مصرف فیبر خوراکی همیشه ایده خوبی نیست

بیماری‌های التهابی روده(IBD) به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که سبب التهاب جدار روده بزرگ و روده باریک می‌گردند. شایع‌ترین این بیماری‌ها عبارت‌اند از: بیماری کولیت زخمی و بیماری کرون. این دو بیماری از جهاتی دارای شباهت‌هایی هستند. هر دو بیماری موجب التهاب جدار روده‌ها می‌شوند.

دانشمندان دانشگاه آلبرتا در مطالعه خود گفتند که انواع خاصی از فیبر خوراکی باعث پاسخ التهابی در برخی از بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده می‌شود و علائم آنها را بدتر می‌کند. فیبرهای خوراکی یا الیاف خوراکی پلی‌ساکاریدهای ساختاری و ذخیره‌ای گیاهان به همراه لیگنین می‌باشند که در برابر هیدرولیز(آبکافت) آنزیمی معده و روده کوچک مقاوم هستند و در روده بزرگ به‌طور کامل یا جزئی تخمیر می‌شوند.

محققان گفتند خبر خوب این است که این اکتشافات راه را به سوی ارائه دستورالعمل‌های غذایی شخصی‌سازی شده برای هر فرد هموار می‌کند که این امر می‌تواند احساس خوبی در بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده ایجاد کند. این تیم تحقیقاتی در حال حاضر روی آزمایش مدفوعی کار می‌کنند که میکروب‌های موجود در روده بیماران را ارزیابی خواهد کرد. این امر پیش‌بینی‌های مربوط به پاسخ‌های منفی فیبر را تسهیل می‌کند و توصیه‌ها و درمان‌های غذایی متناسب با بیماران را ممکن می‌سازد.

تقریبا ۰.۷ درصد از جمعیت کانادا(یک نفر از هر ۱۵۰ نفر) مبتلا به بیماری التهابی روده است که شامل بیماری کرون و کولیت زخمی می‌شود. برآوردها پیش‌بینی می‌کنند که این تعداد تا سال ۲۰۳۰ به یک درصد خواهد رسید.

علائم بیماری التهابی روده معمولا شامل درد شکمی، اسهال، مدفوع خونی و کاهش وزن است، اما بلوغ دیررس و ابتلا به سرطان کولورکتال نیز با بیماری التهابی روده ارتباط دارد. در حالی که علت دقیق بیماری التهابی روده هنوز ناشناخته است، اما دانشمندان معتقدند که عوامل خطر مانند ژنتیک، رژیم غذایی، عوامل محیطی و تغییرات میکروب‌های روده می‌تواند در ظهور بیماری نقش داشته باشند.

"هدر آرمسترانگ"(Heather Armstrong) استادیار طب داخلی در دانشگاه مانیتوبا و مدیر تحقیقاتی کانادا در حوزه علوم زیستی یکپارچه گفت: ما می‌دانیم که مصرف فیبرهای خوراکی فوایدی برای سلامتی دارد و سلامت روده را در افراد سالم تقویت می‌کند، اما بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده اغلب از بروز حساسیت پس از مصرف فیبرهای خوراکی شکایت می‌کنند. ما در این مطالعه واقعا می‌خواستیم مکانیسم‌های پشت این موضوع را درک کنیم.

"ایتان واین"(Eytan Wine ) استاد دانشکده پزشکی و دندانپزشکی دانشگاه آلبرتا گفت: با ایجاد این آزمایش مدفوع، امیدواریم بتوانیم به افراد بگوییم که چگونه رژیم غذایی خود را برای جلوگیری از عود کردن یا بدتر شدن بیشتر بیماری خود تنظیم کنید.

برخلاف اکثر غذاهایی که انسان مصرف می‌کند، فیبر در روده کوچک هضم نمی‌شود. در عوض، باکتری‌ها و قارچ‌های کوچک(میکروبیوتا) در روده بزرگ یا کولون، آنزیم‌هایی تولید می‌کنند که فیبر را تخمیر می‌کنند. از نظر شیمیایی، فیبر رشته کوتاهی از قندها مانند پکتین(pectin) است که در مرکبات یافت می‌شود یا ساختاری بسیار بلند و شاخه‌دار است که تخمیر آن سخت‌ است.

محققان پس از بررسی، کشف کردند که تخمیر فیبرهای بتا فروکتان(β-fructan fibers ) موجود در غذاهایی از جمله کنگر فرنگی، ریشه کاسنی، سیر، موز و مارچوبه، در صورتی که میکروب‌های خاصی وجود نداشته باشند یا عملکرد نادرست داشته باشند، بسیار دشوار است، همانطور که این علائم اغلب در بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده اتفاق می‌افتد.

پروفسور واین افزود: ما در حال یادگیری این موضوع هستیم که همه الیاف یکسان به وجود نمی‌آیند. ما نشان داده‌ایم که برخی از فیبرها پتانسیل ایجاد آسیب را دارند، بنابراین باید در مورد اینکه بیماران خود را در معرض چه موادی قرار می‌دهیم بسیار محتاط‌تر باشیم.

برای اکثر مردم، مصرف فیبر زیاد یک انتخاب غذایی عالی است. فیبر اثر ضد التهابی مفیدی دارد و به هضم غذا کمک می‌کند. با این حال، نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که تعدادی از فیبرهای تخمیر نشده در واقع باعث افزایش التهاب و بدتر شدن علائم در برخی از بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده می‌شوند.

پروفسور آرمسترانگ در ادامه گفت: ما می‌خواهیم کشف کنیم که چرا ۲۰ تا ۴۰ درصد بیماران حساسیت را تجربه می‌کنند، در حالی که در بخش دیگر بیماران، این فیبرهای خوراکی واقعا می‌توانند برای سلامتی مفید باشند و در برابر بیماری از آنها محافظت کنند و اثرات بسیار مثبتی داشته باشند.

محققان این مطالعه را با استفاده از بیوپسی بیش از ۱۰۰ کودک بیمار در بیمارستان دانشگاه آلبرتا ادامه دادند. بافت‌برداری یا بیوپسی(Biopsie) که به آن تکه‌برداری و نمونه‌برداری نیز می‌گویند، یک آزمایش پزشکی است که معمولا توسط یک جراح یا متخصص رادیولوژی انجام می‌شود و شامل برداشتن نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت‌ها برای بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن است.

نویسندگان مطالعه اظهار کردند که هر دستورالعمل غذایی جدیدی که از این یافته‌ها ایجاد شده باشد، جایگزین درمان‌های دارویی نخواهد شد. با وجود آن، چنین توصیه‌های غذایی باید مکمل درمان‌های سنتی بیماری التهابی روده باشد و به بیماران کمک کند تا بهتر از عود کردن بیماری خود جلوگیری کنند و پس از تجربه التهاب، در سریع‌ترین زمان ممکن بهبودی در آنها حاصل شود.

یافته‌های این مطالعه در مجله "Gastroenterology" منتشر شده است.