مدلی از خلافت اسلامی حکومت مدنظر طالبان خواهد بود/ آینده افغانستان به تسلط چین یا آمریکا در منطقه بستگی دارد/ دلیل حمایت ایران از طالبان

پیرمحمد ملازهی افزود: برداشتی که آنها از اسلام دارند اینطور است و دولتی و رییس جمهوری و کابینه ای بوجود می آید و تحت امر امیرالمؤمنین خواهد بود.

وی همچنین درباره آینده منازعات چین و آمریکا در خاورمیانه اظهار می دارد: احتمال جایگزینی چین به جای آمریکا در منطقه خاورمیانه بسیار پررنگ است. چینی ها در حال افزایش قدرت هستند و قدرت سیاسی خود را به قدرت اقتصادی تبدیل می کنند و قدرت سیاسی و اقتصادی را به قدرت نظامی و هژمون تبدیل می کنند، بنابراین چین تمامی شاخص های قدرت گرفتن را در اختیار دارد.

متن گفت وگو با آقای ملازهی، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی را می خوانید:

-طالبان تا کنون غیر از منطقه پنجشیر کل افغانستان را تصرف کرده است، مهمترین چالش های طالبان در آینده چیست؟ آیا این گروه قادر به تشکیل حکومتی فراگیر خواهد بود؟

واقعیت این است که طالب دو جریان دارد؛ یک جریان شورای کویته است و یک جریان شورای پیشاور است که در شبکه حقانی سرتاسری می شود. شورای کویته کمی ملایم‌تر است، در واقع نیروهایی که برای رسیدن به قدرت با آمریکا وارد معامله شدند این گروه بودند. برخلاف آنچه که در بیرون از افغانستان تصور می شود طالب یک جریان نیست و امروز شبکه حقانی تقریبا شرق کشور را در دست دارد و شورای کویته تا همکاری این گروه را نداشته باشد قادر به حل و فصل مسائل نیست. دیدگاه آنها هم این است که امارت اسلامی را به طور کامل احیا کنیم و کسی را در آن راه ندهیم بنابراین اگر طالب به طرف انحصار قدرت برود قطعا درگیر جنگ داخلی و بحران و مسائل متعدد امنیتی خواهد شد و دست به خشونت می زند، در این مساله تردیدی وجود ندارد. یک جنبه دیگر مساله این است که طالب ظرفیت سیاسی نیز دارد، گروهی که ظرفیت سیاسی دارد همین هایی هستند که مذاکره می کنند و می خواهند بقیه گروه های سیاسی و قومیتی را در قدرت شریک کنند چون می دانند که انحصار قدرت طالبان امکان پذیر نیست، همانطور که در چهل سال گذشته ممکن نبود و هر وقت به طرف انحصار قدرت رفتند حال قدرت هر کسی که بود، قدرت داوود خان بود یا قدرت مارکسیست ها و کمونیست ها یا مجاهدین، هر بار که هر کدام به سمت انحصار قدرت رفتند شکست خوردند از این رو امید این است که طالبان با توجه به نیاز به شناسایی ملی و منطقه ای و اینکه کشورهای دیگر آنها را به رسمیت بشناسند و برای به راه انداختن اقتصادشان از کمک های بین المللی استفاده کنند به نظر می آید باید در آینده تعدیل قدرت کنند و البته نه آن چیزی که احمد مسعود مطرح کرد و گفته شد سیستم فدرالی شود و تمام مقامات انتخابی شوند که به نظر نمی رسد طالبان تا این حد زیر بار برود ولی امکان دارد تعدادی از افراد خارج از قومیت پشتون و غیر طالب را در قدرت بپذیرند.

-مدل حکومت طالبان چگونه خواهد بود؟ قبلا ساختار بر اساس دموکراسی بود.

حکومت اسلامی، مدلی از خلافت اسلامی. آنها یکی از علمای دینی را به عنوان امیرالمؤمنین مطرح می کنند که امروز آخوندزاده مطرح است. برداشتی که آنها از اسلام دارند اینطور است و دولتی و رییس جمهوری و کابینه ای بوجود می آید و تحت امر امیرالمؤمنین خواهد بود.

-دولت تشکیل شده چگونه ساختاری خواهد داشت؟

معلوم نیست ولی قرار بر تشکیل شورایی از علما است که نقش مجلس شورا را دارد و کابینه را تعیین می کند.

-این مدل به چه کشورهایی شبیه خواهد بود؟

شاید شبیه به ایران باشد چون ایران هم رهبری دارد و آنها هم امیرالمؤمنین دارند.

-تاثیرپذیری طالبان از مدل حکومت ایران برای آنها قابل قبول است؟

در اسلام سیاسی قدرت، ساختاری تعریف کرده است، در تشیع ولایت فقیه است. خلافت سیستمی تعریف شده است، سیستم پادشاهی در کشورهای عربی نوع قبیله ای است. ما در منطقه پاکستان و ترکیه را داریم که قبیله ای اداره نمی شوند.

تقدیم قدرت فی سبیل الله نبود و طالبان باید برنامه کمربند و جاده ابریشم و زیر مجموعه آن و کریدور چین پاکستان و موافقتنامه ۲۵ ساله چین و ایران و سرمایه گذاری ۴۰۰ میلیاردی این کشور در بخش انرژی ایران را برهم بزنند

-آیا طالبان موفق خواهد بود؟ پیش بینی شما چیست؟ چون تضادهایی در داخل این گروه وجود دارد؟

تضادهایی وجود دارد ولی مهم رقابتی است که بین چین و آمریکا درباره هژمون قرن بیست‌ویکم درگرفته است. آمریکایی ها به این دلیل با طالبان به توافق رسیدند که در حقیقت از جریان لیبرال دموکرات شکل گرفته ناامید شده بودند که وارد کابل شد و در کنار آمریکایی ها بر این شهر حکومت کرد. آمریکا از این جریان که کارایی نداشت عبور کردند. فساد در این جریان رشد کرد، اختلافاتی در بین تیم عبداله عبداله و اشرف غنی شدت گرفت و آمریکا قدرت را به طالبان دادند. البته این تقدیم قدرت فی سبیل الله نبود و طالبان باید برنامه کمربند و جاده ابریشم و زیر مجموعه آن و کریدور چین پاکستان و موافقتنامه ۲۵ ساله چین و ایران و سرمایه گذاری ۴۰۰ میلیاردی این کشور در بخش انرژی ایران را برهم بزنند.

جریان اسلامی خلافت گرا که قدرت بسیج مردمی دارد می تواند معادلات را بر هم بزند. اما این کار به این سادگی نخواهد بود و چینی ها هم کار خودشان را می کنند. چینی ها به افغانستان پیشنهاد می دهند که نگران نباشید و کار خودتان را بکنید و با ما قرارداد ببندید، ما معادن زیر زمینی شما را استخراج می کنیم و برای اداره کشور به شما پول می دهیم. چین به ازای آن می خواهد کشورش را در چهارچوب کمربندی و سی پک بگنجاند و چین و ایران و افغانستان را به یک اتحاد بکشانند، دلیل حمایت ایران از طالبان همین است. چین و روسیه دربرابر حرکت های آمریکا هشیار هستند و می دانند واقعیت چیست! امروز آینده افغانستان به این وابسته است که کدامیک از این کشور ها در موضع مسلط قرار بگیرد. اگر چین موفق شود و ایران و افغانستان و پاکستان را در این برنامه پیوند بدهد بقیه اخراج شده و به دنبال کار خود رفته اند و ممکن است قدرت آنها در دنیا کاهش پیدا کند و روسیه و چین موفق شوند اما اگر آمریکا موفق شود و پروژه کمربندی چین را شکست بدهد یا حداقل آن را متوقف کند می تواند این کار را حداقل تا بیست سی سال آینده به تعویق بیندازد. حرکت ها فراتر از اراده طالبان است و منتظر این نمی ماند که مردم افغانستان طالبان را بپذیرند یا نه! جامعه افغانستان نسبت به بیست سال پیش تغییر کرده است اما طالب تغییری نکرده ولی زنان افغانستان تغییر کرده اند. قشر جوانی آمده که مطالباتی دارد و طالبان از نظر ایدئولوژیک برای این مطالبات راه حلی ندارد. شاید حکومت کمی واقع بینانه باشد و دیگران را هم در قدرت راه بدهد.

-کدامیک از این قدرت‌های بین المللی می تواند دست برتری داشته باشد؟ آمریکا خروج از منطقه را در برنامه های بلندمدت خود دارد آیا چین می تواند جای آمریکا را در خاورمیانه بگیرد؟

به نظر همینطور می آید. چینی ها در حال افزایش قدرت هستند و قدرت سیاسی خود را به قدرت اقتصادی تبدیل می کنند و قدرت سیاسی و اقتصادی را به قدرت نظامی و هژمون تبدیل می کنند، بنابراین چین تمامی شاخص های قدرت گرفتن را در اختیار دارد. شاخص های سنتی مثل وسعت خاک و جمعیت و منابع زیرزمینی و اقتصاد و شاخص های مدرنی چون تکنولوژی روز در اختیار چین قرار دارد. در این که چین به طرف قدرت گرفتن حرکت می کند هیچ تردیدی وجود ندارد. آمریکایی ها نمی توانند جلوی چین را سد کنند. چین در شرق آسیا است اما آمریکا با انتقال نیروها از خاورمیانه و خروج از افغانستان در تلاش است حضور قدرتمندانه تری در اقیانوس هند داشته باشد و محاصره چین را سرعت دهد. اگر به تحولات اخیر منطقه توجه کنید سوالی پیش می آید که چرا طرح صلح ابراهیم در منطقه خلیج فارس پیش آمد؟

آمریکا برای محاصره چین به دنبال گسترش این جریان از خلیج فارس تا اقیانوس هند است. آنجا است که از اهرم های فشار بیشتری برخوردار می شوند. امروز ژاپن این حق را پیدا کرده که برای حفظ منافع خود در گوشه و کنار دنیا نیروهایی داشته باشد درحالیکه این مساله در دهه های گذشته برای ژاپن قابل تصور نبود. همین مساله نشان می دهد که تمام تمرکز آمریکا امروز بر روی چین است و نی داند مساله اش چیست و باید چین را محاصره کند. بخشی از این محاصره در خشکی است. امروز حزب خانم سوچی در میانمار که طرفدار غرب بود کلا ضعیف شده و نظامیان قدرت گرفته اند. در مورد افغانستان هم چین امیدوار است که بتواند با طالبان کنار بیاید و اقتصاد این کشور را به راه بیندازند و آنها را از غرب بی نیاز کند و به سمت همکاری با ایران و پاکستان سوق بدهد. در مورد پاکستان ارتباطات این کشور با غرب بسیار نزدیک است و هر آن این احتمال وجود دارد که آمریکایی ها ژنرالی پیدا کنند و کودتا کنند. امروز چینی ها در مقابل تله های آمریکا با احتیاط عمل می کنند. در اینکه چین طی سی تا چهل سال آینده قدرت اول جهانی خواهد بود هیچ شکی وجود ندارد تا آن زمان چین نباید با آمریکا درگیر شود. در هر مرحله ای که آمریکا سفت ایستاده چینی ها عقب نشینی کرده اند. یعنی چین نسبت به اهداف آمریکا بسیار آگاه است. در آمریکا خطی وجود دارد که می گوید باید قبل از تبدیل شدن چین به قدرتی هژمون باید این کشور را به زمین زد. چین نسبت به این مسائل آگاه است.

-حضور پر رنگ چین در خاورمیانه چه تبعات و پیامدهایی برای کشورهای منطقه خواهد داشت؟ حضور نظامی آمریکا در منطقه کمابیش کشورهای منطقه را درگیر جنگ کرد آیا حضور چین به نوعی جا پای آمریکا گذاشتن است؟

آمریکا منطقه را به طور کامل تخلیه نکرده و پایگاه های نظامی آمریکا در قطر و کویت دایر است. آمریکا در بلندمدت هم منطقه را به طور کامل تخلیه نمی کند. تمرکز اصلی آمریکا بر شرق آسیا و بر کنترل چین است، معنی این حرکت ترک کامل خاورمیانه نیست. همین مساله استقلالی برای کشورهای عربی منطقه ایجاد کرده است. تحولات عربستان سعودی امروز دو نیروی مورد پسند آمریکا را خنثی می کند یکی نیروی شاهزادگان ثروتمند عیاشی که تمام ثروت مملکت را تضییع کرده بودند و تقریبا امروز آنها حذف می شوند. بن سلمان پول ها و امکانات آنها را گرفته و اموال و شرکت های آنها را مصادره کرده است و می گوید اگر می خواهید زنده بمانید باید با ما کار کنید. جریان دوم‌ روحانیت سلفی است.

وهابیون که قبلا شریک قدرت بودند، علمای بزرگ وهابی در معامله عبدالعزیز و عبدالوهاب بخش روحانیت کشور را گرفتند و قدرت به دست‌ خانواده عبدالعزیز افتاد و خاندان عبدالوهاب روحانیون و علما را تعیین می کردند، امروز بن سلمان این دو جریان را تضعیف کرده است. او یکی از پر کار ترین و پر طرفدار ترین عالم در این کشور را از کار بی کار کرده است. درحالیکه قبل از ولیعهدی بن سلمان این مساله امکان پذیر نبود. بن سلمان امروز برای روزهای بدون نفت برنامه ریزی می کند. او در هند و پاکستان و بنگلادش و… کارهایی انجام داده است. کاهش حضور آمریکا به آنهایی که ملی تر فکر می کنند فرصت می دهد. در عربستان بن سلمان و در امارات محمد بن زاید همین خط را می روند. امروز اختلاف نظر در بین این دو گروه وجود دارد ولی اختلافی نیست که الزاما به جنگ بکشد. اختلاف نظر بین آنها بیشتر دعوا های قبیله ای بود که اعراب در طول تاریخ داشتند و از زمان پیامبر اسلام بود و همچنان ادامه پیدا کرد. انگلستان بعد از جنگ جهانی می خواست خانواده شریف حسین را انتخاب کند چون او کسی بود که با انگلیسی ها کار کرده بود و یک پسر او را در سوریه و پسر دیگر او را در عراق به پادشاهی رسانده بودند. یک خانواده او را نیز در اردن حاکم کردند برنامه این بود که بعد از سقوط امپراطوری عثمانی برنامه این بود که کشورهای عربی به نوعی هماهنگی برسند. آنها می خواستند کشوری وارد ایجاد کنند ولی قبایل عرب زیر بار نرفتند. حجازی زیر بار عراقی نرفت و عراقی زیر بار سوری نرفت!

-آیا می توان گفت در دهه های آینده کشورهای منطقه به سمت استقلال خواهی حرکت می کنند؟

به عقیده من با عدم حضور آمریکا در منطقه استقلال عمل این کشورها بیشتر خواهد شد.

منبع: شفقنا

66