قطب مغناطیسی زمین در حال جابه‌جایی است؟

به‌خاطر این جابه‌جایی سریع، جی‌پی‌اس‌ها و سیستم‌های ناوبری نیازمند به روزرسانی‌های مکرر و بیشتری نیاز دارد؛ از جمله این سیستم‌ها که به آپدیت نیاز دارند سرویس‌های مکان یابی هستند که در تلفن‌های همراه هوشمند وجود دارند. تیمی از محققان دانشگاه لیدز می‌گویند این رفتار با رقابت بین دو حباب مغناطیسی در لبه‌ی هسته بیرونی زمین قابل تشریح و توضیح است. تغییر جریان حرکت مواد مذاب در قسمت داخلی زمین باعث تغییر شدت جریان منفی مغناطیسی در این مناطق شده است.

دکتر فیل لیورمور در این باره این‌گونه توضیح می‌دهد که تغییر در الگوی جریان، شدت مغناطیسی بخش زیر کانادا را تضعیف کرده و قدرت بخش زیر سیبری را تا حدودی افزایش داده است. او ادامه می‌دهد: به همین دلیل است که قطب شمال موقعیت تاریخی خود را به بخش قطبی کانادا واگذار کرده و از خط روزگردان [خط بین‌المللی زمان]عبور کرده است. اما بخش شمالی روسیه اکنون در حال پیروزی در این جنگ کشش است.

قطب مغناطیسی زمین چیست؟

کره زمین در بخش بالایی سیاره سه قطب دارد. اول، قطب جغرافیایی که محور چرخش سیاره به دور خود است و تقریبا در سطح قرار دارد. دوم، قطب ژئومغناطیسی است که در بهترین مکان و موقعیتی متناسب با دو قطبی کلاسیک زمین قرار دارد و این به معناب آن است که موقعیت آن دائما در حال اندکی تغییر است. در نهایت قطب سوم هم قطب مغناطیسی شمالی است که خطوط میدان آن کاملا عمود بر سطح زمین هستند.

جابه‌جایی که محققان از آن صحبت می‌کنند توسط مورد سوم یعنی قطب مغناطیسی شمالی انجام شده است. قطب مغناطیسی نخستین بار توسط کاوشگر معروف، جیمز کلارک راس در دهه ۱۸۳۰ میلادی شناسایی شد. قطب مغناطیسی شمالی آن زمان در قلمرو نوناووت کانادا قرار داشت.

قطب مغناطیسی زمین در آن زمان با چنین سرعتی و به این اندازه در حال جابه‌جایی نبود. اما در دهه ۱۹۹۰ میلادی، این قطب به طول جغرافیایی بالاتر جابه‌جا شد و از اواخر سال ۲۰۱۷ از خط روزگردان عبور کرد. قطب معناطیسی سیاره ما با طی کردن این روند، حالا فقط چند صد کیلومتر با قطب جغرافیایی زمین فاصله دارد.

قطب مغناطیسی به حرکت خود ادامه می‌دهد؟

دکتر لیورمور و همکارانش سعی کرده‌اند با استفاده از داده‌های به‌دست آمده توسط ماهواره‌هایی که تحولات میدان مغناطیسی زمین را در ۲۰ سال گذشته اندازه‌گیری کرده‌اند، از جابه‌جایی‌های قطب مغناطیسی شمالی مدل سازی کنند.

آن‌ها وقتی دو سال پیش برای اولین بار ایده‌های خود را در کنفرانس اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا در واشنگتن مطرح کردند، گفته بودند که ممکن است این واقعه با جابه‌جایی مواد مذاب در هسته بیرونی زمین به سمت غرب در ارتباط باشد.

آخرین مدل‌سازی‌های این تیم تحقیقاتی نشان می‌دهد که قطب مغناطیسی شمالی حرکت خود را به سمت روسیه ادامه خواهد داد، اما به مرور زمان شتاب آن کند خواهد شد. در بالاترین سرعت خود این قطب ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر در سال حرکت خواهد کرد. دانشمندان دانشگاه لیدز می‌گویند: این که آیا در آینده این قطب دوباره به عقب برمی‌گردد یا نه، چندان قابل حدس زدن نیست.

جابه‌جایی اخیر این قطب باعث شده تا مرکز اطلاعات ژئوفیزیکی ملی ایالات متحده آمریکا و سازمان زمین‌شناسی بریتانیا سال گذشته به‌روزرسانی اولیه مدل جهانی مغناطیسی را انجام دهند. این مدل نمایانگر میدان مغناطیسی زمین در کل سیاره است. این مدل در کلیه سیستم‌های ناوبری و مکان یابی از جمله تلفن‌های همراه هوشمند مدرن پیاده شده است تا خطا‌های قطب‌نما‌های محلی را اصلاح کند.