گلایه بهرام بیضایی و الهام چرخنده از اهالی سینما
روز‌های پایانی آذرماه ۱۴۰۲ را در حالی سپری می‌کنیم که بهرام بیضایی، روح‌الله سهرابی، الهام چرخنده، مصطفی رزاق کریمی و مژده لواسانی را می‌توان از چهره‌های خبرساز فرهنگ و هنر در این هفته دانست.
در این بسته خبری تلاش داریم با تمرکز بر تازه‌ترین اخبار و حواشی مرتبط با هنرمندان فعال در سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگی، درباره مهمترین چهره‌های خبرساز هر هفته بنویسیم.
در هفته اول آذرماه ۱۴۰۲ که امروز جمعه هشتم دی‌ماه به پایان آن رسیده‌ایم، نمایندگانی از طیف‌های مختلف فکری را در ترکیب چهره‌های خبرساز داشتیم، از هنرمند بزرگی که روایت تازه‌اش از مواجهه با ممیزی و سانسور در فضای رسانه‌ای بازتاب پیدا کرد تا مدیری که در ادامه مواضع مبتنی‌بر ممیزی خود، این‌بار کارنامه هنرمند سرشناس دیگری را زیر سوال برد.
آنچه در این گزارش می‌خوانید، روایتی از پنج چهره خبرساز این هفته در عرصه فرهنگ و هنر است.
بهرام بیضایی؛ گلایه از اهالی سینما!
پنجم دی‌ماه سالروز تولد بهرام بیضایی از چهره‌های معتبر سینما و تئاتر ایران است و این هفته به همین مناسبت، دو روزنامه سراسری صفحات اصلی خود را در تاریخ پنجم دی ماه، به تولد این استاد سینما اختصاص دادند.
این یاد کرد و بزرگداشت، در حالی که سال‌ها از مهاجرت بهرام بیضایی می‌گذرد و سینمای ایران از ساخته‌های این فیلمساز محروم مانده است، بهانه‌ای شد تا بخشی از دیدگاه‌های این کارگردان در فضای رسانه‌ای بازنشر شود.
بیضایی که سال‌ها درباره ایده‌آل‌های خود برای فیلمسازی صحبت کرده بود، در یکی از تازه‌ترین گفتگو‌های خود به نکته قابل توجهی اشاره کرده است: «می‌دانید در سینما، چه زمانی را از من گرفتند. همه کارهایم نصفه ماندند. چون فقط می‌دویدم که فیلم بسازم. کاش اصلاً ول کرده بودم. سانسور هیچ وقت بزرگ‌ترین مشکل من نبود. می‌شود با سانسور مقابله کرد، ولی با دشمنی دوستان نمی‌شود. من می‌توانم علیه سانسور فریاد بکشم، اما علیه دشمنی دوستان نمی‌توانم مملکت به امید نسل جوانش سرپاست و این نسل جوان با همه کج‌روی‌ها، خودش را زنده نگه می‌دارد.»
اشاره بیضایی به «دشمنی دوستان» از آن واقعیت‌هایی است که خیلی از سینماگران بزرگ ایرانی، در گفته‌های خود به صراحت به آن اشاره داشته‌اند و حالا می‌توان گفت بیضایی با هوشمندی این واقعیت را بهترین پشتوانه برای ادامه حیات سانسور در سینمای ایران توصیف کرده است.
بیضایی در همین گفتگو دربارۀ چرایی تن دادن اجباری‌اش به مهاجرت می‌گوید: «من توهین به خودم را تحمل کرده بودم، ولی توهین به بچه‌هایم را دیگر نتوانستم تاب بیاورم. جواب دشمنی آن‌ها با من را قرار نبود بچه‌هایم بدهند... فکر کردم بچه‌هایم نباید سرنوشت مرا تحمل کنند.» او درباره دل‌تنگی‌هایش هم می‌گوید: «همین الان هم که در آمریکا هستم اگر آن داستان‌ها نبود، دلم می‌خواست در ایران باشم. آن‌جا کشور و زندگی و فرهنگ من است و خیال می‌کنم باید آن‌جا باشم، هر چند این‌قدر آزار دیدم.»
روح‌الله سهرابی؛ اظهارات حاشیه‌ساز
از میان مدیران سینمایی در دوران سکان‌داری محمد خزاعی در سازمان سینمایی، قطعا روح‌الله سهرابی را باید رسانه‌ای‌ترین چهره دانست. البته این به معنای پاسخگو بودن و یا تعامل درست این مدیر با اصحاب رسانه نیست بلکه ریشه در تلاش و تکاپوی سهرابی برای سهم داشتن در تحولات روز سینمای ایران در ویترین رسانه‌ها دارد.
سهرابی که پیش‌تر هم به واسطه موضع‌گیری‌های عجیبش برای مدیریت سینمای ایران هزینه‌هایی را تراشیده بود، این هفته دست به قلم برد و به صراحت علیه رضا کیانیان نکاتی را مطرح کرد که با واکنش اعتراضی فعالان فرهنگی و رسانه‌ای مواجه شد.
سهرابی که سابقه‌ای در عرصه تهیه‌کنندگی و کارگردانی هم دارد، از چهره‌های برخاسته از جریان اصولگرایی به حساب می‌آید و با طیف تندرو این جریان هم بی‌ارتباط نیست.
ماجرا از جایی آغاز شد که بعد از درگذشت زنده‌یاد ناصر طهماسب، رضا کیانیان در یک استوری برای این هنرمند نوشت «آیا ارزشش را داشت؟» که همین پیام کوتاه را برخی توهین به این هنرمند درگذشته تفسیر کردند.
هرچند کیانیان این استوری را پاک کرد، اما روح‌الله سهرابی در واکنش به آن نوشت: «شما چطور آقای بازیگر؟ وقتی بیشترین حضور‌های ارگانی و دولتی را در سریال‌ها و سینمایی‌های دولتی داشته‌اید و دستمزد‌های نجومی گرفته‌اید بگویید که ارزشش را داشت؟»
جالب اینکه این مدیر سینمایی، ناخواسته رضا کیانیان را به‌واسطه «حضور‌های ارگانی و دولتی» متهم کرده، اما عجیب‌تر اینکه در ادامه همین متن خطاب به کیانیان نوشته است: «در تایید ترس و ذلت شما همین بس که در ایام زنده بودن بزرگ مردی، چون استاد طهماسب جرات حمله به او را ندارید و پس از درگذشتش دهان به تخریبش می‌گشایید.»
مصطفی رزاق‌کریمی؛ کدام «احمد»؟
مصطفی رزاق کریمی از آن چهره‌های استخوان‌دار سینمای ایران است که هر چند حضور پررنگی در ویترین رسانه‌ها ندارد و معمولا چهره‌ای حاشیه‌گریز است، اما هر از گاهی تازه‌ترین ساخته‌اش پای او را به ویترین رسانه‌ها باز می‌کند.
اینکه در طول یک هفته، مستندی تبدیل به تیتر صفحه اصلی سه روزنامه سراسری شود، به‌خوبی نشان می‌دهد که یک اثر چقدر می‌تواند خبرساز باشد.
مصطفی رزاق‌کریمی که پیش‌تر با مستند «بانو قدس ایران» به زندگی و زمانه همسر امام خمینی (ره) پرداخته بود بعد از گذشت بیش از ۳ سال مستند دیگری را با موضوع خانواده بنیان‌گذار انقلاب به سرانجام رساند که در هفدهمین جشنواره سینما حقیقت رونمایی شد.
مستند «احمد» روایتی از زندگی حاج احمد خمینی، فرزند حضرت امام (ره) است که با پشتیبانی و همراهی بیت امام، به تولید رسیده و مصطفی رزاق کریمی کارگردانی آن را برعهده داشته است.
اما همان‌طور که انتظار می‌رفت، موقعیت خاص حاج احمد در میان طیف‌های مختلف سیاسی، باعث شد که نگاه‌ها به این مستند هم در تعارض و تقابل با هم باشد. برخی این فیلم مستند را چراغی به سوی تاریکی‌های تاریخ معاصر ایران دانستند و برخی دیگر فیلم را به محافظه کاری محکوم کردند.
رزاق‌کریمی در مستند خود سراغ چهره‌های خاصی هم رفته و حضور سیاسیونی همچون مهدی کروبی، سید محمد خوئینی‌ها، سیدمحمد خاتمی و حسن روحانی، در آن، این مستند را بیشتر در کانون توجه اصحاب سیاست قرار داد.
هرچند مستند «احمد» به اندازه مستند «بانو قدس ایران» مورد توجه و تحسین قرار نگرفت، اما به واسطه موضوع حساس‌ش، یکی از خبرسازترین مستند‌های جشنواره سینماحقیقت امسال لقب گرفت.
الهام چرخنده؛ بلاک به‌خاطر یک چرخش!
برنامه «به افق فلسطین» که از چند هفته پیش و با تغییر تیم سازندگان، به‌طور کامل از کانون توجه رسانه‌ها خارج شده بود، این هفته به‌واسطه دعوت از یک مهمان جنجالی باردیگر خبرساز شد.
الهام چرخنده بازیگری است که در سال‌های اخیر تغییر سبک زندگی و مواضعش نسبت به همکارانش او را در موقعیتی خاص قرار داده و هر از گاهی با اظهارنظری تازه، حاشیه‌ساز می‌شود.
این بازیگر این‌بار در برابر سوالی درباره سکوت هنرمندان در قبال حوادث غزه، موضعی متفاوت گرفت و با اشاره به بیانیه‌ای با امضای بازیگرانی همچون رضا کیانیان، محسن تنابنده، رامبد جوان، افسانه بایگان، هانیه توسلی و لیلا حاتمی، این سوال را مطرح کرد که چرا این موضع‌گیری در رسانه ملی بازتاب پیدا نکرده است؟
اما بخش مهمتر صحبت‌های چرخنده که بازتاب رسانه‌ای بیشتری هم پیدا کرد، جایی بود که از بی‌مهری اهالی سینما نسبت به خودش به‌واسطه تغییر مواضعش گفت: «وقتی از یک هنرمند کارش را بگیرید یعنی همه چیز را از او گرفته‌اید. سینما خانواده من است و مگر می‌شود آدم دلش برای خانواده‌اش تنگ نشود. اما ۱۰ سال تمام وقتی من می‌خواستم حتا ازدواج و بچه‌دار شدن دوستان سینمایی‌ام را تبریک بگویم، زنگ می‌زدم، اما می‌دیدم بلاک شده‌ام. من اینجا نیامدم حق خودم را بگیرم چرا که من با کسی دیگر حساب و کتاب می‌کنم. در واقع من در کارزاری بین «شَک» و «شوک» مانده بودم. یک طرف درباره من شوک شده بودند و طرف دیگر درباره من شَک داشتند. هر چند اصلا موردی ندارد برای من، اما اگر اینجا هستم برای آن است که بگویم الهام چرخنده بعدی را دریابید.»
مژده لواسانی؛ مشورت بدون حقوق
مژده لواسانی را می‌توان یکی از آخرین بازماندگان نسل مجریان دارای شناسنامه در قاب تلویزیون دانست، مجریانی که چندسالی است جای خود را به چهره‌های ناشناخته داده‌اند و هیچ‌گاه هم دلیل غیبت آن‌ها به‌صورت رسمی و علنی اعلام نشده است.
خبرسازی این هفته لواسانی، اما ارتباطی با فعالیت‌هایش در عرصه اجرا نداشت و آنچه باعث شد نام او به باردیگر در فضای رسانه‌ای مطرح شود، حاشیه‌های همکاری‌اش با وزارت بهداشت بود؛ او در صفحه شخصی خود، از عضویتش در کمیسیون تنظیم مقررات وزارت بهداشت خبر داد و برخی رسانه‌ها با توجه به اینکه لواسانی در حال حاضر کارآموز مرکز وکلای قوه قضائیه است، به این انتصاب انتقاد کردند.
در پاسخ به انتقادات، مژده لواسانی متنی را منتشر و تأکید کرد: «عضویت در شوراى حقوقى وزارت بهداشت اساساً هیچ ربطی به وکالت ندارد و دعاوی حقوقی و پیگیری قضایی در دستور کار آن نیست که نیازمند تخصص وکالت باشد. کما اینکه فردى می‌تواند مدرک کارشناسی حقوق داشته باشد و اساساً وکیل هم نباشد، اما به عنوان کارشناس حقوق معرفى شود. من با مدرک کارشناسی ارشد رشته حقوق، سال‌هاست کار تخصصى حقوقى در دفتر حقوقى، خاصه در حوزه حقوق رسانه انجام می‌دهم و عضویت در این شورا هم مرتبط با فضای حقوق رسانه از جمله بررسی و پیگیرى تبلیغات غیرقانونىِ صفحاتِ غیرعلمى در حوزه سلامت است.»
مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت هم در این زمینه توضیح داد: «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در اجرای وظایف خود دارای کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی متعددی از جمله شورا‌های مشورتی حقوقی و تنظیم مقررات است که دانش‌آموختگان حقوق، اعضاء هیات علمی، وکلا و کارآموزان وکالت صاحبنظر در حقوق پزشکی، حقوق عمومی و حقوق شهروندی، حسب مورد عضو ثابت یا مدعو این شورا‌های مشورتی بوده و به صورت داوطلبانه و بدون دریافت هرگونه دستمزد یا حق الجلسه با حضور در این جلسات دیدگاه‌های مشورتی خود را ارائه می‌کنند. خانم مژده لواسانی نیز از دانش‌آموختگان حقوق و فعالان حوزه حقوق رسانه است که حضور وی در یکی از کارگروه‌های حقوقی وزارت بهداشت داوطلبانه و به عنوان عضو مدعو بوده است.»
