چرا همیشه یقه دولت را می‌گیریم؟

روح‌الله اسلامی عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص علت افزایش نارضایتی‌ها و انتقادات مردم نسبت به دوره‌های دوم ریاست جمهوری در کشور، اظهار کرد: اگر همه دوره‌های ریاست جمهوری، از ابتدا تا به امروز را از نظر بگذرانیم، می‌بینیم که در تمامی دوره‌های دوم انتقادها و نارضایتی‌هایی وجود داشته و تقریبا برای تمام کسانی که در جایگاه قوه مجریه قرار می‌گیرند به خصوص در دوره دوم چنین اتفاقاتی رخ می دهد.

وی ادامه داد: بخشی از این اتفاقات برمی‌گردد به دعواهای سیاسی که عده‌ای قصد دارند خودشان را در یک سال پایانی برای انتخابات بعدی مطرح کنند و در تلاش هستند بیشترین نقد را بر عملکرد دولتی که بر سرکار است وارد کنند، بنابراین بخشی از این اتفاقات برمی‌گردد به رقابت های انتخاباتی که افراد قصد دارند برای رای گیری دوره بعد طرفدارانی را جذب خود کنند.

این استاد دانشگاه بیان کرد : بخشی دیگر برمی‌گردد به دولت‌ها که به اهدافی که ترسیم کرده‌اند دست پیدا نمی‌کنند، به عنوان مثال درباره رونق اقتصادی، از بین بردن بیکاری و ایجاد شغل، روابط خارجه مناسب و... صحبت می کنند اما هیچ کدام از این‌ها را به نتیجه مناسبی نمی‌رسانند و از برنامه‌ای که در زمان انتخابات ارائه می‌دهند شاید حدود 20 یا 30 درصد از آن تحقق پیدا می‌کند و مابقی در حد یک صحبت باقی می‌ماند، در نتیجه نارضایتی‌ها افزایش پیدا می کند.

دولت، حکومت و قوه مجریه با یکدیگر تفاوت دارند

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد اضافه کرد : مورد مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که چالش‌های زیادی به دنبال قوه مجریه وجود دارد، قوه مجریه به نحوی در قانون اساسی ایران طراحی شده که ایجاد کننده نارضایتی است، ما چیزی که تحت عنوان دولت، حکومت و قوه مجریه داریم دارای تعریف‌های مشخصی نیستند، وقتی میگوییم state یا دولت یعنی سرزمین، مرزها، شهروندان، حکومت وحاکمیت که تمام این مولفه‌ها یعنی دولت که این مفهوم همه عناصر دولت را در برمی‌گیرد.

اسلامی عنوان کرد: تمام قوای حکومتی و مملکتی جزو حکومت هستند و حکومت جزوی از دولت است، ما حاکمیت را داریم که دیده نمی‌شود اما حس می‌شود به عنوان مثال؛ همین که دزدی جرات دزدی کردن را ندارد، انسان‌ها به حقوق یک دیگری احترام می گذارند و قانون را رعایت می کنند یعنی حاکمیتی وجود دارد ولی اگر عملیات انتحاری رخ بدهد و یا بی نظمی و هرج و مرج رواج پیدا کند و انسان‌ها به حقوق یکدیگر تجاوز کنند یعنی حاکمیت دچار مشکل است، پس بنابراین حاکمیت قابل مشاهد نیست بلکه حس می شود، اما این ها در ایران مشخص نیست.

وی با اشاره به اینکه رکن بعدی ما حکومت است که دارای سه بخش است، ادامه داد: بخش اول که تصویب کننده قوانین است تحت عنوان مجلس، بخش دوم که مجری و اجرا کننده قوانین است تحت عنوان قوه مجریه و بخش سوم که مسئول نظارت و ارزیابی دادخواست ها است که به آن قوه قضائیه می گویند، این سه قوه باید در جایگاه خود باشند و نحوه ارتباطی که بین این سه برقرار می‌شود و نظارت و کنترلی که این سه قوه بر یک دیگر دارند حکومت را تشکیل می‌دهد.

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: یکی از ارکان حکومت قوه مجریه است که مجری تمام اقدامات حکومت است، ما دارای چند مشکل هستیم که سبب اعتراضات به قوه مجریه است، فکر میکنم که ما تعریف درستی از دولت، حکومت و از قوه مجریه نداریم و به همین دلیل است که مردم قوه مجریه را دولت و حکومت فرض می‌کنند در صورتی که اینطور نیست.

وقتی مردم قوه مجریه را دولت فرض می‌کنند اتفاقی که می‎‌افتد این است که در ذهنشان تصور می‌کنند مسبب تمام بدبختی‌ها و خوشبختی‌هایشان و تمام آنچه را که باید در طول زندگی بدست می‌آوردند و نصیب آنها نشده قوه مجریه است در حالی که بی ربط است، بلکه بخش عمده آن به دولت ارتباط دارد

قوه مجریه مسوول تمام خوشبختی‌ها و بدبختی‌های مردم نیست

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه قوه مجریه یک بخشی از حکومتی که جزو دولت است محسوب می‌شود، ادامه داد: وقتی مردم قوه مجریه را دولت فرض می‌کنند اتفاقی که می‎‌افتد این است که در ذهنشان تصور می‌کنند مسبب تمام بدبختی‌ها و خوشبختی‌هایشان و تمام آنچه را که باید در طول زندگی بدست می‌آوردند و نصیب آنها نشده قوه مجریه است در حالی که بی ربط است، بلکه بخش عمده آن به دولت ارتباط دارد و این دولت در اختیار قوه مجریه نیست، یک بخشی از آن به خود شهروندان مربوط است، به عنوان مثال؛ حقوق شهروندی همچون توهین نکردن به دیگران و... که به خود انسان‌ها و مقداری به مشروعیت برمی‌گردد، مثل اینکه چه اندازه حکومت مورد قبول مردم است.

وی ادامه داد: هرچه مردم حکومت را قبول داشته باشند کارهایشان جمعی و مشارکتی می‌شود، اما اگر حکومت را قبول نداشته باشند به آن بی‌توجه هستند، بنابراین تمام این‌ها به قوه مجریه ارتباطی ندارد بلکه به خود دولت ارتباط دارد و یک قسمتی از آن به حکومت مربوط است، یعنی مجموعه‌ای از ارکان و نهادهایی که قدرت سیاسی را می‌سازند همچون قوه مقننه که باید قانون را وضع کند، در جایگاه خودش قرار بگیرد، دارای تخصص باشد و تمام چیزهایی که در کشور اجرا می‌شود باید در این قوه تصویب شود، اگر تصویب نشود به مشکل برمی‌خوریم که در حال حاضر خیلی از موارد تصویب نمی‌شوند.

مردم برای اعمال خواسته‌هایشان فقط قوه مجریه را می‌شناسند

این استادیار دانشگاه فردوسی مشهد خاطرنشان کرد: مشکلی که در قوه قضائیه ما وجود دارد این است که به روز نیست، دارای تکنولوژی‌های جدید نیست و اصلا معلوم نیست روند در این قوه به چه صورت است که یک بخشی از ضعف حکومت به قوه قضائیه برمی‌گردد و یک بخشی از آن به قوه مجریه برمی‌گردد که دارای ایراداتی است، به عنوان مثال روند رسیدگی به پرونده‌ها الکترونیکی نیست و... ایراد اینجاست که مردم فقط قوه مجریه را می بینند، نه درک درستی از قوه مقننه دارند نه از قوه قضائیه و نه مفهوم حکومت و دولت را می‌دانند.

وی افزود: مردم تمام حکومت و دولت را در قوه مجریه می‌بینند و از این قوه توقع دارند که وقتی رئیس جمهوری رأی می‌آورد تمام سیاست‌های خارجه، فرهنگ، دموکراسی و... درست شود اما درست نمی‌شود، زیرا تمام بودجه و نهادها در اختیار این قوه نیست بنابراین نمی‌تواند.

عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه براساس تفکر مردم ما و فلسفه سیاسی که در ایران وجود دارد هنوز تعریف مشخصی از دولت، حکومت و قوای مختلف و اختیارات آنها وجود ندارد، بیان کرد: مردم فکر می‌کنند همه چیز به قوه مجریه بستگی دارد، در حالی که اینگونه نیست.

منبع: ایسنا

66