خزان روابط ۸۰ ساله آمریکا و عربستان

عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رای الیوم در این تحلیل نوشت: آنچه مسلم است این است که روابط بین عربستان و متحد تاریخی آن ایالات متحده آمریکا از بد به سمت بدتر می‌رود و در دو هفته گذشته وارد مرحله بی‌سابقه‌ای از تنش شده است که ممکن است در روزها و ماه‌های آینده به انتقام جویی سیاسی و اقتصادی تبدیل شود.

این وخامت روابط میان عربستان و آمریکا را می‌توان در نکات زیر خلاصه کرد:

نخست اینکه خبرگزاری معتبر آمریکایی "آسوشیتدپرس" نزدیک به تصمیم گیرندگان در کاخ سفید اعلام کرد، دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا تمامی سامانه‌های دفاع موشکی خود را از پاتریوت گرفته تا سامانه پیشرفته "تاد" را از عربستان خارج کرده است که در سال ۲۰۱۹ و در پی حمله گسترده انصارالله به تاسیسات شرکت نفتی آرامکو؛ عصب صنعت نفت در منطقه بقیق این سامانه‌ها را به منظور حفاظت از اهداف استراتژیک عربستان نصب کرده بود.

آسوشیتدپرس گزارش خود را با تصاویر ماهواره‌ای از پایگاه‌های این سامانه‌ها در پایگاه هوایی "امیر سلطان" واقع در جنوب شرقی ریاض همراه کرد که کاملا از سامانه‌ها خالی شده است و این مساله نشان می‌دهد که خود پنتاگون این تصاویر را فاش کرده است.

دوم لغو سفر لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا به ریاض به دلایل پروتکلی است که قرار بود اواخر هفته پیش انجام شود و این تعویق و لغو بی‌سابقه در روابط دو کشور بیانگر خشم رسمی عربستان و اهانت به متحد آمریکایی خود است.

سوم پافشاری رهبری عربستان برای تاکید بر دروغ بودن توجیهات آمریکا درمورد لغو این سفر است. در این باره ریاض به شاهزاده جوان سطام بن خالد آل سعود دستور داد در این خصوص توییتی منتشر کند و او هم نوشت: "این تعویق تصمیم خود عربستان بود و این کشور بزرگ دیکته های کسی را نمی پذیرد و مطابق با منافع مشترک و احترام متقابل رفتار می کند". این شاید اولین بار است که چنین اظهارنظری از سوی یکی از اعضای خانواده سلطنتی می شود.

چهارم اینکه شاهزاده سطام از نزدیکان محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم فعلی عربستان اصرار دارد که در این توییت خود بگوید "درست زمانی که عربستان بزرگ سفر آستین را لغو کرد از رئیس امور بین المللی در شورای دومای روسیه استقبال کرد". این موضوع تهدیدی روشن برای واشنگتن محسوب می شود (و پیام عربستان این است که) روسیه به عنوان گزینه جایگزین آماده است. این چالشی شجاعانه است اما در عین حال خطرناک است و ممکن است هزینه سنگینی داشته باشد.

پنجم حضور شاهزاده ترکی الفیصل، رئیس سابق سرویس اطلاعات عربستان در شبکه "سی‌ان‌بی‌سی" آمریکاست که ابراز امیدواری کرد، واشنگتن با نگهداشتن سامانه‌های موشکی خود در خاک عربستان، تعهداتش را در قبال این کشور حفظ کند زیرا خارج کردن این موشک ها بیانگر "نیت بد" است.

تحلیلگران آمریکایی مانند کریستین اولرشت می گویند، ایالات متحده در حال اجرای تئوری "اول آمریکا" است و متحدان خود را در حاشیه خلیج فارس و به ویژه عربستان رها کرده و روی اتحاد جدید چین و روسیه متمرکز شده است که به یک اولویت مطلق تبدیل شده و تهدیدی مستقیم و قوی برای رهبری آمریکا محسوب می‌شود.

خروج سامانه‌های موشکی آمریکا در زمان بسیار بدی برای عربستان اتفاق افتاد زیرا انصار الله و متحدانش حملات موشکی و پهپادی خود به اهداف نفتی (تاسیسات آرامکو) و زیرساخت های نظامی و غیرنظامی را در عمق عربستان تشدید کرده‌اند و آخرین این حملات، هدف گیری فرودگاه بین المللی أبها بود که هشت زخمی بر جای گذاشت.

موشک های پاتریوت آمریکا نیز در مقابله با موشک‌های بالستیک انصارالله که اکثر تاسیسات شرکت نفتی آرامکو را هدف گرفت، ناکام می مانند و علاوه بر آن هر موشک برای عربستان سه میلیون دلار هزینه دارد و بر اساس برآوردهای غربی، نیروهای سعودی به هر موشک بالستیک انصارالله که تنها ۳۰۰۰ دلار هزینه دارد دو تا سه موشک شلیک می‌کنند.

رهبری عربستان دنبال جایگزین است و موشک‌های اس۴۰۰ روسیه که کارایی بالایی دارند، گزینه مناسبی هستند اما این گزینه خطرات زیادی دارد چرا که آمریکا خرید این موشک‌ها را خط قرمز می‌داند و همین مساله ممکن است موجب شود آمریکا اقدامات تلافی جویانه‌ای اتخاذ کند، اقداماتی که احتمالا عربستان نتواند از پس تبعات آن بر آید.

اینکه دولت بایدن چند روز پیش اعلام کرد، محرمانه بودن تعدادی از اسناد مربوط به حملات ۱۱ سپتامبر و عاملان این حمله را لغو می‌کند و همزمانی این اعلام با لغو سفر آستین به عربستان و از آن طرف هم استقبال گرم ریاض از مسوول روسی ممکن است اولین تهدید مستقیم برای عربستان باشد زیرا افشای این اسناد اگر که تاییدی بر حمایت مالی یا لجستیک عربستان از عاملان این حمله باشد به معنای دادن چراغ سبز به دادگاه های آمریکاست تا پرونده های خانواده های قربانیان این حملات را دوباره به جریان بیندازند و درخواست غرامت تریلیون دلاری کنند.

البته باید یادآور شویم که آمریکایی که به دروغ اعلام کرد، عراق سلاح کشتار جمعی دارد در جعل اسناد دست داشتن خانواده سلطنتی عربستان در این حملات هم ابایی ندارد. بخصوص که شاهدان دروغین زیادی از عربستان در اختیار دارد که آماده شهادت هستند.

دولت بایدن نقش عربستان در افغانستان را به حاشیه برد و قطر را به اصلی‌ترین پایگاه سیاسی، نظامی و دیپلماتیک خود در منطقه خلیج فارس و خاورمیانه تبدیل کرد و این به نوعی خنجر سمی آمریکا بر پشت عربستان و پایان دادن به روابط ائتلافی استراتژیک است که نزدیک به ۸۰ سال قدمت دارد.

آمریکا قابل اعتماد نیست و به راحتی متحدان خود را رها می‌کند و آخرین آنها اشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان است که به امارات گریخت.

منبع: ایسنا

66