یعقوب لیث صفاری؛ آهنگری که شاه شد / وقتی عیاران، علیه خلفای عباسی بسیج شدند
تاریخ ایران همواره شاهد بروز و ظهور چهره هایی بوده که در عین گمنامی با تلاش و کوشش خود به جایگاه رفیعی رسیدند. یعقوب لیث صفاری، بنیان‌گذار سلسله صفاریان، یکی از همین شخصیت‌هاست؛ مردی که با دستان پینه‌بسته و اراده‌ای پولادین، از کارگاه آهنگری به تخت سلطنت رسید و پرچم استقلال ایرانی را در مقابل خلافت عباسی برافراشت.
19 شوال 256 قمری در چنین روزی یعقوب لیث صفاری از دنیا رفت.
از عیاری تا رهبری
یعقوب لیث در سال ۲۲۵ هجری قمری (۸۴۰ میلادی) در روستای قرنین سیستان، در خانواده‌ای ساده و زحمتکش به دنیا آمد. پدرش، لیث صفار، آهنگری می‌کرد و همین پیشه به یعقوب و برادرانش لقب «صفاری» را داد. دوران کودکی و نوجوانی یعقوب در فقر و سختی گذشت، اما روحیه جوانمردی و عیاری، او را به جمع عیاران سیستان کشاند؛ گروهی که در برابر ظلم و بی‌عدالتی می‌ایستادند و در میان مردم محبوبیت داشتند.
عیاران، با منش پهلوانی و عدالت‌خواهی، نقش مهمی در تحولات اجتماعی و سیاسی سیستان داشتند. یعقوب با شجاعت و تدبیر، به سرعت در میان آنان به مقام سرداری رسید و به تدریج قدرت خود را در منطقه گسترش داد.
در نیمه قرن سوم هجری، ایران پس از سقوط ساسانیان، زیر سلطه خلفای عرب قرار داشت. اما سیستان، زادگاه یعقوب، همواره کانون جنبش‌های استقلال‌طلبانه بود. در دوران جوانی، یعقوب و برادرش عمرو لیث، زیر پرچم صالح بن نضر، یکی از رهبران عیاران سیستان، فعالیت می‌کردند. اما با گذر زمان و ظهور غرور و نخوت در صالح، یعقوب و یارانش که به اصول جوانمردی پایبند بودند، در برابر او ایستادند و مانع غارت و ستم شدند. این ایستادگی، باعث شد صالح از صحنه کنار رود و یعقوب به عنوان رهبر جدید عیاران سیستان برگزیده شود.
یعقوب لیث با تکیه بر نیروی عیاران، ابتدا سیستان را از دست حاکمان وابسته به خلافت عباسی خارج کرد و زرنج را به عنوان پایتخت خود برگزید.
در سال ۲۴۷ هجری، رسماً امارت صفاریان را بنیان گذاشت و با لشکرکشی‌های پی‌درپی، مناطق وسیعی از شرق و جنوب ایران را به تصرف درآورد.
یعقوب پس از به دست گرفتن رهبری، نخست به قلع و قمع خوارج پرداخت که در آن زمان، با تندروی و خشونت، مردم سیستان و نواحی اطراف را آزار می‌دادند. او با گردآوری سپاهی از جوانمردان و آزادگان منطقه، گروه‌های مسلحی را با عنوان مطوعه (غازیان داوطلب) تشکیل داد و حتی برخی از خوارج نیز به سپاه او پیوستند. این گروه به نام «جُیوش الشراه» شهرت یافت و توانست امنیت و آرامش را به سیستان بازگردانداو موفق شد خوارج را در سیستان شکست دهد، پوشنگ و هرات را فتح کند و سپس به سمت خراسان، کرمان، فارس و خوزستان پیشروی نماید.
دستاوردهای نظامی و سیاسی
یعقوب لیث صفاری در مدت کوتاهی، حکومتی را بنیان گذاشت که بخش‌های بزرگی از ایران، افغانستان، تاجیکستان و پاکستان امروزی را دربرمی‌گرفت. مهم‌ترین دستاوردهای او عبارت بودند از:
فتح خراسان: با شکست دادن محمد بن طاهر، آخرین امیر طاهریان، خراسان را به قلمرو خود افزود و استقلال منطقه را از خلافت عباسی تثبیت کرد.
تصرف فارس و کرمان: با سرکوب حامیان خوارج و فرماندهی مقتدرانه، این دو استان کلیدی را به قلمرو صفاریان ضمیمه نمود.
فتح خوزستان: با شکست محمد بن واصل، خوزستان را نیز از سلطه خلافت خارج ساخت و نفوذ خود را تا مرزهای غربی ایران گسترش داد.
مبارزه با خلافت عباسی: یعقوب لیث، پس از تثبیت قدرت در شرق و جنوب ایران، نگاه خود را به بغداد دوخت و با سپاهی عظیم به سمت پایتخت خلافت عباسی حرکت کرد. اگرچه در نبرد دیرالعاقول (۲۶۵ هجری) شکست خورد، اما قدرت و جسارتش پایه‌های خلافت عباسی را به لرزه انداخت.
شخصیت و منش یعقوب لیث
یعقوب لیث صفاری مردی عمل‌گرا، شجاع و عدالت‌خواه بود. برخلاف بسیاری از حاکمان آن دوران، از میان مردم عادی برخاسته بود و همین امر باعث محبوبیتش در میان عامه شد. او به مشورت با یاران و سردارانش اهمیت می‌داد و در تصمیم‌گیری‌ها منافع مردم را در نظر می‌گرفت.
یکی از ویژگی‌های برجسته یعقوب، علاقه و تعصبش نسبت به زبان و فرهنگ ایرانی بود. او نخستین پادشاه ایرانی پس از اسلام بود که زبان فارسی را در دربار خود گرامی داشت و شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان را حمایت کرد. نقل است که زمانی که بزرگان نیشابور از او خواستند منشور خلیفه را نشان دهد، شمشیرش را از نیام بیرون کشید و گفت: «این است عهد و منشور من. امیرالمؤمنین را به بغداد نه این تیغ نشانده است؟»
احیای زبان فارسی و فرهنگ ایرانی
حکومت صفاریان، به ویژه در دوران یعقوب لیث، نقطه عطفی در تاریخ ایران پس از اسلام بود. این سلسله، نخستین حکومت مستقل و ایرانی‌تبار پس از ساسانیان بود که توانست استقلال سیاسی و فرهنگی ایران را تا حد زیادی احیا کند.
یعقوب لیث با حمایت از زبان فارسی و شاعران ایرانی، زمینه را برای رشد و شکوفایی ادبیات فارسی فراهم کرد. بسیاری از پژوهشگران، آغاز جنبش جمع‌آوری و نظم شاهنامه را به دوران صفاریان نسبت میدهند. صفاریان با تکیه بر هویت ایرانی و مخالفت با سلطه اعراب، الگویی برای حکومت‌های مستقل بعدی همچون آل بویه و سامانیان شدند.
همچنین منش عیاری و عدالت‌خواهانه یعقوب، الگوی رفتاری برای سرداران و امیران بعدی شد و در فرهنگ ایرانی ماندگار گشت.
فرجام کار
اگرچه یعقوب لیث در بیشتر نبردهای خود پیروز بود، اما در نبرد دیرالعاقول با سپاه خلافت عباسی شکست خورد. این شکست، نقطه عطفی در زندگی او بود. پس از این نبرد، یعقوب دچار بیماری قولنج شد و در شوّال ۲۶۵ هجری (ژوئن ۸۷۹ میلادی) در جندی‌شاپور خوزستان درگذشت.
پس از مرگ یعقوب، برادرش عمرو لیث صفاری زمام امور را به دست گرفت. اگرچه صفاریان تا حدود یک قرن دیگر بر بخش‌هایی از ایران حکومت کردند، اما هیچ‌گاه نتوانستند اقتدار و شکوه دوران یعقوب را تکرار کنند.
آرامگاه یعقوب لیث صفاری در نزدیکی دزفول، در منطقه جندی‌شاپور قرار دارد و هنوز هم مورد احترام مردم است. نام او در تاریخ ایران به عنوان نخستین امیر ایرانی‌تبار پس از اسلام که با جسارت و شجاعت در برابر سلطه بیگانگان ایستاد، جاودانه شده است.
یعقوب لیث صفاری، آهنگری که شاه شد، نماد اراده و شجاعت مردم ایران در برابر سلطه بیگانه است. او با اتکا به مردم، منش عیاری و عشق به ایران، نه تنها سرزمین خود را از سلطه خلفا آزاد کرد، بلکه چراغ هویت ایرانی را در عصر تاریکی برافروخت.
حکومت صفاریان، هرچند عمر کوتاهی داشت، اما تأثیر آن بر تاریخ و فرهنگ ایران ماندگار شد. یعقوب لیث، با حمایت از زبان و فرهنگ فارسی، الگویی برای حکمرانان بعدی شد و نامش تا همیشه در حافظه تاریخی ایرانیان باقی خواهد ماند.
منابع
ـ بزرگان سیتان ـ ایرج افشار سیستانى ـ مرغ آمین ـ تهران 1367.
ـ پایتختهاى ایران ـ محمّد یوسف کیانى ـ سازمان میراث فرهنگى کشور تهران 1374.
ـ تاریخ دولت صفاریان ـ دکتر حسن یغمایى ـ دنیاى کتاب ـ تهران 1370.
ـ تاریخ سیستان ـ بتصحیح ملک الشعراء بهار ـ کتابخانه زوار ـ تهران 1314.
ـ تاریخ نهضتهاى ملى ایران ـ عبدالرفیع حقیقت ـ کتاب ایران ـ تهران 1348.
یعقوب لیس رو ول کن ، یکی جلو تجزیه طلب های آذری رو بگیره ، چرا پرچم ترکیه یا جمهوری آذربایجان رو میارن بالا ، چرا شعار تجزیه طلبانه تو ورزشگاهها میدن
این که سعید راد ست
چرا اززندگیش فیلم و سریال نمسازه رسانه میلی ؟؟
میری با پول ملت از زتدگی سلمان داستان میسازی با ایرانیان دشمنی؟!
ازبس سریالی شیعی ساخته تمام کوچه پس کوچه های کوفه راحفظیم میشه انجااسنپ کارکرد
تازه فهمیدی با کورش بزرگ و داریوش هخامنشی و تاریخ ایران باستان مشکل دارند لیث صفاری همه عرب های وحشی را از ایران خارج کرده روحش شاد یادش گرامی در دزفول آرمیده است بروید زیارت بزرگ مرد ایران زمین فضای با حالی داره من رفتم احساس غرور و افتخار می کنید
چون سلمان بزرگترین خیانت را به ایرانیان کرده و اینا هم عاشق نفاق و ریا و فریب کاری هستن
ی دفعه ازسرناامیدی سربه بیابون گذاشتی این توبمیری ازون توبمیریانیس
یادشان گرامی و در آرامش ابدی بزرگمرد ایران زمین
انشالله یه جوان مرد دیگه پیدا بشه مردمو نجات بده
بله واقعاً به یک جوانمرد دیگر نیاز داریم برای بیرون کردن افغانی های شپشو
روح تمام سرداران بزرگ تاریخ ایران به خصوص بزرگ عیار ایران زمین جناب یعغوب لیث صفاری و حسن صباح و اسپهبد اسپهبدان مازیار و جناب بابک خرمدین قرین رحمت ایزد یکتا و راهشان تا ابد پر رهرو و نامشان تا ابد جاودان باد
بسیار متن تاثیر گذاری بود، لازم به ذکر است،اسم فارسی یعقوب لیث صفاری ، رادمان می باشد با سپاس
نامش جاودانه باد سردار غیور ایرانی
در دزفول آرمیده است
روحش شاد
ودوباره نیز دیری نمی پاید که همچون سیمرغی بر فراز آسمان ایران عزیز پیدا خواهد شد ،سربلند ایران
اسطوره ها هر گز نمی‌میرند، نام و یادش جاودان خواهد ماند بزرگمرد تاریخ ایران
درود برمردانی که باشجاعت وجوانمردی دراین کشور به گسترش عدالت همت کردند وجلوی ظالمان قد علم کردند
روحشون شاد
روحش قرین رحمت و آرامش خداوندی باد
اسم ایرانیش
جاویدان پورماهک
نوه جاویدان پورماهک کجایی بدادمابیایی
تو این بی پولی کلی پول میدن فیلم های الکی ،بی محتوی و بیخود کره ای رو می خرند اسمش رو هم از ناچاری می ذارند افسانه ...
این همه داستان واقعی از جوانمردان و قهرمانان ملی مثل بابک خرمدین، یعقوب لیث،کاره آهنگر، سرخ جامگان ،سیاه جامگان ،حسن صباح ،ابو مسلم خراسانی و هزاران مورد دیگه هست اما انجام نمی دن.
صدا سیما به مسولیت ملی خودش عمل که نمیکنه ،خیانت هم میکنه .این همه پول و ثروت رو دود میکنه.
۵۰ هزار میلیارد تومن فقط از سریال پایتخت سود برده.
کو خروجی و آثارش...؟
درود بر همه وطن پرستان قدیم و جدید
آرامگاه یعقوب لیث صفاری در نزدیکی دزفول، در منطقه جندی‌شاپور قرار دارد و هنوز هم مورد احترام مردم است؟!
لطفا مردم عزیز ایران برید ببینید و عبرت بشه براتون ببینید با یک پادشاه و سردار ایرانی وطن پرست چه رفتاری شده و میکنند در مقابل در همان دزفول مقبره یه سردار عرب که تمام مظاهر تمدن و علم و کتابخانه های اهواز و شوشتر و دزفول و همدان را به آتش کشید و نوامیس ایرانی را به بردگی و فروش در بازارهای مدینه و بغداد فرستاد چه رفتا محترمانه ای میشود
یادشان تا ابد جاویدان
عالی...اما بروید آرامگاهش را در نزدیک دزفول ببینید که حجره ای کوچک داخل پایگاه میراث فرهنگی منطقه است و آن وقت، با آرامگاه با شکوه سردار سپاه عمر که از قضا در داخل شهر دزفول هست مقایسه کنید؛ از این همه بی عملی و ناپاسداشت دولت های پی در پی، اندوهگین خواهید شد.
جاوید باد نام قهرمانان وطن که این سرزمین را همیشه از دست اجانب محفوظ نموده اند.
حالابهنام میادمیگه یعقوب پالانی بوده
با سلام.کشور ما کم از این پهلوانان نداشتن.
ولی کورش و یعقوب لیث و نادر شاه چیز دیگری بودن.
یعقوب لیث یکی از کارگزاران خلیفه عباسی بود که بعلت شکایت مردم سیستان از او نزد خلیفه از منصب خود خلع شد و سر به شورش در آمد و شروع به حمله به شهرهای حکومت اسلامی کرد که در مقابل سپاه خلیفه شکست سختی خورد و سعی به تجدید قوا و سرباز بگیری از اقوام داشت ولی بعلت نداشتن پایگاه اجتماعی تنها ماند و شروع به راهزنی کرد ولی خلیفه به سر دلسوزی سفیری و امان نامه نزد او فرستاد ولی سفیر هنگامی به او رسید که در بستر مرگ بود متأسفانه مدتی است که در فضای مجازی و بعضی معلوم الحال از او بعنوان قهرمان به جوانان جلوه میدهند
دوره محض! خب سوال: اول اینکه چرا در دزفول خاک شده و به زادگاهش برده نشد؟ چطور باور کنیم کوروش که هزاران کیلومتر آنطرف تر سر از بدنش جدا شد به فارس آورده شده آنهم با مشکلات غیر قابل حل مثل فساد و تعفن جسد!! نکنه سردخانه زیر صفر داشتن!! تازه عبور از رشته کوههای بلند البرز و زاگرس برای چنین سپاهی چگونه بوده، لابد با همای سعادت!! وقتی یه ابله میخواد تاریخ سازی و شخصیت سازی کنه اما از تاریخ علمی و علم تاریخ چیزی نمی‌دونه!! یکی از این ۲ مورد رو باید انکار کنید، یا تخت جمشیدی و مقبره کوروشی دروغ هست یا قصه چنین شخصی ؟
ای مگس عرصه ی سیمرغ نه جولانگه توست
ارز خور میبری و زحمت ما میداری
تاریخ ایران پراست از جوانمردان و عیاران
مطلب بسیار خوبی بود .ایکاش هر از چند روزی یکی از این بزرگان را معرفی نمایید !
متا سفانه مقبره یعقوب لیث در دزفول و خوزستان چندان شناخته شده نیست جایی که مردم بر چهاردیوارهایی ناشناس عرب تبار گرد می آیند.یعقوب چنان اقتدار داشت که برای حمله سربازنش وقت برای پوشیدن لباس صرف نمی کردند در هر وضعیتی که بودند سوار بر اسب آماده دفاع از سرزمین ایران میشدند.
آرشی پیدا نخواهد شد ، امید !
کاشکی اسکندری پیدا شود
یعقوب لیث یک تورکتبار سیستانی بود مردم سیستان بازماندگان قوم تورکتبار سکایی هستند انشالله تعالی که مردم سیستان دوباره مانند یعقوب لیث تورکی سلیس حرف بزنند
متوهم
درودلرروتن یعقوب وپیروان او
یادش گرامی و روانش انوشه باد .
سیستان شناسنامه ایران و کارت ملی ایران است از زمان باستان تا به امروز هر از گاهی مردی از سرزمین مردان مرد بر افراشته و ایران را از دست بیگانگان نجات داده است
زنده و جاوید است یاد رادمان و تمام عیاران این سرزمین
یعقوب لیث صفاری رادمان پور ماهک مردی از دیار سیستان و یکی از عیاران سیستان آرزو داشت ایران رو به شکوه عظمت سابقش بر گردونه وی در لشکر کشیه آخرش به سمت بغداد دچار بیماری شد و در نامه ای به خلیفه بغداد نوشت اگر این بیماری جانه مرا گرفت قیام خاموش می شود و اگر زنده ماندم بغداد را فتح خواهم کرد و در دزفول در گذشت قبل مرگ خود وسیت کرد که در همنجا خاکش کنن
میشه در کل کشور یک خیابان یا مدرسه و دانشگاه ، نه ; لااقل یک کوچه کم عرض و یک مهد کودک به نام یعقوب لیث صفار پیدا کرد ؟!
مگر در کشور تاجیکستان ، که همه ایرانیان اصیل در آنجا اند ، میشه پیدا کرد!