سال سیاه 1401، از بن بست در وین تا مرگ مهسا/ سال سرنوشت ساز 1402؛ دولت از پیچ مشکلات عبور می کند؟

به گزارش خبر فوری، دولت سیزدهم در سال 1401 با فراز و نشیب و مشکلات زیادی مواجه بود. این مشکلات در سه زمینه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، خود را بروز دادند. به مناسبت پایان سال و ورود به سال جدید، قصد داریم مروری بر این مشکلات و نحوه مواجهه دولت با این مسائل در سال جدید داشته باشیم.

سال سیاه 1401/ مروری بر مهمترین بحران ها و اشتباهات دولت در سال گذشته

در سال 1401 تقریبا تمام درهای دیپلماسی به روی برجام بسته شد و گفتگوهای وین هم بدون نتیجه به اتمام رسید. وقوع جنگ اوکراین و روسیه باعث تغییر اولویت های غرب گردید و ایران نیز که پیش از این، اصرار داشت پیش از پذیرش شروط غرب، ابتدا باید مسائل پادمانی مربوط به آژانس بین المللی انرژی اتمی حل شود، گفتگوهای وین را بی‌ثمر دانست.

بعد از پایان موقتی درهای دیپلماسی، قیمت دلار و نرخ ارز به شدت بالا رفت. بالا رفتن قیمت دلار همزمان شد با بالا رفتن قیمت سایر اقلام. تورم بی سابقه ای دامن گیر دولت شد. دولت که معتقد بود در حال جراحی اقتصاد است شروع به حذف ارز 4200 تومانی کرد و به ازای بالا رفتن قیمت برخی کالاها، مقدار یارانه ها را بالا برد. با این حال، این جراحی اقتصادی ثمرات خوبی نداشت و قیمت کالاهایی مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ، روغن، ماکارونی به شدت بالا رفت. همزمان قیمت خودرو، سکه، لوازم برقی و آشپزخانه، موبایل، لوازم یدکی خودرو، آپارتمان، اجاره خانه و... بالا و بالاتر رفت.

شرایط بد اقتصادی در شش ماه نخست سال 1401 باعث افزایش خشم مردم شد. این خشم با برخی اقدامات ناشیانه در زمینه فرهنگی و اجتماعی همراه گردید. برخی سخت‌گیری‌ها در زمینه حجاب، برخی اظهارنظرهای تحریک آمیز توسط مسئولان نهاد امر به معروف و نهی از منکر و در نهایت حادثه تلخ مهسا امینی باعث جرقه خوردن اعتراضات و اتفاقات پاییز 1401 شد. این اعتراضات، درگیری های زیادی را به وجود آورد و باعث اتفاقات اجتماعی مختلف و وسیعی گردید. نتیجه مهم اعتراضات 1401 انزوای دولت و قرار گرفتن در شرایطی سخت تر از همیشه بود.

با پایان یافتن اعتراضات پاییز 1401، دولت وارد تنش های سیاسی جدیدی شد. آمریکا به بهانه اعتراضات 1401 میز مذاکره را رها کرد. دولت بایدن همزمان ایران را به حمایت از روسیه در جنگ اوکراین متهم کرد. غرب و اتحادیه اروپا نیز دست از حمایت برجام کشیدند. دولت سعی کرد از طریق رابطه بیشتر با کشورهای عضو شانگهای شرایط سیاسی و اقتصادی خود را بهبود بخشد اما در میانۀ راه با سونامی دوم تورم مواجه شد. با آغاز زمستان 1401 مجددا قیمت کالاها و نرخ ارز بالا رفت. قیمت دلار از مرز 50 هزار تومان عبور کرد و حتی بازار برای مدتی قیمت 60 هزار تومان را به خود دید. البته در ماه پایانی سال، توافق موقت ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی و عربستان سعودی ترمز دلار را تا حدی کشید و مجددا آن را به کانال 40 الی 45 هزار تومان رساند.

سال 1402، سال سرنوشت/ مهم ترین چالش های دولت سیزدهم در سال جدید

دولت سیزدهم در حالی سال 1402 را آغاز می کند که سالی بسیار بد، تلخ و پر حادثه را پشت سر گذاشته است. در حال حاضر، بسیاری از نخبگان سیاسی، اقتصادی، هنری و فرهنگی از دولت سیزدهم دل چرکین اند. بازار نگران تورم است. کارگران و کارمندان با وضعیت بد اقتصادی مواجه اند و غرب و آمریکا نیز تلاش دارند ایران را منزوی کنند.

در این شرایط، سید ابراهیم رئیسی و کابینه اش برای جبران تجربه تلخ 1401 باید هر چه سریعتر اقداماتی را انجام دهد. شاید اولین و مهم ترین کار، تداوم سیاست هایی است که از اواسط اسفند ماه 1401 شروع شد. پیگیری از سرگیری روابط با عربستان و توافق با آژانس بین المللی انرژی اتمی و احتمالا از سرگیری مذاکرات وین می تواند شرایط و جوّ سیاسی و اقتصادی کشور را آرام کند. قدم بعدی دولت اصلاح اقدامات اقتصادی است. تصمیمات وزارت خانه های اقتصادی دولت در سال 1401 بسیار آشفته بود و از سیاست پولی واحدی تبعیت نمی کرد. دولت باید شروع به تنظیم بازار، تزریق نقدینگی و برخورد با دلالان بزرگ کند و بدین طریق مانع از افزایش تورم شود.

یکی دیگر از مشکلات دولت در سال 1402 کسری بودجه است که بسیاری از تحلیلگران اقتصادی را نگران کرده است. افزایش درآمد از طریق صادرات نفتی و غیر نفتی مهم ترین راهکار دولت برای رفع این خطر است. تعامل با کشورهای دیگر و رفع تحریم ها شرط این تعامل و صادرات است و این امر باید مد نظر دولت در سال جاری باشد.

همچنین، دولت با مشکلات اجتماعی و فرهنگی زیادی دست و پنجه نرم می کند که بیشتر این مشکلات میراث حوادث سال 1401 بوده اند. تلاش اجتماعی دولت در سال جدید باید همگرایی و وحدت ملی باشد. البته بهبود اوضاع اقتصادی و سیاسی می تواند تا حدی از فشارهای اجتماعی کم کند اما تحولات اقتصادی و سیاسی کافی نیستند و دولت باید در زمینه اجتماعی نیز گام هایی بردارد تا جلوی انفجار اجتماعی را بگیرد.

سال 1402 یکی از سرنوشت ساز ترین سالهای کشور و یک آزمون بزرگ برای دولت سیزدهم است. اگر دولت بتواند از پس مشکلات این سال برآید می تواند امیدوار به بهبود اوضاع در سال های بعد شود؛ در غیر این صورت، ممکن است به وضعیت بحرانی نزدیک شویم.