همای و بیمِ رنجاندن مخاطبان

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم ، نخستین روز سی و دومین جشنواره موسیقی فجر با کنسرت پرواز همای در سالن همایش‌های برج میلاد آغاز شد. این کنسرت روز گذشته، جمعه 24 دی 1395 از ساعت 18:45 برگزار شد.

در این کنسرت قطعاتی از ساخته‌ها و سروده‌های پرواز همای با سازبندیِ کمانچه، سنتور، سه‌تار، کلارینت، ویولا و طبلای هندی اجرا شد. گروه پرواز همای را شش نوازنده همراهی می‌کردند؛ میثم مروستی (ویولا و بربط)، سایوری شفیعی (کلارینت)، مسلم علیپور (کمانچه) و محمود نوذری (سنتور) اعضای این گروه را تشکیل می‌دادند. نوازنده سرشناس هندی رامداس دشپاند میهمان این گروه بود و نوازندگی طبلا را بر عهده داشت.

موسیقی که شب گذشته گروه همای ارائه کردند ترکیبی از موسیقی کلاسیک، هندی، شرقی و ایرانی بود. در بخش‌هایی از این کنسرت، رامداس دشپاند نوازنده هندی نیز چند قطعه آواز هندی اجرا کرد که با آواز همای همراه بود.

در این کنسرت بروشور و راهنمای برنامه اجرایی گروه در اختیار حاضران در سالن قرار نگرفت؛ شاید چون اجرای این کنسرت در قالب جشنواره موسیقی بوده است گروه خود را ملزم به ارائه بروشور نمی‌دانسته و از طرفی هم مسئولان برگزاری جشنواره اهمیتی به این موضوع نداده‌اند. همین مسئله سبب نوعی سرگردانی برای مخاطبان شده بود؛ کما اینکه برخی از حاضران در سالن با مخاطب قرار دادن خواننده گروه از او می‌خواستند که قطعه مورد علاقه آنها را اجرا کنند.

البته همای با اشاره به فضایی که موسیقی‌اش را ارائه می‌کند، یادآوری می‌کرد که قطعات مورد نظر مخاطبان به خاطر برخی مسائل امکان ارائه آنها وجود ندارد. شاید اگر گروه از پیش برنامه اجرای خود را در اختیار مخاطبان قرار می‌داد چنین سردرگمی‌هایی در سالن پدید نمی‌آمد و هر تماشاگری از گوشه‌ای از سالن بانگ برنمی‌آورد که فلان قطعه را اجرا کن.

جالب اینکه گروه اجرایی نیز برای شروع هر قطعه لحظاتی را به گفت‌وگو میان خود سپری می‌کردند و گویی که آنان نیز به درستی نمی‌دانستند که باید کدام قطعه را اجرا کنند.

مسئولان برگزاری جشنواره موسیقی فجر پیش از آغاز جشنواره نشست‌های خبری بسیاری برای گروه‌ها برگزار کردند که متاسفانه در میان این نشست‌ها هیچ خبری از اجراهای مهم و چهره‌های شناخته‌ شده‌ی حاضر در جشنواره نبود.

نکته‌ی مهم در این کنسرت اجرای موسیقی همراه با خوشنویسی بود. اجراهای همای شکلی از یک اُپرت دارند. اُپرت به گونه‌ای از نمایش آوازی یا اپرای سبُک گفته می‌شود و پیش از این شاهد اجراهای این‌چنینی از همای بوده‌ایم. اُپرت همراه با گفت‌وگوهایی است که در اجرای همای، خواننده این گفت‌وگوها را با مخاطبانی که در سالن نشسته‌اند، انجام می‌دهد. خوانند بعد از اجرای چند بیت از اشعار و ارائه ریتم، از مخاطبان می‌خواهد که همراه او جملات شعر را تکرار کنند و یا در بخش های پایانی قطعه در حالی که تک‌سازی در حال نواختن است با تکرار یک جمله از شعر و بدون همراهی خواننده، اجرا به پایان می‌رسد.

همای در بخش اول اجرای خود قطعه «خدا در روستای ماست» را اجرا کرد. قطعه بعدی مربوط به آوازی محلی و کوتاه بود که با تکنوازی نی همراهی بود. قطعه سوم این برنامه یکی از آهنگ‌های مورد علاقه دوستداران همای بود؛ قطعه «نه از افسانه می‌ترسم نه از شیطان».

از آنجایی که این قطعه در بین مخاطبان همای محبوبیت خاصی دارد در بسیاری از لحظات اجرای این قطعه، تماشاگران خواننده را در این اجرا همراهی کردند.

بخش چهارم این کنسرت قطعه «مست مستم» بود. قطعه پنجم با مطلع « تا دست تو می رسد به دستم بی باده خوشم نخورده مستم» آغاز و قطعه ششم هم این مطلع «با همه عشق می کنم با همه مست می‌شوم/ عاشق هرکه همچو من توبه شکن می شوم» آغاز شد.

بخش دیگری از این کنسرت مربوط به تلفیق موسیقی ایرانی و هندی بود که با آوازی به زبان هندی و فارسی همراه بود. «گفتم به نی لبک شاید که از سرم دیوانگی رود» و «دل دیوانه من منزل دیوانه توست» مطلع دو قطعه دیگر از کنسرت همای بود.

همای در طول کنسرت سعی کرد نبودِ بروشور را با ارائه توضیحاتش درباره قطعه‌های مختلف جبران کند. یعنی خودِ گروه هم می‌دانست که نبودِ اطلاعات کافی برای مخاطبان مشکل‌ساز خواهد بود. شاید پنداشت گروه اجرایی آن باشد که مخاطب به سبب اجرای مکرر قطعات مختلف که پیش از این شاهد آن بوده است، همه اطلاعات لازم را از قبل دارد. البته به نظر می‌رسید که گروه اجرایی به مانند این بیت شعر«خدایا بیم از آن دارم/ مبادا رهگذاری را بیازارم» به این هم فکر می‌کرد که بیم و واهمه‌اش واقعی باشد زیرا ممکن است برخی از مخاطبان را به واسطه عدم ارائه اطلاعات کنسرت آزرده باشد.

منبع: تسنیم

10