سه عاملی که وضعیت خاک‌ها در کشور را فاجعه‌آمیز کرده است

درحالی سالانه حدود ۱۶ تن در هکتار خاک در کشور ما از بین می‌رود که بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها برای تولید هر یک سانتیمتر از این خاک به ۸۰۰ سال زمان نیاز است. درکنار فرسایش خاک عواملی دیگر مانند آلودگی خاک و حتی قاچاق آن، این منبع زیستی مهم را تهدید می‌کند. در این بین مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ضمن اشاره به اینکه از دست رفتن ارزش‌های زیست‌محیطی خاک در کشور فاجعه بسیار بزرگی است، می‌گوید: درکنار عوامل مختلف تهدیدکننده خاک‌های کشور گاهی از قاچاق خاک‌ها صحبت می‌شود هر چندکه آمار رسمی‌ از آن وجود ندارد.

هوشنگ جزی ضمن انتقاد از اینکه در کشور ما به موضوعات مربوط به خاک و حفاظت از آن اهمیت داده نمی‌شود، اظهار کرد: اگر به‌دنبال آن هستیم که امنیت غذایی، اقتصادی و ملی ما در کشور تضمین شود باید از انواع و اقسام خاک‌های خود در کشور (خاک‌ جنگلی و مرتعی، خاک معدنی و خاک کشاورزی) حفاظت کنیم.

سالانه حدود ۱۶.۴ تن در هکتار خاک در کشور ما فرسایش می‌یابد

وی با تاکید بر اینکه خاک را نمی‌توان از نقاط دیگر به کشور وارد کرد و لازم است که از آن در اکوسیستم خود محافظت کنیم، تصریح کرد: اولین معضلی که به شدت خاک‌های کشور ما را تهدید می‌کند، فرسایش است. متاسفانه سالانه حدود ۱۶.۴ تن در هکتار خاک در کشور ما فرسایش می‌یابد و یا به مخازن سدها یا دریاها و... وارد و از دسترس خارج می‌شود. برای مثال سالانه ۲۵۰ میلیون متر مکعب خاک وارد سدهای کشور می‌شود و این‌ها در حالیست که برای تولید یک سانتیمتر خاک به ۸۰۰ سال زمان نیاز است.

تاثیر عملیات آبخیزداری بر کاهش فرسایش خاک

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه با اشاره به اینکه باید با اقدامات و اعتبارات ویژه‌ای جلوی فرسایش خاک در کشور را بگیریم، گفت: یکی از مهمترین راهکارهای جلوگیری از فرسایش خاک، اجرای پروژه‌های آبخیزداری است چراکه با اقدامات آبخیزداری می‌توان سالانه حداقل در هرهکتار ۹ تن فرسایش خاک را کاهش داد.

جزی در ادامه با بیان اینکه آلودگی خاک از دیگر عوامل تهدیدکننده این سرمایه زیستی است، اظهار کرد: افزایش استفاده از سموم کشاورزی، رها کردن زباله‌ها و مدیریت نکردن پساب سبب آلودگی خاک می شود و به‌دنبال آن خاک ارزش زیستی خود را از دست می دهد.

به گفته وی فرونشست زمین به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی از موارد دیگری است که سبب می‌شود خاک‌های کشور از دست برود و امکان بازگشت آن به اکوسیستم وجود نداشته باشد. متاسفانه ما با فروچاله‌ها و فرونشست‌های متعددی در مناطق مختلف کشور مواجه هستیم که درواقع خاک را غیرقابل استفاده می‌کنند.

صادرات خاک‌های جنگلی و مرتعی ممنوع است

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه در پاسخ به این پرسش ایسنا که قاچاق خاک - که هرچند وقت یکبار اخباری درباره آن منتشر می‌شود - چگونه می‌تواند این سرمایه زیستی را تهدید کند و چگونه باید با آن مقابله کرد، توضیح داد: نظارت بر خاک‌های مرتعی و جنگلی در کشور برعهده سازمان جنگل‌ها است. ما هرگونه صادرات خاک‌های جنگلی و مرتعی را ممنوع اعلام کرده‌ایم و اگر تخلفی در این زمینه صورت گیرد یگان حفاظت سازمان با متخلفان برخورد می‌کند.

جزی افزود: از سوی دیگر در زمینه خاک‌های کشاورزی نیز به دلیل اهمیت حفظ اراضی کشاورزی اجازه هیچگونه برداشت و فروش خاک‌های زراعی صادر نمی‌شود و ناظر این حوزه نیز وزارت جهاد کشاورزی است اما در بخش‌هایی از اراضی ملی، معادن مختلف شن، ماسه، سنگ و... وجود دارند و وزارت صنعت و معدن، بر اساس مجوزهایی که دریافت می‌کند ناظر بر خاکی است که از این مناطق برداشت می‌شود.

به گفته وی به‌طور کلی پتانسیل قاچاق خاک‌های معدنی به دلیل ارزش اقتصادی بیشتر از سایر انواع خاک است و نیاز است که دستگاه‌های مسئول در این زمینه نظارت‌های کافی داشته باشند اما به هرحال آمار دقیق و رسمی‌ از قاچاق خاک در کشور وجود ندارد.

مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در پایان تاکید کرد: از دست دادن ارزش‌های زیست‌محیطی خاک در کشور به دلایل مختلف فرسایش، فرونشست و آلودگی به‌مراتب فاجعه بسیار بزرگتری است و نیاز است که کشور و دستگاه‌های مسئول چاره‌ای برای این فاجعه زیست‌محیطی داشته باشند.

منبع: ایسنا

70