کمبود B۱۲ دارای چه نشانه‌هایی است؟

خستگی یکی از اولین نشانه‌های کمبود ویتامین B۱۲ است و با افزایش سن، قابلیت جذب ویتامین B۱۲ از غذا‌ها نیز کند می‌شود.

از هر ۱۰۰خانم ۴۰ تا ۵۹ ساله، ۴ نفر کمبود ویتامین B۱۲ دارند و بیشترشان نیز در مرز این کمبود هستند، اما بالا رفتن سن تنها دلیل آن نیست: نخوردن گوشت، استفاده از دارو‌های خاص.

کمبود ویتامین می‌تواند هر چیزی باشد از خستگی مزمن گرفته تا ضعف بینایی. اگر مواردی که در ادامه گفته می‌شود برایتان آشنا بود، با پزشک خود صحبت کنید تا ارمایش خون از شما بگیرد. اگر سطح این ویتامین کم بود، استفاده از مکمل یا تزریق ویتامین می‌تواند در عرض چند هفته شما را به حالت طبیعی برگرداند.

حالت گزگز در دست و پا

آیا در دست یا پا‌ها احساس بی‌حسی می‌کنید و یا حالت سوزن سوزن دارید؟ کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند به غلاف محافظی که اعصاب را می‌پوشاند، آسیب برساند. بیماری‌هایی مانند سلیاک، کرون یا سایر بیماری‌های روده ممکن است جذب ویتامین را برای بدن دشوار کند. مصرف برخی دارو‌های سوزش‌معده نیز می‌تواند بر روی جذب این ویتامین اختلال ایجاد کند.

بدن سردتر از حالت طبیعی است

بدون وجود ویتامین B۱۲ کافی، گلبول‌های قرمز سالم، برای انتقال اکسیژن به کل بدن (کم‌خونی) ساخته نمی‌شوند و این امر می‌تواند در بدن و به خصوص در دست‌ها و پا‌ها حالت لرزش و سردی ایجاد کند.

اختلال در حافظه

کمبود B۱۲ منجر به افسردگی، گیجی، مشکلات حافظه و زوال عقل می‌شود. همچنین می‌تواند روی تعادل فرد تاثیر بگذارد. مکمل‌های B۱۲ معمولاً بی‌خطر هستند. پزشکان روزانه ۲.۴ میکروگرم از این ویتامین را برای بزرگسالان توصیه می‌کنند. اگر بیش از مقدار مورد نیاز مصرف شود، بدن باقیمانده آن را از طریق ادرار دفع می‌کند. با این حال، دوز بالای آن ممکن است عوارض جانبی مانند سرگیجه، سردرد، اضطراب، حالت استفراغ و تهوع ایجاد کند.

ضعف عضله

ممکن است فرد قدرت بدنی نداشته، همچنین احساس خستگی یا حواس‌پرتی داشته باشد. پزشک می‌تواند میزان B۱۲ بدن را بررسی کند، اما همه آن هم قابل استفاده نیست؛ بنابراین توجه به هرگونه علائمی که به آرامی ایجاد یا سریعا ظاهر شده باشد، مهم است و باید به پزشک مراجعه شود.

زبان صاف

ممکن است پزشک آن را التهاب زبان بنامد. برجستگی‌های ریز روی زبان، کم‌کم محو شده و موجب می‌شود تا زبان صاف و براق به نظر برسد. عفونت، دارو‌ها و سایر بیماری‌ها نیز می‌توانند آن را ایجاد کنند، اما اگر مقادیر کافی B۱۲ یا سایر مواد‌مغذی نباشد، ممکن است در زبان، زخم نیز ایجاد شود.

گیاهخواران مراقب باشید

کمبود ویتامین B۱۲ نادر است، زیرا بدن ما می‌تواند تا چندین سال آن را ذخیره کند، اما گیاهان هیچ‌کدام B۱۲ ندارند. بنابراین، چون گیاهخواران از هیچ‌گونه فرآورده‌ی حیوانی استفاده نمی‌کنند، باید برخی از غلات فرآوری‌شده مانند نان‌های غنی‌شده، کلوچه و غلات را به سبدغذایی‌شان اضافه کنند.

تپش قلب

زمانی است که قلب به طور ناگهانی می‌تپد یا ضربان آن تند می‌شود و ممکن است تپش آن را در گلو یا گردن احساس کنید. می‌توان ویتامین B۱۲ بیشتری را از مرغ، تخم مرغ و ماهی دریافت کرد، اما یکی از بهترین منابعی که تا حد زیادی مفید است و ممکن است در فهرست غذای روزانه ما نباشد، مصرف جگر و گوشت گاو است.

سن، دلیل کمبود ویتامین B۱۲

هر چه پیرتر می‌شوید، بدن به راحتی B۱۲ را جذب نمی‌کند. اگر علت آن را درمان نکنید، سطح پایین B۱۲ می‌تواند منجر به کم خونی، آسیب عصبی، بدخلقی و سایر مشکلات جدی شود؛ بنابراین مراقب علائم آن باشید و در صورت توصیه پزشک آزمایش خون انجام دهید.

جراحی برای لاغری و کمبود ویتامین B۱۲

یکی از متداول‌ترین اقدامات برای کاهش وزن، عمل "بای‌پس معده" است. بعد از جراحی، بخشی از معده و روده‌ی کوچک برداشته می‌شود. معمولاً در این ناحیه است که B۱۲ به شکل قابل استفاده‌ای تجزیه می‌شود. احتمالاً پزشک سطح B۱۲ را کنترل کرده و در صورت نیاز، مصرف مکمل یا عکسبرداری را توصیه می‌کند.

زخم‌های دهانی

ممکن است این زخم‌ها را روی لثه یا زبان ببینید که می‌تواند نشانه کمبود B۱۲، کم‌خونی یا سایر بیماری‌ها باشد. زخم‌ها معمولاً به خودی خود درمان می‌شوند، اما پرهیز از مواد تحریک کننده یا همراه با سوزش مانند سرکه، مرکبات و ادویه‌های گرم مانند پودرفلفل نیز موثر است. برخی از دارو‌های بدون نسخه هم می‌تواند درد را تسکین دهد.

داروها، دلیل کمبود B۱۲

برخی از دارو‌ها سطح B۱۲ را کاهش می‌دهند یا استفاده از این ویتامین را برای بدن دشوار می‌کنند.

این دارو‌ها عبارتند از:

- کلرامفنیکل، آنتی‌بیوتیکی که برای درمان عفونت استفاده می‌شود.

- مهارکننده‌های اسید معده مانند لانزوپرازول و امپرازول

- دارو‌های زخم‌معده مانند سایمتیدین و فاموتیدین

- متفورمین برای دیابت.

درباره‌ی تمام دارو‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید به پزشک بگویید.

مشکلات گوارشی

فرد ممکن است اشتهای خود را از دست بدهد، بیش از حد وزن کم کند و یا در دفع مدفوع (مشکل یبوست) مشکل داشته باشد. اگر سطح B۱۲ خون کم باشد، پزشک اغلب این ویتامین را به عضله تزریق می‌کند تا مطمئن شود جذب بدن می‌شود. گاهی اوقات مصرف دوز‌های بالای آن نیز به خوبی جذب می‌شود، اما به یاد داشته باشید که علائم کمبود B۱۲ می‌تواند شبیه علائم بسیاری از بیماری‌های دیگر باشد.

رعایت احتیاط به گیاهخواران باردار

در مورد مکمل‌های B۱۲، چه در دوران بارداری و چه در دوران شیردهی، با پزشک خود مشورت کنید. نوزادانی که به اندازه کافی این ویتامین را جذب نمی‌کنند، ممکن است آسیب جدی و دائمی به اعصاب یا سلول‌های مغزی آن‌ها وارد شود. کودک ممکن است به مصرف مکمل نیز نیاز داشته باشد.

منبع: سلامت

46