نشانه هایی از «اقیانوس آب و حیات» در سیاره ای غول پیکر

بنابر اعلام سازمان فضایی آمریکا، «این یک سیاره فراخورشیدی ‘هایسین’ است که احتمالا جوی غنی از هیدروژن و سطحی پوشیده از اقیانوس را دارد.»

سیاره‌های موسوم به هایسین (مرکب از دو واژه انگلیسی هیدروژن و اقیانوس) نوعی سیاره فرضی هستند که سطح آنها پوشیده از آب داغ و جو آنها پوشیده از هیدروژن است. وجود آب مایع این دست سیارات را به سیاره‌هایی تبدیل می‌کند که امکان میزبانی حیات را دارند.

به طور سنتی جستجوی حیات در سیارات فراخورشیدی عمدتا بر روی سیاره‌های صخره‌ای کوچک‌تر متمرکز است، اما جهان‌های ‘هایسین’ که بزرگ‌تر هستند به طور قابل‌توجهی برای مشاهدات جوی مفیدترند و امکان شناسایی جو آن‌ها به مراتب ساده‌تر است.

ناسا با بیان اینکه مشاهدات از ترکیب شیمیایی جو سیاره حاکی از احتمال وجود یک جهان اقیانوسی هستند، گفت: «فراوانی متان و دی اکسید کربن و کمبود آمونیاک این فرضیه را تایید می‌کند که ممکن است یک اقیانوس آب در زیر لایه جوی غنی از هیدروژن در سیاره کی‌۲-۱۸بی وجود داشته باشد.»

آنچه اما این سیاره فراخورشیدی را برای اخترشناسان جذاب‌تر کرده است، یافتن بالقوه مولکولی به نام دی‌متیل سولفید (DMS) است که روی زمین تنها حیات قادر به تولید آن است. در واقع بخش عمده ای از دی‌متیل سولفید موجود در جو زمین توسط فیتوپلانکتون‌ها آزاد می‌شود که در محیط‌های دریایی زیست می‌کنند.

دانشمندان می‌گویند علیرغم یافته شدن نشانه‌های جدید از وجود این ترکیب شیمیایی، هنوز نتوانسته‌اند به طور قطعی وجود آن را در این سیاره تایید کنند و می‌گویند اثبات این امر نیاز به بررسی بیشتری دارد.

نیکو مادوسودان، ستاره‌شناس در دانشگاه کمبریج و نویسنده ارشد این مطالعه، در این باره می‌گوید: «مشاهدات تلسکوپ جیمز وب در آینده باید بتوانند تأیید کنند که آیا دی‌متیل سولفید واقعاً به مقدار قابل توجهی در جو سیاره وجود دارد یا خیر.»

این اولین بار نیست که ناسا نشانه‌هایی از وجود آب در سیارات دیگر پیدا می‌کند. پیشتر بخار آب در سیاره فراخورشیدی کوچکتری به نام « HAT-P-11b» ، که تقریباً به اندازه نپتون است و در فاصله ۱۲۰ سال نوری از زمین در صورت فلکی ماکیان قرار دارد، کشف شده بود.

تلسکوپ فضایی جیمز وبNASA GSFC/CIL/Adriana Manrique Gutierrez

سیاره فراخورشیدی که به تازگی توسط اخترشناسان مورد بررسی قرار گرفته در حال چرخش به دور یک ستاره کوتوله سرخ به نام «کی‌۲-۱۸» ( K2-18) است و در منطقه‌ای قرار دارد که ناسا آن را اصطلاحا «کمربند حیات» می‌نامد؛ ناحیه‌ای در اطراف یک ستاره که ممکن است سیاراتی با آب مایع در آن وجود داشته باشند.

بنابر تخمین‌های اولیه فضای داخلی این سیاره احتمالا شامل یک گوشته بزرگ از یخ پرفشار شبیه به نپتون است، در حالی که در اتمسفر آن به احتمال زیاد لایه‌ای نازک از هیدروژن وجود دارد. 

دانشمندان در عین حال که از یافته‌های جدید هیجان‌زده هستند، همزمان هشدار می‌دهند که کشفیات جدید لزوما به این معنی نیست که این سیاره می‌تواند از حیات پشتیبانی کند. در واقع هرچند وجود اقیانوس‌های سطحی روی این سیاره محتمل دانسته شده، با این حال پژوهشگران می‌گویند ممکن است آب این اقیانوس‌ها به حدی گرم باشد که سیاره را از حال قابل سکونت خارج کند.

وجود این سیاره برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ و توسط تلسکوپ فضایی کپلر کشف شد، اما فناوری بهبودیافته تلسکوپ جیمز وب نسبت به تلسکوپ‌های قبلی امکان تجزیه و تحلیل دقیق‌تری از آن را فراهم کرد و نشان داد که این سیاره می‌تواند دارای یک جهان اقیانوسی باشد.

دکتر مادوسودان می‌گوید: «یافته جدید نتیجه تنها به لطف حساسیت و دقت بی‌سابقه تلسکوپ جیمز امکان‌پذیر بود که تشخیص قوی ویژگی‌های طیفی را تنها با انجام دو گذر امکان‌پذیر کرد.»