کشف اخترشناسان از جو سیاره بیگانه؛ بادهایی با سرعت ۳۳ هزار کیلومتر بر ساعت رکورد کیهان را شکستند
در جو بالایی زمین، بادهای قوی و متمرکزی به نام «رودباد» (یا جت استریم) با سرعتی بیش از ۴۴۲ کیلومتر در ساعت می‌وزند. این بادها هرچند بسیار سریع هستند، اما قوی‌ترین بادهای موجود در منظومه شمسی نیستند.
بادهای مشابه در سطوح فوقانی سیاره نپتون به حدود ۲ هزار کیلومتر در ساعت می‌رسند. حالا اما اخترشناسان می‌گویند این بادها در مقایسه با روبادهای سیاره‌ای به نام «دبلیو‌آ‌اس‌پی-۱۲۷بی» (WASP-127b) تنها نسیمی ملایم به حساب می‌آیند.
آنان رودبادهایی را با سرعت حدود ۳۳ هزار کیلومتر در ساعت در این سیاره گازی بزرگ کشف کرده‌اند. این بادهای با سرعت مافوق صوت، که در خط استوای این سیاره می‌چرخند، سریع‌ترین بادهای از این نوع در هر سیاره شناخته‌شده هستند.
سیاره «دبلیو‌آ‌اس‌پی-۱۲۷بی» که در کهکشان راه شیری و در فاصله حدود ۵۲۰ سال نوری از زمین قرار دارد، در مداری نزدیک به ستاره‌ای شبیه به خورشید ما گردش می‌کند.
دکتر لیزا نورتمن، اخترفیزیکدان از دانشگاه گوتینگن آلمان و نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: «یک رودباد فوق‌العاده سریع در این سیاره کشف شده است. سرعت این بادها شگفت‌آور است.»
این سیاره از نوعی از سیارات به نام «مشتری‌های داغ» است؛ یک غول گازی که بسیار نزدیک به ستاره میزبان خود گردش می‌کند.
قطر «WASP-127b» حدود ۳۰ درصد بزرگ‌تر از سیاره مشتری است. با این حال جرم این سیاره با تنها حدود ۱۶ درصد جرم مشتری، به عنوان بزرگترین سیاره منظومه شمسی، آن را به یکی از کم‌چگالی‌ترین و «پف‌کرده‌ترین» سیارات شناخته‌شده تبدیل کرده است.
دکتر دیوید کانت، اخترفیزیکدان در دانشگاه لودویگ ماکسیمیلیان مونیخ در آلمان و یکی از نویسندگان مطالعه، در این باره گفت: «این سیاره یک سیاره گازی عظیم است به این معنی که هیچ سطح سنگی یا جامدی زیر لایه‌های جوی آن وجود ندارد. در عوض، زیر جو مشاهده‌شده، گازهایی قرار دارند که هرچه عمیق‌تر به سیاره برویم متراکم‌تر و پرفشارتر می‌شوند.»
این سیاره هر چهار روز یک بار به دور ستاره‌اش می‌چرخد و فاصله آن تنها حدود ۵ درصد فاصله زمین تا خورشید است که همین دلیل باعث می‌شود در معرض تابش شدید ستاره‌ای قرار بگیرد.
همچون ماه یک طرف این سیاره همیشه رو به ستاره است. به این معنی که نیمی از آن همیشه روز است و نیم دیگر آن در سمت شب همیشه در تاریکی قرار دارد.
دمای جو این سیاره حدود ۱۱۲۷ درجه سانتی‌گراد است و مناطق قطبی آن کمتر از سایر نقاط گرم هستند.
این سیاره مانند مشتری عمدتاً از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است، اما جو آن حاوی مقادیری از مولکول‌های پیچیده‌تر مانند مونوکسید کربن و آب نیز هست که در این تحقیق شناسایی شده‌اند.
تابش شدید سمت روز این نوع مشتری داغ، عامل اصلی پویایی جو این سیاره محسوب می‌شود. دکتر کانت در این باره گفت: «پاسخ به این سوال که چه چیزی این بادهای شدید را به حرکت درمی‌آورد دشوار است، زیرا چندین عامل بر الگوهای باد در جو سیارات فراخورشیدی تأثیر می‌گذارند.»
پ
وی اضافه کرد: «منبع اصلی انرژی برای این بادها، تابش شدید ستاره میزبان است. اما عوامل دیگر نیز نقش مهمی در شکل‌گیری الگوهای باد دارند.»
سرعت‌های بالاتر باد در جو دو سیاره فراخورشیدی دیگر نیز مشاهده شده است. با این وجود آن‌ها مربوط به بادهایی بودند که از سمت روز به سمت شب حرکت می‌کردند، نه بادهایی که در سراسر سیاره جریان داشته باشند.
محققان سرعت مولکول‌های جو این سیاره را با استفاده از ابزاری نصب‌شده بر روی تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی اندازه‌گیری کردند.
تا کنون بیش از ۵۸۰۰ سیاره خارج از منظومه شمسی، که به آن‌ها سیارات فراخورشیدی می‌گویند، کشف شده‌اند.
نتایج مطالعات تازه در نشریه علمی «Astronomy & Astrophysics» منتشر شده است.
