مختصات و جزئیات حمله ایران، گام بعدی را مشخص می کند/ تهران به دنبال درس عبرت دادن به تل آویو است، نه تشدید دامنه تنش/ واشنگتن تاثیرگذاری بر جزئیات پاسخ تهران را دنبال می کند

تهران و تل آویو در وضعیتی کم سابقه در چند روز اخیر وضعیت مشابهی را تجربه کرده اند؛ ترافیک تماس های دیپلماتیک. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران از اواخر روز چهارشنبه تا به امروز هم شنوای سخنان وزرای خارجه کشورهای عربی و منطقه ای بوده و هم مخاطب تماس های برخی همتاهای خود از کشورهای غربی.

در آن سوی این معادله، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسرائیل همزمان چند پرونده سرنوشت ساز را روی میز دارد که در همه آنها اهمیت اقدام به موقع و در نظر گرفتن «زمان طلایی» حرف نخست را می زند: از تصمیم گیری درباره پیشروی در جنگ غزه با حمله تمام عیار به رفح تا بررسی مفاد پیش نویس متنی که می تواند دومین توافق برای توقف ولو موقت جنگ در شش ماه اخیر باشد، از تلاش برای متقاعد کردن مخالفان داخلی به سلامت مسیری که او در میدان جنگ علیرغم ادامه وضعیت مبهم اسرای در اختیار حماس پیش می برد تا تصمیم گیری درباره وضعیت تنش با حزب الله لبنان.

یک پرونده اما از همه این پرونده مهم تر و شاید سرنوشت ساز تر باشد: مقابله با پاسخ ایران به حمله اسرائیل به یکی از اماکن دیپلماتیک تهران در دمشق، پایتخت سوریه.

درخواست و هشدار همزمان به تهران

«درخواست برای خویشتن داری» و «هشدار درباره تبعات اقدامی که دامنه جنگ را در منطقه گسترش دهد»، دو محور یکسان تماس های تلفنی وزرای خارجه عربستان، امارات، عراق، قطر، ترکیه، آلمان، انگلیس و استرالیا با حسین امیرعبداللهیان بوده است. همزمان با آغاز این تماس های تلفنی، فضای رسانه های غربی نیز تغییر کرده و همگی با تمرکز بر چند خط خبری واحد به تثبیت روایت آمریکا کمک کردند: 1.علیرغم اختلاف های جدید میان جوبایدن و بنیامین نتانیاهو درباره نحوه اداره جنگ غزه اما واشنگتن در مقابله با آنچه تهدید تهران خوانده، تمام قد کنار تل آویو ایستاده است. 2. هشدار به تهران و انداختن توپ به زمین ایران درباره تاثیر واکنش آن به گسترش دامنه جنگ در منطقه.

خلاصه تحرکات دیپلماتیک پیرامون واکنش احتمالی ایران به حمله اسرائیل را می توان در سخنان متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس خبری روز پنج‌شنبه این وزارت‌خانه دید: «ما همچنان نگران خطر تشدید تنش در خاورمیانه هستیم، موضوعی که از زمان حملات ۷ اکتبر برای کاهش و مهار آن تلاش کرده‌ایم. «حمایت آهنین» آمریکا از امنیت اسرائیل در برابر هرگونه تهدید ایران به قوت خود باقی است. آنتونی بلینکن در ۲۴ ساعت گذشته مشغول اقدامات دیپلماتیک بوده و با همتایان خود از جمله هاکان فیدان٬ وزیر خارجه ترکیه، وانگ یی٬ وزیر خارجه چین و فیصل بن فرهان٬ وزیر خارجه عربستان سعودی٬ گفت‌وگو کرد تا مشخص کنند که تشدید تنش به نفع کسی نیست و این کشورها باید از ایران درخواست کنند که تنش را تشدید نکند. ما همچنین در چند روز گذشته با متحدان و شرکای اروپایی تماس داشته‌ایم و از آنها نیز خواسته‌ایم که پیام صریح را به ایران انتقال دهند که تشدید تنش به نفع ایران نیست، به نفع منطقه نیست و به نفع جهان نیست.»

همزمان با انتشار مداوم گمانه زنی هایی درباره قریب الوقوع بودن حمله ایران در رسانه های غربی شاهد انتشار هشدارهای مسافرتی برخی کشورها به شهروندان خود و البته تغییر یا لغو موقت پروازهای شرکت های هواپیمایی بین المللی چون لوفت هانزا به مقصد ایران بودیم.

در حالی که رسانه های متفاوت به نقل از مقام های سیاسی و امنیتی گمنام امریکایی تاکید داشتند که در انتقام گرفتن ایران از اسرائیل شکی وجود ندارد عمده بحث ها پیرامون کمیت و کیفیت واکنش تهران بود: آیا ایران مستقیم یا از طریق متحدان خود در محور مقاومت انتقام می گیرد؟ ایا نقطه ای در داخل خاک اسرائیل ( سرزمین های اشغالی) هدف قرار می گیرد یا منافع اسرائیل در خارج از مرزهای سرزمین های اشغالی؟ آیا با ایالات متحده نیز به عنوان کشوری که وزیر خارجه ایران به کرات آن را مقصر این حمله دانسته برخورد خواهد شد و پایگاه های آمریکایی در منطقه اکنون اهدافی بالقوه برای تهران به حساب می آیند؟ باراک راوید، خبرنگار اسرائیلی که گزارش های اختصاصی خود را در آکسیوس منتشر می کند ساعاتی پس از تماس تلفنی وزرای خارجه ایران و آلمان ادعا کرد که امیرعبداللهیان در این تماس تلفنی تاکید کرده که پاسخ به اسرائیل قطعی است اما دامنه آن مشخص و محدود خواهد بود.

در گزارش اکسیوس در این باره آمده است: تماس 90 دقیقه ای بین وزیر خارجه آلمان و امیرعبداللهیان تقریباً به طور کامل بر تنش های اخیر متمرکز بود. یک منبع آگاه درباره این تماس می گوید: در حالی که وزیر امور خارجه ایران در این تماس گفت که پاسخ ایران محدود خواهد بود، مشخص نیست ایران چگونه پاسخ محدود را تعریف می کند.     به گفته این منبع، وزیر خارجه المان با انتقال پیامی از سوی ایالات متحده به امیرعبداللهیان هشدار داد که دامنه پاسخ اسرائیل به حمله از خاک ایران به این کشور را دست کم نگیرد. وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که امیرعبداللهیان به همتای آلمانی خود گفته اسرائیل با حمله خود قوانین بین‌المللی و کنوانسیون وین را نقض کرده است و دفاع مشروع با هدف مجازات متجاوز یک ضرورت است.

هماهنگی دقیقه به دقیقه امریکا و اسرائیل

مقام های آمریکایی و اسرائیلی به شرط عدم افشای نام به «اکسیوس» گفته اند که مقامات ایالات متحده و اسرائیل در سطوح مختلف در چند روز گذشته برای آماده شدن برای پاسخ ایران صحبت کرده اند.

گالانت روز دوشنبه با لوید آستین وزیر دفاع ایالات متحده در مورد تهدید ایران به تلافی صحبت کرد. به گفته یک مقام رسمی، وزیر امور راهبردی اسرائیل، ران درمر، روز سه‌شنبه با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا، تماس گرفت.

یک مقام ارشد اسرائیلی نیز گفته که اسرائیل از ایالات متحده خواسته  که آیا می‌تواند با ارسال پیام‌های هشداردهنده خصوصی و عمومی به ایرانی‌ها و نمایش نیروی خود در منطقه به محدود کردن واکنش ایران کمک کند.  این مقام اسرائیلی گفت: اسرائیل و ایالات متحده همچنین در روزهای اخیر در حال هماهنگی برای پدافند هوایی و موشکی مشترک در منطقه پیش از حمله احتمالی ایران بوده‌اند.

حمله ایران همچنان «قریب الوقوع است»

ساعاتی پیش نیز در ادامه زنجیره خبرسازی رسانه های آمریکایی درباره قریب الوقوع بودن حمله ایران، سی بی اس نوشت که تل‌آویو در حال آماده شدن برای بدترین سناریو، یعنی احتمال حمله مستقیم ایران به خاک اسرائیل است.  به اعتقاد مقامات آمریکایی این سناریو ممکن است ظرف چند ساعت آینده محقق شود.

دو مقام آمریکایی به «سی‌بی‌اس نیوز» گفتند که انتظار می‌رود حمله بزرگ ایران به اسرائیل در روز جمعه انجام شود و احتمالا شامل پرتاب بیش از ۱۰۰ پهپاد و ده‌ها موشک به سمت اهداف نظامی در اسرائیل باشد.

این مقامات گفتند که دفاع در برابر حمله‌ای به این بزرگی برای اسرائیلی‌ها چالش برانگیز خواهد بود. البته این مقامات امریکایی، امکان اینکه ایران برای جلوگیری از تشدید تنش، حمله‌ای در مقیاس کوچکتر انجام دهد را نیز محتمل می‌دانند، ولی معتقدند به هر حال حمله ایران قریب الوقوع است.

پیش از سی بی اس نیز روزنامه «وال استریت ژورنال» به نقل از یک مقام آمریکایی نوشت که «اسرائیل بر اساس اطلاعات دریافتی از ایالات متحده برای حمله مستقیم ایران به جنوب یا شمال اسرائیل  طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت آینده آماده می‌شود.» این روزنامه همچنین به نقل از شخصی که یک «منبع نزدیک به ایران» نامید، نوشت که بحث در مورد طرح های حمله در ایران در جریان است اما هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است.

 درخواست جمهوری خواهان از بایدن

الجزیره در گزارشی در این باره نوشت: یک مقام آمریکایی که به شرط فاش نشدن نامش با الجزیره عربی صحبت کرد، می گوید که اظهارات بایدن درباره حمایت تمام قد از اسرائیل در این فقره صرفاً لفاظی نیست و ایالات متحده به رهگیری موشک ها یا پهپادهای ایرانی علیه اسرائیل کمک خواهد کرد.

همزمان تندروهای کنگره نشین مخالف ایران در آمریکا  خواستار واکنش شدید واشنگتن به هرگونه اقدام نظامی ایران علیه اسرائیل شده اند.

تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه روز پنجشنبه در یک پست در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «اسرائیل در معرض تهدید حمله قریب‌الوقوع ایران است». رئیس جمهور بایدن باید فورا به ایرانی ها هشدار دهد که ایالات متحده از اسرائیل تا پای جان حمایت خواهد کرد و انتقام مشترک آمریکا و اسرائیل برای هر حمله ای از سوی ایران، سریع و ویرانگر خواهد بود.

بی میلی امریکا برای بازگشت گسترده تر به منطقه

گاردین در گزارشی در این باره می نویسد:  اگر ایران مستقیماً اسرائیل را مورد حمله قرار دهد، ایالات متحده احتمالاً از اسرائیل می خواهد که در پاسخ به این اقدام ایران محتاط باشد . هدف امریکا این خواهد بود که از تشدید غیرقابل کنترل به یک درگیری که می تواند نیروهای آمریکایی بیشتری را به منطقه بکشاند، جلوگیری کند.

مقامات آمریکایی می گویند که همه چیز در این مقطع به جزئیات و مختصات پاسخ ایران بستگی دارد.  اگر اسرائیل موشک‌ها یا پهپادهای ورودی را رهگیری کند، یا اگر آنها در منطقه ای سقوط کنند که بی ضرر محسوب شود، دولت بایدن از دولت نتانیاهو درخواست خواهد کرد که عجولانه عمل نکند. با این حال، اگر هر حمله ایران باعث تلفات قابل توجه اسرائیل در خاک اسرائیل یا هر نمایندگی یا نهاد اسرائیلی در خارج از کشور شود، اسرائیل حق پاسخگویی قاطع را برای خود در نظر خواهد داشت.  سخنگوی پنتاگون روز پنجشنبه به خبرنگاران گفته است که ژنرال مایکل ای کوریلا، رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده، وارد اسرائیل شده تا با همتاهای اسرائیلی خود درباره اقدام ایران و واکنش احتمالی اسرائیل گفت و گو کند.

رزیابی ایالات متحده این است که  ایران برنامه‌های خود را برای حمله تلافی‌جویانه بزرگ علیه اسرائیل در سر دارد اما مراقب است که این واکنش به حمله اسرائیل به ایجاد یک جنگ منطقه ای که واکنش امریکا را به یک ضرورت تبدیل کند، منتهی نشود

احتمال درگیری اسرائیل با ایران یا با حزب‌الله، یکی از دلایلی است که دولت بایدن برای مقاومت در برابر درخواست‌های بسیاری از اعضای حزب دموکرات مبنی بر محدود کردن عرضه تسلیحات به اسرائیل بیان کرده است.

در همین حال، مقامات در واشنگتن می گویند چشم انداز حمله ایران همچنین می تواند مانع از توافق مورد انتظار برای برقراری آتش بس در غزه شود. آنها ادعا می کنند که  یحیی سینوار، رهبر حماس در داخل غزه  در 7 اکتبر به دنبال شعله ور کردن جنگ منطقه ای بوده است، بنابراین بعید است که او در زمانی که چنین آتش سوزی محتمل تر از همیشه به نظر می رسد، از توافق آتش بس استقبال کند.

به گزارش رویترز، امیرعبداللهیان در سفری که اخیرا به عمان داشته از طریق واسطه همیشگی یعنی مسقط به واشنگتن پیام داد که ایران عجولانه عمل نخواهد کرد، بلکه به حمله اسرائیل به گونه‌ای پاسخ خواهد داد که با هدف جلوگیری از تشدید تنش باشد. امیرعبداللهیان همچنان قصد دارد هفته آینده به مقر سازمان ملل متحد در نیویورک سفر کند .

روسیه نیز در چند ساعت اخیر خواستار خویشتن داری طرفین در منطقه ملتهب غرب آسیا شده است. کرملین روز پنجشنبه از همه کشورهای خاورمیانه خواست تا برای جلوگیری از فرو رفتن منطقه به سمت هرج و مرج، خویشتن داری نشان دهند. سخنگوی کرملین، دیمیتری پسکوف، گفت: هیچ درخواستی از روسیه برای میانجیگری بین اسرائیل و ایران وجود نداشته است، اگرچه حمله اسرائیل به کنسولگری ایران نقض تمام اصول حقوق بین‌الملل است. مسکو به شهروندان خود توصیه کرده است که به چندین کشور از جمله اسرائیل، لبنان و سرزمین های اشغالی فلسطین سفر نکنند.

در داخل ایران بحث جدی بین دیپلمات ها و دانشگاهیان در مورد بهترین واکنش به آنچه که آنها جنگ روانی می دانند وجود دارد. در مقطعی گزارش شد که ایران از حمله به کنسولگری به عنوان اهرمی بر آمریکا برای تحت فشار قرار دادن نتانیاهو برای موافقت با آتش بس کامل با حماس استفاده می کند.برخی نیز معتقدند که خبرسازی رسانه های غربی درباره قریب الوقوع بودن حمله ایران چندان صحیح نیست و طرف آمریکایی با این فضاسازی ها در حال منحرف کردن توجه ها از شکست امریکا در تشویق طرف اسرائیلی به فراهم کردن فضای مناسب برای ارسال گسترده کمک های بشردوستانه به مردم غزه است.

هشدار سطح بالای فرانسه به شهروندانش

«گاردین» در گزارش جداگانه دیگری با تمرکز بر درخواست فرانسه از خانواده های دیپلماتهای خود در تهران برای ترک خاک ایران نوشت فرانسه دستور تخلیه خانواده‌های دیپلمات‌هایش از ایران را صادر کرده و به مجموعه‌ای از کشورها نسبت به سفر به منطقه هشدار داده شده است.  فرانسه، بریتانیا، کانادا و استرالیا همگی با صدور اطلاعیه‌هایی نسبت به سفر به اسرائیل هشدار دادند. ایالات متحده سفر دیپلمات‌های آمریکایی و خانواده‌هایشان در اسرائیل را محدود کرد و کارمندان آنجا را از سفر به مناطق حساس اسرائیل بازداشت.

وزارت امور خارجه فرانسه در هشدار شدید خود در روز جمعه به شهروندان خود توصیه کرد از سفر به ایران، لبنان، اسرائیل و سرزمین‌های فلسطینی خودداری کنند و اعلام کرد که کارمندان دولت فرانسه از انجام هرگونه ماموریت در آنجا منع شده‌اند.

در حالی که تحلیلگران در ابتدا حدس میزنند که ایران ممکن است در واکنش عجله نکند، نگرانی در دو روز گذشته نسبت به احتمال درگیری مستقیم بین ایران و اسرائیل پس از سال ها درگیری نیابتی بین این دو افزایش یافته است.

بر اساس گزارش‌های رسانه‌های اسرائیلی، ارتش اسرائیل معتقد است که ایران یا یکی از نیروهای نیابتی آن به احتمال زیاد به جای مراکز غیر نظامی برای حمله به یک هدف نظامی تلاش می‌کنند.

باز هم درخواست امریکا از چین برای میانجی گری

«فایننشال تایمز» نیز در گزارشی به بررسی درخواست امریکا از چین برای تشویق ایران به خویشتن داری در پاسخ به حمله اسرائیل پرداخته و می نویسد:  آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، این هفته با همتایان خود از جمله وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در بحبوحه افزایش نگرانی واشنگتن از حمله قریب الوقوع ایران صحبت کرد. این رسانه به نقل از یک دیپلمات آمریکایی می نویسد: ایالات متحده معتقد است که حمله مستقیم ایران به اسرائیل هم در این شرایط امکان پذیر است، اقدامی که به طور قابل توجهی باعث تشدید خصومت های شش ماهه در منطقه می شود.

دولت بایدن در ماه‌های اخیر بارها از چین خواسته است تا از اهرم فشار خود با تهران استفاده کند، از جمله برای مهار شبه‌نظامیان حوثی مورد حمایت ایران که به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. اما مقامات آمریکایی به طور خصوصی گفته اند که هیچ مدرکی مبنی بر اینکه چین برای اعمال فشار کاری انجام داده است، ندیده اند.

یک مقام ارشد آمریکایی به فایننشال تایمز گفته که  ایران پس از حمله دمشق پیامی را به واشنگتن رسانده است. در پاسخ، واشنگتن به تهران هشدار داد «از این حمله به عنوان بهانه ای برای تشدید تنش بیشتر در منطقه یا حمله به تاسیسات یا پرسنل آمریکا استفاده نکند.»

تحلیلگران اسرائیلی گفته‌اند که حمله ایران می‌تواند از حمله از طریق یکی از گروه‌های نیابتی ایران مانند حزب‌الله، تا حمله مستقیم خود ایران به اسرائیل متفاوت باشد.

«تایمز اسرائیل» در گزارشی درباره نقش روسیه در آرام کردن فضا میان اسرائیل و ایران می نویسد: مسکو به طور سنتی سعی می کرد روابط خود را با تمام قدرت های بزرگ خاورمیانه حفظ کند، اما پس از مناقشه غزه روابط خود را با اسرائیل کاهش داده و در بحبوحه جنگ در اوکراین روابط نظامی و سیاسی با ایران را تقویت کرده است.

برنامه ریزی محتاطانه ایران

پولیتیکو نیز در گزارشی در این باره می نویسد: ارزیابی ایالات متحده این است که  ایران برنامه‌های خود را برای حمله تلافی‌جویانه بزرگ علیه اسرائیل در سر دارد اما مراقب است که این واکنش به حمله اسرائیل به ایجاد یک جنگ منطقه ای که واکنش امریکا را به یک ضرورت تبدیل کند، منتهی نشود.

دو مقام آمریکایی به این رسانه گفته اند که  ایران در حال برنامه‌ریزی برای یک حمله هوایی بزرگ‌تر از حد معمول به اسرائیل در روزهای آینده است، حمله‌ای که احتمالاً ترکیبی از حملات موشکی و پهپادی خواهد بود. این دو مقام تاکید کرده اند که نمی توانند با اطمینان بگویند که ایران حمله خود را به گونه ای تنظیم خواهد کرد که پای ایالات متحده را به وسط معرکه نکشاند چرا که در شرایط فعلی هر حمله ای می تواند به گسترش دامنه جنگ در خاورمیانه منتهی شود.

به گفته یکی از مقامات آمریکایی، دولت بایدن انتظار پاسخ ایران را در روزهای آینده دارد. یک مقام دیگر آمریکایی هم به پولیتیکو گفته که احتمال واکنش ایران هنوز وجود دارد اما تهران در حال تنظیم این پاسخ است چرا که نمی خواهد بر آتش معرکه هم بیفزاید.

هرچند که مقام های آمریکایی می گویند احتمالا حمله ایران با استفاده از موشک ها و پهپادها خواهد بود، اما نمی دانند که آیا هدف تهران اماکن نظامی خواهد بود یا غیرنظامی؟! کارشناسان معتقدند که دامنه پاسخ ایران مشخص خواهد کرد که آیا دو طرف همچنان از نردبان تنش بالا خواهند رفت یا خیر.

یکی از مقامات سابق وزارت دفاع آمریکا به پولیتیکو می گوید: «شدت و موفقیت این حمله احتمالاً تعیین کننده خواهد بود که آیا این حمله به یک درگیری منطقه ای افزایش می یابد یا خیر. »