بررسی تأثیر سبک زندگی دینی بر افزایش عمر/ عمر طولانی؛ یکی از نعمت‌های ارزشمند

به گزارش خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، عمر طولانی را یکی از نعمت‌های ارزشمند الهی می‌دانند که امروزه پژوهش‌های علمی بسیاری درباره فاکتور‌های مؤثر در افزایش طول عمر انجام شده است و امروز باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد به بررسی عوامل موثر در افزایش طول عمر بپردازد.

عمر طولانی؛ یک نعمت

عمر طولانی یکی از نعمت‌های ارزشمند الهی محسوب می‌شود و از نظر اسلام آرزوی مرگ امر ناپسندی است که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و ائمه طاهرین (علیهم‌السلام) در روایات زیادی از چنین آرزویی منع کرده‌اند و قرآن مجید تنها در دو آیه در سوره‌های بقره و جمعه خطاب به یهودیانی که ادعای برتر بودن قوم خود را داشته و فقط خود را اولیای خدا می‌دانستند (پاسخ دندان‌شکنی به آن‌ها داده)، می‌گوید:" اگر (آنچنان که شما مدعی هستید) سرای آخرت نزد خدا مخصوص شماست، نه سایر مردم پس آرزوی مرگ کنید اگر راست می‌گویید.

قرآن با این استدلال پرده از روی دروغ و تزویر آنان برمی‌دارد؛ زیرا آن‌ها به‌ هیچ‌ وجه حاضر به ترک زندگی دنیا نیستند و این خود دلیل محکمی بر کذب آن‌هاست. مؤمن آرزوی لقای پروردگار متعال را دارد که راه رسیدن به آن انجام اعمال صالحی است که وی را به مقام قرب برساند و این به عمر طولانی و فرصت کافی نیاز دارد؛ از این جهت در روایات به ما فرموده‌اند که همواره آرزوی عمر طولانی داشته باشیم؛ مگر در صورتی که عمر انسان چراگاه شیطان شده باشد.

تأثیر سبک زندگی دینی بر افزایش عمر

امروزه پژوهش‌های علمی زیادی درباره فاکتور‌های مؤثر در افزایش طول عمر انجام شده است. معمولاً فاکتور‌ها در ارتباط با دو جنبه جسمانی و روانی انسان و به‌ صورت سلبی و ایجابی مطرح می‌شوند که البته عوامل افزایش سلامت جسم در این تحقیقات بیشتر به چشم می‌خورد، به طور مثال گفته می‌شود اغذیه مقوی، ورزش، خواب به‌ موقع و یا پرخوری نکردن، ترک سیگار و الکل در افزایش طول عمر مؤثر هستند.

"تحقیقات دانشگاه ییل از یک جامعه آماری متشکل از سه هزار و ۶۳۵ نفر که همگی بالای ۵۰ سال سن داشتند، نشان می‌دهد که کتاب خوان‌ها نسبت به کسانی که کتاب نمی‌خوانند تقریباً دو سال بیشتر عمر کرده‌اند. " اگر سبک زندگی علما را بررسی کنیم، خواهیم دید پرهیز غذایی مناسب، مطالعه زیاد، دل نبستن به دنیا و غیره بسیار رعایت می‌شود، اما این فاکتور‌ها تنها عوامل مؤثر در افزایش عمر آن‌ها نیست.

زمانی که به متون دینی مراجعه می‌کنیم، علاوه بر مسائل جسمی و روانی، عاملی قوی‌تر و مهم‌تر در افزایش طول عمر به چشم می‌خورد. دین بعد روحانی انسان را محور حیات او قرار داده و بنابراین از نگاه دین هرچه بعد روحانی بشر قوی‌تر شود، عمر او افزایش پیدا خواهد کرد.

گرچه برخی از فاکتور‌های دینی در نظر ما کوچک باشند و یا معتقد باشیم عبادات دینی صرفاً به درد آخرت ما می‌خورد، اما واقعیت این است که دین برای هر سه ساحت وجودی انسان برنامه دارد که یکی از نتایج عمل به این برنامه‌ها افزایش طول عمر است.

حجت‌ الاسلام و المسلمین حمیدرضا مظاهری سیف رئیس مؤسسه علمی - فرهنگی بهداشت معنوی، درباره تأثیر پایبندی به سبک زندگی دینی در افزایش طول عمر در مصاحبه‌ای می‌گوید: برای انسان باید سه لایه جسمی، روانی و روحی در نظر گرفت. جسم که تکلیفش مشخص است، روان، شامل احساسات، افکار و ذهنیات ما می‌شود و روح نیز بعد معنوی وجود ما بوده و هسته اصلی حیات بشر از همین جنبه روحی و معنوی تشکیل‌ شده است.

یعنی جسم ما تا زمانی زنده است که روح ما باقی باشد و جسم را همراهی کرده و آن را تدبیر کند. دستورات دینی برای هر سه سطح وجودی انسان سازنده است. برای بعد جسمانی، دین پرهیزکاری‌هایی در مسائل خوردوخوراک، خواب‌وبیداری یا حتی سحر و بین الطلوعین بیدار بودن مطرح ساخته که البته این‌ها از نظر علم پزشکی هم خواصش ثابت شده است. در حقیقت مسائل اخلاقی بعد روانی انسان را پشتیبانی می‌کنند. مثلاً حسادت نکردن یا چشم به دیگران نداشتن در آرامش روانی مؤثر است؛ چراکه حرص و آزمندی روان ما را به هم می‌ریزد و هیجانات ما را نامنظم می‌کند.

برنامه‌های اخلاقی دین روان ما را تا حد زیادی متعادل می‌کند. از همه مهم‌تر بعد روحی، عبادی و ارتباط با خداست که روح ما را تغذیه می‌کند. تجربه‌های معنوی، انس باخدا و نیایش باعث می‌شود که روح انسان قوی و نیرومند باشد و زمانی که روح نیرومند شود، جسم را تدبیر می‌کند و با خودش حمل می‌کند، هرچند جسم پیر شده باشد.

احمد عابدی، استاد عرفان، فلسفه و فقه حوزه و دانشگاه درباره ارتباط تقویت بعد روحانی بشر با افزایش عمر علما به رسانه‌ها می‌گوید: اگر کسی روحش با نشاط بود، مثلاً ذکر زیاد گفته، نماز شب خوانده، بدنِ چنین فردی، خیلی خوب می‌تواند کار کند. اما اگر کسی روحش کسل بود، مثلاً دعا نمی‌خواند، ذکر نمی‌خواند، چنین کسی این کار ظاهری را هم نمی‌تواند کند.

این‌که می‌بینیم مراجع تقلید زیاد عمر می‌کنند به همین خاطر است. وقتی‌که روح بانشاط است و باخدا و با معنویت است، بدن را می‌کشد. یعنی روح روی بدن اثر می‌گذارد و در نتیجه بدن، خیلی کار می‌کند. عکسش هم همین‌ طور است.

رابطه عقل بشری با دستورالعمل‌های دینی

بنابراین گرچه برخی از فاکتور‌های دینی در نظر ما کوچک باشند و یا معتقد باشیم عبادات دینی صرفاً به درد آخرت ما می‌خورد، اما واقعیت این است که دین برای هر سه ساحت وجودی انسان برنامه دارد که یکی از نتایج عمل به این برنامه‌ها افزایش طول عمر است. البته برخی از دستورالعمل‌های طول عمر شاید در چارچوب دستاورد‌های علمی حال حاضر قابل ارزیابی نباشد، به طور مثال در کتب دینی، "شاد کردن دل پدر و مادر" و یا "صله رحم" از عوامل افزایش طول عمر ذکر شده است، اما بدون شک علما و چهره‌های دینی توجه خاصی به این دستورات داشتند و به آن پایبند بودند؛ بنابراین طولانی بودن عمر اندیشمندان دینی، برخاسته از اکسیری خاص یا دستورالعمل پیچیده‌ای نیست، بلکه پایبندی علما به دستورالعمل‌های عقلی و دینی و سبک زندگی سالم چه از لحاظ جسمی و چه روحی آن‌ها را متمایز از دیگران کرده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980