خانواده قذافی در مسیر بازگشت به قدرت در لیبی است؟

حکومت معمر قذافی دیکتاتور سابق لیبی بعد از ۴۲ قدرت در سال ۲۰۱۱ پایان یافت. در روزهای اخیر نام قذافی مجددا در سرتیترهای اخبار قرار گرفته است. روز یکشنبه ساعدی قذافی پسر سوم این دیکتاتور سابق لیبی از زندان آزاد شد. بر اساس برخی گزارشها او این کشور را بلافاصله بعد از آزادی ترک کرده و هنوز معلوم نیست کجا به سر می‌برد.

ساعدی قذافی از بابت اتهاماتی نظیر ارتکاب جنایت علیه معترضان در زمان قیام سال ۲۰۱۱ لیبی که حکومت پدرش را سرنگون ساخت و همچنین قتل سال ۲۰۰۵ یک بازیکن فوتبال منتقد حکومت پدرش به نام بشیر الریانی مدت هفت سال را در زندانی در طرابلس به سر برد. در سال ۲۰۱۸ یک دادگاه استیناف ساعدی را که به صورت حرفه‌ای فوتبال بازی می کرد، از بابت اتهام دومش تبرئه کرد.

بر اساس گزارشها، ساعدی قذافی ۴۷ ساله چند روز قبل به سبب مذاکراتی بین چهره‌های ارشد قبایل لیبی و همین طور نخست وزیر موقت و وزیر کشور سابق لیبی آزاد شده است.

برخی از مردم محلی این کشور نسبت به انگیزه‌های آنهایی که ترتیب آزادی ساعدی قذافی را دادند سوءظن دارند. یک مهندس نفت به پایگاه آفریکانیوز گفت: از نظر من همه این اتفاقات ناشی از توافقات سیاسی افرادی است که به ریاست جمهوری نزدیکند.

ناظران پر سابقه لیبی معتقدند این محلی های مردد ممکن است دلیل درستی داشته باشند: با نزدیک شدن به موعد انتخابات ۲۴ دسامبر لیبی، نام قذافی احتمالا اهمیت هر چه بیشتری پیدا می کند.

معمر قذافی بالغ بر چهار دهه بر لیبی حکومت کرد تا زمانی که در قیام سال ۲۰۱۱ حکومتش سرنگون شد. از هفت پسر او، سه نفر در جریان خشونتهای رخ داده طی این قیام کشته شدند.

بعد از آن اعضای باقی مانده خانواده او شامل محمد و هانیبال، پسرانش و عایشه دختر و همسرش صفیه در عمان پناهندگی به دست آوردند. گمان برده می شود هانیبال ۴۵ ساله بعد از دستگیر شدن در اواخر سال ۲۰۱۵ در لبنان همچنان در آنجا در بازداشت باشد و اینکه ظاهرا همسر هانیبال و بچه‌هایش در دمشق پایتخت سوریه پناهنده شده باشند.

اما شاید شاخص‌ترین عضو خانواده قذافی امروز سیف الاسلام ۴۹ ساله، باشد تنها عضو این خانواده که به گفته منابع همچنان بلندپروازی‌های سیاسی دارد.

سیف الاسلام قذافی بعد از قیام از سوی شبه نظامیان قبایل در زنتان در شمال غرب لیبی دستگیر شد.آنها در سال ۲۰۱۷ او را آزاد کردند و گمان برده می شود همچنان در میان بازداشت کننده های سابقش زندگی می کند. در ماه ژوئیه او در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز که اولین مصاحبه‌اش با یک نشریه غربی بعد از سالهای متوالی بود، اشاره‌ای به تمایلش برای نامزدی برای ریاست جمهوری طی سال جاری میلادی کرد.

شاید برای ناظران بین المللی عجیب به نظر برسد اما شانسی واقعی برای این که این پسر معمر قذافی نوعی بازگشت سیاسی در لیبی داشته باشد، وجود دارد.

عمده این مساله ناشی از چند دستگی فزاینده در صحنه سیاسی فعلی لیبی است.

تیم ایتون، یک محقق ارشد در اندیشکده چتم هاوس و نویسنده یک گزارش درباره تحول اقتصاد جنگ در لیبی اظهار کرد: به وضوح هیچ عامل یا گروهی نیست که بتواند بر صحنه سیاسی لیبی مسلط شود.

او بیان کرد: وضعیت بسیار پیچیده است. این مثل یک بازی شطرنج سه بعدی همراه با رهبران متفاوت و شبکه هایی است که برای انعقاد ائتلافها تلاش کرده یا شاید به صورت محدود با یکدیگر بر سر برخی چیزها همکاری می کنند.

محمد عمر دوردا، یک بنیانگذار اندیشکده لیبیا دسک که همکار با چند اندیشکده آلمانی از جمله کنراد آدناور و فردریش ایبرت بوده و با شبکه های داخیل این کشور و حکومت سابق در ارتباط است گفت: منظره سیاسی لیبی واقعا در سطح سلولی چند دستگی دارد و به طرزی باور ناکردنی ناپایدار است.

دوردا به دویچه وله اظهار کرد: ائتلافهای سنتی به گذشته تعلق دارند. حالا همه دارند با هم مذاکره می کنند و کسانی که در سال ۲۰۱۱ دستگیر شده و کاملا به حاشیه رفتند انگار به عنوان یک گزینه برای ائتلاف مجددا مطرح شده اند.

دوردا معتقد است که مذاکرات اخیر پیرامون آزادی های رخ داده نظیر آزادی ساعدی قذافی بخشی از تلاشها برای ائتلاف سازی هستند. او متذکر می شود که این فرآیندهای ایجاد ائتلاف سیاسی دیگر ایدئولوژیک نیستند بلکه صرفا معامله ای و درباره قدرت سیاسی هستند و اینجا جایی است که خانواده قذافی دوباره به آن باز می گردد.

آنها هنوز نزد برخی لیبیایی ها محبوبیت دارند و می توانند به عنوان همپیمانهای بالقوه حتی برای کسانی که قبلا آنها را دشمن می پنداشتند محسوب شوند. ایتون توضیح داد: کسانی در لیبی هستند که با توجه به رخدادهای چند سال گذشته فکر می کنند این کشور تحت حکومت قذافی وضعیت بهتری داشت.

او با اشاره به انتخاب رنگ سبز در سال ۱۹۷۷ برای پرچم لیبی از سوی قذافی بیان داشت: برخی از این افراد دردسرهای چند سال گذشته را ناشی از تروریستها یا مداخله خارجی میدانند. کسانی در لیبی هستند که هرگز خانواده قذافی را کنار نگذاشتند و هنوز در جاهایی در این کشور پرچم سبز قرار داده شده است. مطمئنا یک پایگاه رای دهنده حامی سیف الاسلام قذافی در این کشور وجود دارد.

دوردا استدلال می کند که سیف الاسلام قذافی "شانس خوبی برای نشان دادن عملکرد خود در انتخابات لیبی داشته و اگر هم تصمیم به نامزدی برای انتخابات نگیرد می تواند نقشی تعیین کننده با حمایت از کاندیدای دیگر داشته باشد و برای او جایگاهی در قدرت تضمین شده است.

منبع: دویچه وله

66