علمتان را جهل قرار ندهید/ عالم باید به علم خود عمل کند/ اگر این سرمایه را توانست حفظ کند خود و جامعه را نجات می دهد

جلسه درس اخلاق هفتگی حضرت آیت الله جوادی آملی این هفته در محل مسجد اعظم قم به صورت حضوری و با حضور اقشار مختلف مردم برگزار گردید.

 آیت الله جوادی آملی در این جلسه، به شرح حکمت 119 نهج البلاغه پرداخت و بیان داشت: وجود مبارک حضرت امیر(سلام الله علیه) در این کلمه حکیمانه فرمود: مَثَلُ الدُّنْیَا کَمَثَلِ الْحَیَّةِ، لَیِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا؛ یَهْوِی إِلَیْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ، وَ یَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ» جریان دنیا چون محل ابتلای عملی انسانهاست بارها در نهج البلاغه آمده است، به اینکه ساختار خلقت در چند مرحله خلاصه می شود،اینکه هر چه در دنیا هست خدا خلق کرد: ﴿اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ﴾ و هر چه خلق کرد برای بشر خلق کرد: ﴿خَلَقَ لَکُمْ ما فِی الْأَرْضِ جَمیعا﴾، سوم اینکه هر چه خلق کرد مسخر شما کرد؛ حالا اگر بشری تنگ نظر بود قدرت تحصیل داشت ولی به دنبال علم نرفت، آن طمع و بیکاری نگذاشت که او مثلا آسمان پیما درست کند تقصیر خودش است.

وی با بیان اینکه خداوند ره توشه بشری را تقوی بیان کرده، اظهار داشت: «وَ تَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوى» مشکل بشر این است که اصلاً به این فکر نیست که من که مُردم چه می شوم؟ مثل یک درختی است که خشک میشود و هیزم می شود یا مثل پرنده ای است که از قفس پرواز می کند؟ فرمود شما به پرواز در می آیید هرگز نمی پوسید «وَ لَکِنَّکُمْ تَنْتَقِلُونَ مِنْ دَارٍ إِلَی دَار» شما مسافر هستید. مسافر که نمی پوسد، به مقصد می رسد.

وی بیان داشت: برای معرفی دنیا دو تعبیر در قرآن کریم هست یکی اینکه «الله خالق کل شیء» به نحو کان تامّه، که خدا خالق تمام جهان و اشیاء است، و یک تعبیر هم «الذی احسن کل شیء خلقه» به نحو کان ناقصه هست بدین معنا که خداوند هر چه آفرید، زیبا آفرید و عالمی از این زیباتر نیست، ای کاش، ای کاش در دستگاه خلقت انسانی نیست چرا که اگر خلقت آسمان و زمین و انسان و بشر و حجر و امثالهم از این زیباتر ممکن بود و خدا خلق نکرده بود یا به خاطر جهل است یا عجز است و یا بخل، یا نمی دانست یا نمی توانست یا جود و سخاوتش را نداشت و هر سه این موارد برای خداوند محال است .

 آیت الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: علم چراغ خوبی است و عقل از علم بهره می گیرد تا صراط را پیدا کند. ما یک صراط داریم که آن اهل بیت هستند. که حرف و عمل و اندیشه و سنت و سیرت اینها، صراط مستقیم ماست و یک علم که آن علم چراغ است، از چراغ هیچ کاری ساخته نیست اگر صراط نباشد. اگر ما راهی نداشتیم چندین چراغ دست ما باشد چه فایده ای دارد؟ علم چه در حوزه و چه در دانشگاه یک چراغ خوبی است. این علم باید صراط را خوب تشخیص بدهد و حرکت کند.

آنکه تشخیص می دهد و حرکت می کند، او بنام عقل است. لذا خداوند فرمود مَثلهایی که ما در قرآن میزنیم، برای این است که عقلاء تربیت بشوند نه علما: ﴿وَ تِلْکَ الأمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ﴾ ولی ﴿وَ مَا یَعْقِلُهَا إِلاّ الْعَالِمُونَ﴾.

وی بیان داشت: گاهی انسان جاهل است که در روایات ما هم هست که شما علمتان را جهل قرار ندهید، اگر علم را جهل قرار دادید کم کم طوری می شود که در میدان مبارزه، این جهلتان شما را سر میبُرّد ولی یک وقت است که انسان جاهل است این یک دشمن نفهم مستمر دارد در خودش و بیراهه می رود.

اما اگر عالم شد یک سرمایه دارد. اگر این سرمایه را توانست حفظ بکند، خودش و جامعه را نجات می دهد و اگر نتوانست حفظ بکند خودش و جامعه را به خطر می اندازد.

آیت‌الله العظمی جوادی آملی بیان داشت: این بخش چون خیلی مهم است، در روایات مخصوصاً در نهج البلاغه فراوان است که فرمود علمتان را جهل قرار ندهید، یعنی حالا که درس خوانده اید و عالم هستید و سود و زیان را بلد هستید، خیر و شر را بلد هستید و حسن و قبح را بلد هستید، خطر و نفع را بلد هستید، از این بلد بودنتان بهره ببرید.از این بالاتر فرمود به اینکه نه تنها علمتان را جهل قرار ندهید، بلکه به این علم خود عمل کنید، این قوه بنام عقل عملی است و کاملاً از آن قوه علمیه جداست؛ یعنی انسان می تواند یک چیزی را صد درصد بداند که حق است و عمل نکند و در برابرش بایستد.

آیت‌الله العظمی جوادی آملی اظهار داشت: شیطان با قوه عالمه ما کاری ندارد. هر چه میخواهی درس بخوانی بخوان. اما حالا از این علم چگونه می خواهی بهره ببری، این تحت سلطنت شیطان است. این شیطان می گوید که اینجور حق را باطل بکن، اینجور مغالطه سازی بکن و کذا و کذا و کذا و کذا.

اگر عالم شدی فوراً به آن عمل بکن: «إِذَا عَلِمْتُمْ فَاعْمَلُوا»، نگذار فاصله بشود وگرنه آن یکی می آید یا علم تو را بی اثر می کند علم را جهل می کند، یک؛ قدم دوم این است که همین علم را وسیله برای گمراه کردن مردم می سازد، دو. تمام این فتنه ها، تمام این دوسویه سازی ها همه از کار عقل عملی است که جابجا می کند.

آیت الله جوادی آملی بیان داشت: این علم که نور است این را چه بهتر که ما در راه خیر صرف بکنیم.

به چهار نفر درس بگوییم به چهار نفر بگوییم و خودمان عمل بکنیم با همین علم ما با همین عمل ما، با همین روش ما به همین سیره ما به همین سریره ما خیلی ها هدایت بشوند. فرمود اینجور باشید که در بین مردم که راه میروید چراغ هدایت باشید.

لازم به ذکر است درس اخلاق آیت الله جوادی آملی هر هفته روزهای پنجشنبه ساعت 10 به صورت حضوری در محل مسجد اعظم قم برگزار می گردد.