علل سقط‌های مکرر و خودبخودی جنین
یک پزشک متخصص زنان گفت: شیوع سقط مکرر در زنان باردار حدود دو تا سه درصد است و بیش از ۸۰ درصد سقط‌های مکرر در سه ماهه نخست بارداری رخ می‌دهد.
دکتر سهیلا انصاری‌پور فلوشیپ ناباروری و عضو تیم تخصصی یک مرکز درمان ناباروری، سقط مکرر را یک عارضۀ چندعاملی دانست و گفت: علل متعددی می‌توانند موجب سقط مکرر شوند که این علل ممکن است مربوط به جنین یا مادر و یا هر دو باشند. از جمله علل جنینی، می‌توان به اختلالات کروموزومی و ژنتیکی و ناهنجاری‌های ساختاری اشاره کرد و در مادر نیز مشکلات رحمی، اختلالات هورمونی، اختلالات انعقادی و مشکلات ایمونولوژیک می‌توانند موجب سقط مکرر شوند.
انصاری‌پور با اشاره به نقش فاکتورهای مردانه در سقط مکرر گفت: همان‌طور که گفته شد علت سقط مکرر ممکن است مربوط به جنین باشد. نیمی از جنین حاصل اسپرم یا سلول جنسی مرد است و بنابراین نیمی از ساختار کروموزومی جنین متعلق به پدر است. بنابراین، اختلالات اسپرم نیز می‌تواند از جمله علل سقط مکرر باشد و نقش فاکتورهای مردانه در این زمینه در پژوهش‌های متعدد نشان داده شده است.
وی یادآور شد: البته نیمی از موارد سقط مکرر در دسته با علت نامشخص یا بدون توضیح قرار می‌گیرند. یعنی همه بررسی‌ها انجام می‌شود و علتی یافته نمی‌شود. اتفاقا برای این گروه احتمال بارداری بیشتر است، زیرا مشکل ژنتیکی یا ایمونولوژیک خاصی ندارند.
این فلوشیپ ناباروری در ادامه به عوامل خطر بروز سقط مکرر اشاره کرد و توضیح داد: عواملی وجود دارند که می‌توانند خطر سقط مکرر را افزایش دهند. یکی از این عوامل سن مادر است. هرچه سن خانم هنگام بارداری بیشتر باشد، خطر سقط مکرر بیشتر خواهد بود. به شکلی که خطر بروز سقط جنین در ۳۰ سالگی حدود ۲۰ درصد، در ۴۰ سالگی حدود ۴۰ درصد و در ۴۴ سالگی حدود ۸۰ درصد است. وزن بالای مادر نیز می‌تواند از عوامل خطرساز سقط مکرر باشد. تعداد سقط‌های قبلی نیز با افزایش احتمال بروز سقط مکرر رابطه دارد.
انصاری‌پور درباره پیشگیری از بروز سقط مکرر گفت: با کنترل عوامل خطر می‌توان تا حدی از بروز سقط مکرر پیشگیری کرد. برای نمونه این یک واقعیت علمی و ثابت شده است که با افرایش سن خانم، کیفیت تخمک کاهش می‌یابد و در نتیجه خطر سقط جنین بیشتر می‌شود. بنابراین، بهتر است خانم‌ها اقدام برای بارداری را به تعویق نیندازند. همچنین، چاقی می‌تواند خطر سقط مکرر را افزایش دهد؛ به‌ویژه برای خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک. بنابراین، اصلاح سبک زندگی و رسیدن به وزن متناسب می‌تواند از بروز سقط مکرر پیشگیری کند.
این فلوشیپ ناباروری با اشاره به نقش بیماری‌های زمینه‌ای در بروز سقط مکرر یا دیگر عوارض بارداری گفت: بارداری سالم و موفق در یک بدن سالم اتفاق می‌افتد. بنابراین، لازم است خانم بررسی‌های لازم را پیش از اقدام به بارداری انجام دهد. برای نمونه، اختلالات عملکرد تیروئید، اگر تشخیص داده و کنترل نشوند، می‌توانند باعث سقط مکرر و یا عوارض جدی برای رشد جنین شوند. همچنین، دیابت کنترل‌نشده می‌تواند موجب دیابت بارداری و مشکلات جدی برای جنین شود.
انصاری‌پور درباره درمان سقط مکرر یادآور شد: بسیار مهم است که زوج‌های مبتلا به سقط مکرر به یک مرکز یا کلینیک تخصصی سقط مکرر مراجعه کنند تا اقدامات تشخیصی و درمانی مناسب برای آنها انجام شود. متاسفانه گاهی درمان‌های تهاجمی و غیرضروری برای این زوج‌ها انجام می‌شود که نه‌تنها بی‌نتیجه، بلکه زیان‌بار است. حتی در موارد سقط مکرر با علت نامشخص، باید درمان به صورت اختصاصی و با توجه به شرایط هر فرد انجام شود. در کلینیک سقط مکرر ابن‌سینا که از سال ۱۳۸۲ شروع به کار کرده است، یک تیم مجرب متشکل از متخصصان گروه‌های مختلف از جمله، زنان، مردان، ژنتیک، غدد، تغذیه و ایمونولوژی، سال‌هاست که مشغول فعالیت‌های پژوهشی و درمانی‌اند و آمار موفقیت درمان این کلینیک بسیار بالا بوده است. در بسیاری از موارد ما بدون هیچ‌گونه اقدام تهاجمی و هزینه‌بر تنها با یک درمان حفاظتی ساده، پیش از بارداری و حین بارداری توانستیم مانع از بروز سقط مکرر شویم.
انصاری‌پور درباره درمان موارد سقط مکرر ناشی از شکست DNA اسپرم توضیح داد: یکی از مواردی که در بررسی علل سقط مکرر باید به آن توجه شود، آنالیز اسپرم است. بنابراین لازم است که متخصص مردان هم در روند تشخیص و درمان سقط مکرر حضور داشته باشد. اگر در آنالیز اسپرم آقا DFI، یعنی شاخص شکست دی ان ای بالاتر از ۱۵ درصد گزارش شود، آقا تحت درمان طبی قرار می‌گیرد و پس از پایان دوره درمان، دوباره آزمایش انجام شود تا اثربخشی درمان ارزیابی شود. اگر درمان نتیجه‌بخش باشد، اجازه اقدام به بارداری داده می‌شود و اگر نباشد، درمان‌های پیشرفته‌تر انجام می‌شود.
یکی از باورهای نادرست که در خانم‌های مبتلا به سقط مکرر وجود دارد این است که اگر از رحم جایگزین استفاده کنند، مشکل حل می‌شود. در حالی که ناهنجاری‌های ساختاری رحم سهم اندکی در سقط مکرر دارند
این جراح زنان و زایمان درباره نقش ناهنجاری‌های رحم در سقط مکرر توضیح داد: همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، ناهنجاری‌های ساختاری رحم می‌توانند باعث بروز سقط مکرر جنین شوند. یکی از این ناهنجاری‌ها وجود دیواره یا سپتوم در رحم است که می‌تواند باعث سقط جنین در سه ماه دوم بارداری شود؛ به‌ویژه اگر سپتوم یا دیواره بلند باشد. درمان این مشکل برداشتن سپتوم یا دیواره با عمل جراحی است. با برداشتن سپتوم، اگر عامل خطر دیگری برای سقط مکرر وجود نداشته باشد، اجازه بارداری داده می‌شود. اما هیچ درمانی تضمینی نیست و حتی برای یک خانم ۲۵ ساله که برای اولین بار اقدام به بارداری می‌کند، حدود ۱۲ درصد احتمال سقط به علت ناهنجاری کروموزومی جنین وجود دارد.
انصاری‌پور با تأکید بر نقش بررسی ژنتیکی محصول بارداری در تشخیص علت سقط مکرر، خاطر نشان کرد: در گذشته ارزیابی‌های ژنتیکی محصول بارداری یا همان جنین سقط‌شده چندان دقیق و قابل استناد نبود. اما امروزه با پیشرفت تکنیک‌های ژنتیکی می‌توان حتی با آزمایش روی یک سلول از جنین سقط شده در مراحل اولیه رشد، به ساختار کروموزومی آن پی برد. بنابراین، اگر زوجین بتوانند محصول بارداری سقط‌شده را، هرچند اندک و کوچک، در یک ظرف استریل و محلول نرمال سالین نگهداری کنند و در مدت کمتر از ۲۴ ساعت به یک کلینیک یا آزمایشگاه ژنتیک برسانند، ارزش تشخیصی بسیار بالایی دارد. اگر بررسی ژنتیکی وجود ناهنجاری کروموزومی را نشان دهد، زوجین می‌توانند امیدوار باشند که بارداری‌های بعدی موفقیت‌آمیز باشد، زیرا ناهنجاری کروموزومی جنین لزوماً همواره تکرار نمی‌شود. اگر هم جنین سالم باشد، درمان بر مادر متمرکز می‌شود و بررسی‌های تشخیصی به مادر محدود می‌شود.
این فلوشیپ ناباروری بر لزوم اصلاح باورهای نادرست در خصوص سقط مکرر تأکید کرد و گفت: یکی از باورهای نادرست که در خانم‌های مبتلا به سقط مکرر وجود دارد این است که اگر از رحم جایگزین استفاده کنند، مشکل حل می‌شود. در حالی که ناهنجاری‌های ساختاری رحم سهم اندکی در سقط مکرر دارند. یا بسیاری از مبتلایان به سقط مکرر فکر می‌کنند که با دو یا سه بار سقط مکرر، حتما باید درمان دارویی یا درمان‌های پیچیده‌تر صورت بگیرد، در حالی که این‌طور نیست و در این زمینه باید به نظر و تشخیص متخصصان باتجربه اعتماد کنند. تأکید می‌کنم که سقط مکرر اغلب به همان دو یا سه بار سقط ختم می‌شود، درمان‌پذیر است و آینده بارداری خوبی در پی دارد.
انصاری‌پور در پایان به نقش پررنگ سبک زندگی نادرست در ناباروری و سقط مکرر اشاره کرد و افزود: دو عامل مربوط به سبک زندگی که نقش مهمی در این زمینه دارند، استرس و چاقی‌اند. اگرچه نمی‌توان انکار کرد که سقط جنین، به‌ویژه سقط مکرر، رویدادی پراسترس و بسیار دشوار برای زوجین است، اما نباید از یاد برد که کنترل استرس نقش مهمی در پیشگیری از سقط مکرر دارد. ما با مواردی مواجه بودیم که پس از شش بار سقط مکرر، با کنترل استرس و تغییر و بهبود محیط و شرایط زندگی خود، توانستند بارداری موفقی داشته باشند. کنترل وزن هم در این زمینه بسیار مؤثر است. ممکن است بسیاری از خانم‌ها نقش چاقی در ناباروری و سقط مکرر را نادیده بگیرند و بگویند که خانم‌های چاقی را دیده‌اند که توانسته‌اند به‌راحتی بچه‌دار شوند. این رویکرد نادرست است، زیرا در پژوهش‌های متعدد و گسترده، نقش چاقی در بروز ناباروری و سقط مکرر به اثبات رسیده است و وجود موارد استثنایی این یافته علمی را بی‌اعتبار نمی‌کند.
منبع: ایسنا
66
