیر‌های توسعه که به طور مستقل توسط مردمان مختلف انتخاب شده اند" بنا شده و به دنبال تضعیف اولویت اخلاقی لیبرال دموکراسی و مشروعیت بخشیدن به مدل‌های حکومتی مانند رژیم شی است. با این وجود، ناظران مسائل چین در غرب به این طرح و ایده پاسخی نداده اند، اما پرسش اصلی در مورد چگونگی اجرای آن است.

به گزارش نشنال اینترست؛ بیانیه‌های حزب کمونیست چین نشان می‌دهند در حالی که ابتکار تمدن جهانی به عنوان بستری برای برخی مبادلات فرهنگی مشروع عمل می‌کند احتمالا برای گسترش اطلاعات حزب کمونیست چین و اعمال نفوذ در آن دسته از عملیاتی که پیش‌تر برای کنترل گفتمان عمومی جهانی در مورد حزب کمونیست چین کار می‌کردند، عمل خواهد کرد. عملیات اطلاعاتی احتمالا مستلزم تلاش‌هایی برای گسترش فعالیت‌های جهانی شرکت‌های رسانه‌ای دولتی و افزایش صدور پروپاگاندای حزب کمونیست چین است که الگوی حکمرانی آن حزب را مورد تحسین قرار می‌دهد. تقویت این کارزار پروپاگاندای جهانی عملیات نفوذ حزب کمونیست چین خواهد بود که نخبگان سیاسی و فکری عمدتا در جنوب جهانی را به خدمت می‌گیرد تا سیاست‌هایی را در کشور‌های خود که با منافع چین همسو می‌شود، ترویج کنند.

عملیات اطلاعاتی

اظهارنظر‌های اخیر مقام‌های حزب کمونیست چین نشان می‌دهند ابتکار تمدن جهانی به عنوان ابزار تبلیغاتی حکومتی در عرصه خارجی عمل خواهد کرد. به طور خاص، این ابتکار عمل کارزار مداوم شی برای افزایش قدرت گفتمانی جهانی چین از طریق صدور پروپاگاندای حزب است؛ باحمله‌ای رسانه‌ای برای مشروعیت بخشیدن به ارزش‌های حزب در میان مخاطبان هدف و متوقف کردن پیشگیرانه  ایدئولوژی‌های خرابکارانه علیه چین. برای مثال، اظهارات اخیر "وانگ هونینگ" که به عنوان رئیس کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین خدمت می‌کند را مدنظر قرار دهید. او در ماه مه اظهار داشت: "مقام‌های حزب باید ساخت گفتمان و نظام روایی چینی را تسریع بخشند و تبادلات و یادگیری متقابل میان تمدن‌ها را تعمیق بخشند تا دستاورد‌های تمدن چین را به نمایش بگذارند".

این اظهارات بازتاب دهنده دستور کار شی می‌باشد که در بیستمین کنگره حزب ارائه شد مبنی بر آن که "روایت‌های مرتبط با چین باید به خوبی بازگو شوند" و یک اکوسیستم رسانه‌ای جهانی دوستدار حزب کمونیست چین ایجاد شود که شبکه‌های غربی را دور می‌زند. به همین ترتیب، این ابتکار عمل با سیاست موجود در بکارگیری فرهنگ چینی برای القای برداشت مطلوب از حزب کمونیست چین همخوانی دارد. تحلیل رسانه‌های دولتی از سیاست تبلیغاتی خارجی شی مقام‌های حزب را تشویق می‌کند که از فرهنگ عالی چینی در تبلیغات خارجی به خوبی استفاده کنند، تمدن چین را در تبلیغات خارجی توضیح دهند، نگرش را نرم کنند، دیدگاه‌ها را تغییر دهند و موضع بینندگان بین المللی را تغییر دهند.

در نتیجه، ابتکار تمدن جهانی در تلاش برای کسب حمایت بیش‌تر افکار عمومی از رژیم شی از طریق کازار‌های تبلیغاتی فرهنگی خارجی می‌باشد تا روایت رسانه‌ای عینی‌تر درباره سرکوب توده‌ها را خنثی کرده و تصویری همراه با تجلیل از نظام حکومتی مبتنی بر حزب کمونیست چین ارائه کند.

با این وجود، ابتکار تمدن جهانی در ابتدای راه خود هنوز نتوانسته نتایجی موفق در مقیاس طرح کمربند و جاده یا حتی ابتکار امنیت جهانی و توسعه جهانی که ابتکار عمل‌های پیشین شی بودند، ارائه دهد. با این وجود، ابتکار تمدن جهانی پیش‌تر قدرت گفتمانی چین را در کشور‌های جنوب جهانی تقویت کرده است. برای مثال، بخش تبلیغاتی حزب کمونیست چین مجمع رسانه‌ای سطح بالای بریکس را در آگوست ۲۰۲۳ میلادی سازماندهی کرد جایی که رسانه‌های دولتی از پنج عضو این سازمان متعهد شدند که از طریق هماهنگی صنعت رسانه برای "تقویت قدرت گفتمانی کشور‌های بریکس" همکاری کنند. چنین هماهنگی‌ای بین رسانه‌های دولتی به نخبگان این امکان را می‌دهد تا روایت‌های مورد علاقه خود به ویژه روایت‌های دولت‌های روسیه و چین که از قبل برای پیشبرد جاه‌طلبی‌های ژئوپولیتیکی شان به جنگ اطلاعاتی دست زده اند را منتشر کنند.

باید ذکر کرد که اجلاس بریکس پوشش جلسات توسط روزنامه نگاران مستقل را نیز ممنوع کرد و بر محدودیت‌های آزادی مطبوعات ناشی از حکومت‌هایی که از رهبری حزب کمونیست چین در تقویت "سیستم‌های گفتمانی" دولتی خود پیروی می‌کنند تاکید کرد. در نتیجه، تلاش‌های اخیر برای گسترش قدرت گفتمانی توسط چین احتمالا تبلیغات نخبگان حاکم در جنوب جهانی را تقویت می‌کند و در عین حال تحقیقات روزنامه نگاران مستقل در امور عمومی را سرکوب می‌کند.

روزنامه دولتی "چاینا دیلی" پیشنهاد کرد که هوش مصنوعی و فناوری‌های کلان داده باید برای تسریع به اشتراک گذاری "اطلاعات فرهنگی" در شبکه‌های رسانه‌ای جهانی مورد استفاده قرار گیرند که نشان می‌دهد حزب از فناوری‌های نوظهور برای انتشار سریع پروپاگاندا استفاده خواهد کرد. اگرچه جناح‌های غیرنظامی دولت و حزب کمونیست چین این عملیات اطلاعاتی با طعم فرهنگی را اجرا می‌کنند، اما با ابتکارعمل "جنگ رسانه ای" ارتش آزاد‌یبخش خلق چین که تصویری صلح آمیز و هماهنگ از چین ارائه می‌دهد تا برداشت‌های مطلوبی از عملیات نظامی آن کشور ایجاد کند همسو می‌شود.

بدین ترتیب، سابقه زیادی در تاریخ عملیات اطلاعاتی چین وجود دارد که ادعا می‌کند ابتکار تمدن جهانی پروپاگاندای حکومتی را در رسانه‌های جریان اصلی و نوظهور تقویت می‌کند به ویژه در برهه زمانی‌ای که چین درگیر رفتار تحریک آمیز است و این امکان وجود دارد که تصویر ترجیحی آن از یک قدرت در حال ظهور صلح آمیز را تضعیف کند.

در واقع، ابتکار تمدن جهانی از تبلیغات فرهنگی برای مشروعیت بخشیدن به فعالیت‌های تجدیدنظرطلبانه حزب کمونیست چین استفاده می‌کند، زیرا به دنبال تضعیف رهبری واشنگتن در تنظیم هنجار‌های بین المللی رفتار دولت است.

اگر به پیشینه تاریخی رفتار چین نگاهی بیندازیم دستگاه اطلاعاتی چین احتمالا با استفاده از ابتکار تمدن جهانی، جاسوسی خواهد کرد

عملیات نفوذ

در حالی که عملیات اطلاعاتی ابتکار تمدن جهانی تلاش‌های گسترده‌ای را برای شکل دهی افکار عمومی انجام خواهد داد حزب کمونیست چین احتمالا از آن به عنوان بستری برای اجرای عملیات نفوذ هدفمند و جاسوسی علیه دولت‌های خارجی استفاده خواهد کرد. ادعای شی مبنی بر آن که ابتکار تمدن جهانی حزب کمونیست چین را متعهد می‌سازد تا "تعاملات با احزاب سیاسی و سایر سازمان‌ها برای گسترش همگرایی ایده‌ها و منافع را تعمیق بخشد" آشکار می‌سازد که این ابتکار نفوذ سیاسی خارجی حزب کمونیست چین را گسترش خواهد داد.

اظهارنظر‌های صورت گرفته توسط رهبران حزب کمونیست چین نشان می‌دهند این تلاش‌ها برای نفوذ فراتر از احزاب گسترش می‌یابد تا به کل اکوسیستم فکری که بحث‌های مرتبط با سیاستگذاری در جوامع دموکراتیک را شکل می‌دهد برسد.

"لیو جیانگ چائو" سخنگوی وزارت خارجه چین در سرمقاله‌ای در "چاینا دیلی" نوشته بود که ابتکار تمدن جهانی "گفتگوی فرهنگی" را از طریق "احزاب سیاسی، پارلمان ها، موسسات تحقیقاتی، مدارس، شرکت‌ها و سازمان‌های غیردولتی" ترویج می‌کند و نشان می‌دهد که چین برای مشارکت دادن افراد در پروژه خود تلاش خواهد کرد. با توجه به ماهیت غیرسیاسی چنین جلساتی می‌توان استدلال کرد که مبادلات فرهنگی با نخبگان خارجی ممکن است باعث تلاش برای جذب دارایی‌های اطلاعاتی نشود.

با این وجود، تاریخ تاکتیک‌های جاسوسی چین در خارج از کشور چیز دیگری را نشان می‌دهد. طبق گزارش کمیسیون بازبینی اقتصادی و امنیتی ایالات متحده و چین ماموران اطلاعاتی چین اغلب افرادی را تحت پوشش ترویج فرهنگ چینی برای فرار از سوء ظن و ایجاد همکاری با هدف جذب می‌کنند. علاوه بر این، وزارت امنیت دولتی آژانس جمع آوری اطلاعات خارج از کشور چین حتی یک سازمان پیشتاز به نام "مرکز تبادل فرهنگی بین المللی چین" را اداره می‌کند که وظیفه آن استخدام اعضا در بخش‌های خصوصی و دانشگاه‌ها در پوشش مبادلات فرهنگی بین شرکت‌ها و دانشگاه‌ها می‌باشد. بر این اساس، مبادلات فرهنگی ممکن است زیبایی فرهنگ چینی را با مخاطبان خارجی به اشتراک بگذارند. با این وجود، هدف اصلی نفوذ دستگاه امنیتی چین درون حلقه‌های تصمیم گیری و سیاستگذاری در کشور‌های دیگر است.

اگر به پیشینه تاریخی رفتار چین نگاهی بیندازیم دستگاه اطلاعاتی چین احتمالا با استفاده از ابتکار تمدن جهانی، جاسوسی خواهد کرد. علاوه بر این، ابتکار تمدن جهانی جهت گیری آینده عملیات نفوذ حزب را که به نام "همکاری بین تمدنی" معرفی شده روشن می‌سازد. برای مثال، شی جین پینگ در سخنرانی افتتاحیه ابتکار تمدن جهانی برای احزاب سیاسی از آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای مرکزی و جنوب شرقی آسیا وعده داد که تجربه حکمرانی چین را با احزاب و سازمان‌های سیاسی به اشتراک بگذارد که به نوعی تکرار سیاست دیرینه جمهوری خلق چین برای آموزش احزاب خارجی به منظور ایجاد دیکتاتوری‌های تک حزبی در کشور‌های خود می‌باشد. در آن صورت احتمالا جسارت نخبگان در کشور‌های در حال توسعه افزایش خواهد یافت که یکی از ارکان اصلی ابتکار عمل جهانی شی می‌باشد.

خارج از مشارکت سیاستمداران ملی برای پیشبرد روایات و سیاست‌های طرفدار چین در کشور‌های خود، بیانیه‌های رهبری حزب کمونیست چین نشان می‌دهند که آن حزب قصد دارد مقام‌های ایالتی و محلی را نیز برای دستیابی به این هدف با خود همسو سازد.

انجمن خلق چین برای دوستی با کشور‌های خارجی (CPAFFC) در دستور کار خود مطابق با ابتکار تمدن جهانی اشاره کرده که آن ابتکار عمل دیپلماسی شهر به شهر و دیپلماسی عمومی را با هدف "همدلی با مردم، متقاعد کردن مردم با دلیل و انتقال حقیقت با استفاده از واژگان" را به کار خواهد گرفت تا "آگاهی جامعه بین الملل و شناخت دستاورد‌های توسعه، مسیر توسعه، نظام سیاسی و ارزش‌های چین را افزایش دهد". این که انجمن خلق چین برای دوستی با کشور‌های خارجی قصد دارد مخاطبان محلی و ایالتی را با تبلیغات حزب کمونیست چین بمباران کند در این بیانیه آشکار است.

با این وجود، نکته ناگفته در این بیانیه آن است که آن سازمان از این دیپلماسی برای استخدام مقام‌های محلی به منظور دفاع از سیاست‌های همسو با چین استفاده می‌کند که دولت‌های ملی آن مقام‌ها ممکن است تمایلی به اجرای چنین سیاست‌هایی نداشته باشند. هم چنین، انجمن خلق چین برای دوستی با کشور‌های خارجی از تهدید ضمنی لغو قرارداد‌های سرمایه‌گذاری دوجانبه بین شهر‌های چین و شهر‌های خارجی به منظور تحت فشار قرار دادن دولت‌های محلی برای تایید ادعا‌های ارضی حزب کمونیست چین استفاده می‌کند همان گونه که در یکی از توافق نامه‌های خواهرخواندگی بین یک شهر چینی با یک شهر امریکایی تصریح شده بود که آن شهر نمی‌تواند برای ادامه همکاری با شهر چینی هیچ گونه ارتباطی با تایوان داشته باشد. در نتیجه، حتی زمانی که چین در ظاهر قصد دارد فرهنگ چینی را ترویج کند انجمن خلق چین برای دوستی با کشور‌های خارجی احتمالا شبکه‌هایی ایجاد می‌کند تا سیاستگذاری داخلی کشور هدف را به سمت منافع چین سوق دهد.

روزنامه دولتی چینی "گلوبال تایمز" اشاره کرده که ابتکار تمدن جهانی روابط همکاری با سایر کشور‌ها را ایجاد کرده و تصور امریکایی‌ها مبنی بر اجتناب ناپذیری برخورد تمدن‌ها بین غرب و سایر کشور‌ها را رد می‌کند. با این وجود، هیچ پیام واضح تری درباره نیات راهبردی حزب کمونیست چین قوی‌تر از اظهارات و اقدامات رسمی رهبران آن حزب وجود ندارد. دستورالعمل‌های آنان نشان می‌دهند که از روش‌های خرابکارانه در خارج از کشور برای شکل دادن به نحوه ارزیابی کشور‌ها از مشروعیت سیاست خارجی حزب و حاکمیت داخلی استفاده خواهند کرد. حزب کمونیست چین در نفوذ و عملیات اطلاعاتی در سطح جهان همان جنگ فرهنگی را که ادعا می‌کند رد می‌کند به راه می‌اندازد تا رهبری اخلاقی جهانی را غرب برعهده گرفته و از آن خود سازد.

*در روتیتر با واژه بازی کرده به جای سیویلیزاسیون از شیویلیزاسیون استفاده شده است یعنی با قرار داده واژه "شی" به متمدن سازی به سبک و شیوه شی جین پینگ اشاره کرده است.