ستادهای انتخاباتی پشت ستاره و مربعها
آذری جهرمی دست روی نقطه حساسی گذاشته که تقریباً محل درآمد اصلی و بیپایانی برای گروهی از مدیران دارای قدرت لابی و سیاسی بود؛ از آقازادههای جناحهای سیاسی گرفته تا مداحهای مذهبی و افراد صاحب نفوذ.
از همان زمانی که پشت تریبون مجلس با لحنی شمرده و سنگین نمایندگان مجلس را میخکوب کرد تا هنگامیکه در صفحات فارن پالیسی لقب «مکرون» ایرانی را گرفت، او به یک صفت شهره بود: «دشمن شماره یک VASها.» آذری جهرمی وزیر جوانی است که سوداهای زیادی در سر دارد. عکس کشکبادمجانپختنش را در توئیتر منتشر میکند، با فرزندان و همسرش فوتبال تماشا میکند، کامنتهای صفحهاش را جواب میدهد و با لحنی عوامانه با مردم حرف میزند و درنهایت آنقدر مخاطب پیدا کرده که وحشتی از قدرت پشت پرده شبکه‌های ارزشافزوده نداشته باشد.
آذری جهرمی دست روی نقطه حساسی گذاشته که تقریباً محل درآمد اصلی و بیپایانی برای گروهی از مدیران دارای قدرت لابی و سیاسی بود. از آقازادههای جناحهای سیاسی گرفته تا مداحهای مذهبی و افراد صاحب نفوذ طی چهار سال گذشته، یک جای پایشان به بساط شبکه‌های ارزشافزوده رسیده است.
اصل قضیه چیست؟
شرکتهای ارائهدهنده خدمات ستاره و مربع یا ارائهدهندگان خدمات ارزشافزوده طی تمامی یک دهه گذشته به محلی برای درآمدزایی بدون حساب اپراتورهای تلفن همراه و شرکتهای وابسته به آنها تبدیل شدهاند. این مجموعهها چنان جذابیت مالی را برای مالک‌شان به همراه آوردند که حتی پای نهادهای قدرتمندی مانند ستاد اجرایی فرمان امام و صداوسیما هم به تجارت خدمات ارزشافزوده باشد. اتهام اصلی این شرکتها «عضویت کاربران بدون اطلاع آنها در شبکه خدمات» است. مکانیزم عمل این مجموعهها بسیار ساده است. آنها پیام تبلیغاتی برای کاربر ارسال میکنند، او را به عضویت رایگان در شبکهشان دعوت میکنند و پس ازآن به ازای هر پیام کوتاه از او مبلغی را دریافت میکنند. کاربران تا زمانی که حواسشان به ارقام نجومی فیشهای تلفن همراهشان نباشد، این چرخه ادامه پیدا میکند.
اندازه بازار شرکتها چقدر است؟
براساس آمارهای سازمان تنظیم مقررات بیش از ۱۱۵ میلیون سیمکارت فعال در کشور وجود دارد. آمار سازمان تنظیم مقررات نشان میدهد که «خطوط واگذارشده دائمی ۲۳ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۵ عدد است، که از این تعداد ۲۰ میلیون و ۸۲۷ هزار و ۵۶۷ خط دائمی فعال است. خطوط واگذارشده اعتباری ۱۵۲ میلیون و ۴۲۵ هزار و ۵۶۶ عدد است، که از این تعداد ۹۵ میلیون و ۱۰۷ هزار و ۵۷۱ خط اعتباری فعال وجود دارد. مجموع خطوط واگذارشده دائمی و اعتباری ۱۷۵ میلیون و ۷۶۶ هزار و ۵۷۱ عدد، با ضریب نفوذ ۱۳۹,۵۵ است، که از این تعداد ۱۱۵ میلیون و ۹۳۵ هزار و ۱۳۸ عدد سیمکارت دائمی و اعتباری فعال در کشور وجود دارد.» مالکان تمامی این سیمکارتها میتوانند در دسته استفادهکنندگان از خدمات ارزشافزوده جای گیرند. هیچ گزارش دقیقی در مورد تعداد صاحبان سیمکارت استفادهکننده از این خدمات وجود ندارد، ولی اظهارنظرهای تعدادی از کارشناسان فنی تأیید میکند حداقل بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاربران تلفن همراه حداقل یکبار از این خدمات استفاده کردهاند.
چرا موضوع ارزشافزوده مهم شد؟
چند هفته قبل آذری جهرمی در توئیتر نوشت: «شاید وقتش رسیده باشد که بهزودی "کل سرویسهای ارزشافزوده" را برای همیشه تعطیل کنیم. دوستان دیگر به یقین رسیدهاند که در مورد حقالناس هیچ خط قرمزی ندارم، مخصوصاً اگر از جیب مردم دزدی شود.» او اشاره به کلاهبرداری ۲۲ میلیاردی یکی از این ارائهدهندگان سرویسها داشت، ولی حتی این رقم هم‌چنان کلان نیست که پای یک عضو کابینه را به دعوایی حقوقی بکشاند. گفته میشود تعداد زیادی از شرکتهای ارائهدهنده خدمات ارزشافزوده، در حال تلاش برای جمعآوری منابع مالی برای کمک به انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری آینده هستند. این شرکتها به افراد زیادی نسبت داده میشوند. از رئیس اسبق سایپا گرفته تا شهردار اسبق تهران بهعنوان چهرههای پشت پرده این شبکهها یاد میشود. البته هیچکدام از این نسبتها تأیید نشده است.
چقدر درآمد پشت این شرکتها خوابیده است؟
عدد دقیقی از درآمدهای ارائهدهندگان خدمات ارزشافزوده وجود ندارد، ولی برخی گمانهزنیها نشان میدهد حداقل ۳۰ درصد از درآمد اپراتورها مربوط به این خدمات است. مدتی پس از آذری جهرمی، یک نماینده مجلس هم در مورد این شکل از درآمدزایی اپراتورها گفته بود: «اگرچه خدمات ارزشافزوده پیامکی، خدماتی هستند که مشترک به ازای دریافت مبلغ مشخصی بهصورت روزانه، محتوایی را در بستر پیامک یا اپلیکیشنهای موبایلی دریافت میکند، اما این بازارِ فاسدِ چند هزار میلیارد تومانی دو مشکل مهم دارد. از یکسو محتوای آن زرد و ضعیف بوده و از سوی دیگر مردم بهصورت ناخواسته در سرویسهای ارزشافزوده عضو میشوند. از سویی تنها در سال گذشته، شرکتهای ذینفع از سرویسهای خدمات ارزشافزوده، بالغ بر ۲۶۰۰ میلیارد تومان درآمد کسب کردند. این در حالی است که شرکتهای ذینفع حسابرسی نیز نمیشوند.»
البته فعالان این صنف تخلف در بعضی شرکتها را قبول دارند، اما آن را به کل صنف تسری نمیدهند. آنها میگویند شاید یکسری از شرکتها تخلف بزرگی داشته باشند اما نباید کل صنعت و صنف دچار این بیمهری شوند. به گفته فعالان صنف کسبوکارهای اینترنتی، یکی از مهم‌ترین شرکتهایی که دچار تخلف شدهاند، شرکتها و افرادی هستند که به نهادهای قوی کشور وابستگی دارند. آنها یکسری سرویسهایی را تعریف کردهاند که منجر شده مردم به صورت ناخواسته هزینههایی را بپردازند.
کل فضای سرویس ارزش افزوده به چند دسته تقسیم میشود. یک دسته شامل محتوای فاخر است که کتاب صوتی، دانستنیها، سرگرمی و بازی و ... را شامل میشود. اما در مقابل یکسری خدمات ارزش افزوده دیگر هم وجود دارد که کیفیت پایینتری دارند و در واقع به نسل دو و دو و نیم سرویس ارزش افزوده مربوط میشوند. این دسته از سرویسها که کیفیت پایینتری دارند، برای جذب مخاطب دست به روشهای غیرمتعارف میزنند. مسلما مخاطبان این سرویسهای کم‌کیفیت که گاهی به طمع اینترنت رایگان و قرعهکشی با جایزههای جذاب جذب شدهاند، بیشتر در میان ناراضیان این سیستم قرار دارند. ترفندی که شرکتها در این سرویسهای ارزش افزوده کم‌کیفیت و مشکلزا انجام میدهند، بحث لغو درخواست عضویت است. این شرکتها شرایط لغو عضویت را آنقدر سخت و پیچیده در نظر میگیرند که افرادی با سواد دیجیتال کمتر، نمیتوانند از پس لغو عضویت برآیند و انتهای ماه باید هزینههای زیادی در قبض تلفن همراهشان بپردازند.
همزمان پای سرویسهای دیگر ستاره و مربع نیز به بازی کشیده شد. مالک اصلی یکی از این شرکتها که بیشترین تعداد کاربر را به خود اختصاص داده، در حوزه گردشگری فعال است و ارتباطات سیاسی قوی در اختیار دارد. او در پرونده بانک گردشگری نیز مدتی درگیر بود
آنها به چه کسانی حساب پس میدهند؟
براساس گفتههای معصومه آقاپور علیشاهی این شرکتها بدون حسابرسی دقیق به کارشان ادامه میدهند. بهاین ترتیب امکان ایجادشده تا منابع مالی در حوزههای نامشخص هزینه شوند. درصورتیکه این ادعا صحت داشته باشد، این شرکتها و زیرمجموعههایشان میتوانند یکی از اصلیترین شبکه‌های پولشویی در اقتصاد ایران را شکل دهند. شرکتهای ارائهدهنده این خدمات، با اتصال به قدرتهای سیاسی یکی از پیچیدهترین بازارهای خدماتی ایران را شکل دادهاند که تحت تأثیر هیچ حاشیه بیرونی هم نیستند. گروهی از نمایندگان مجلس طی یک سال گذشته به بهانه حفظ اشتغال، از این شرکتها حمایت کردهاند؛ ولی بهصورت دقیق حتی مشخص نیست چه تعداد اشتغال در این شرکتها وجود دارد. گفته میشود نمونههای بسیار معروف شرکتهای ارائهدهنده خدمات ارزشافزوده حداکثر بین ۲۰ تا ۳۰ نفر شاغل دارند.
ستاره و مربعها کلاهبرداری میکنند؟
پیش از آنکه جهرمی پای برخورد با ارائهدهندگان خدمات ارزشافزوده بایستد، مجادله با سرویسهای ستاره و مربع را آغاز کرده بود. این شرکتها با کمک تلویزیون و برخی مدیران بخش بازرگانی رسانه ملی شکل گرفتند و به شهرت رسیدند. جهرمی سال گذشته و همزمان با افشای دستکاری در آرای مردمی برای انتخاب بهترین برنامه تلویزیون در توئیتی نوشته بود: «شرکتهای ارزشافزوده و USSD مجوزی از وزارت ICT ندارند و فعالیت آنها مطابق قانون تجارت است. اگر آنگونه که در بخشهای خبری دیشب سیما طرح شد، فعالیت آنها باید با اخذ مجوز از وزارت ICT باشد، مطابق مصوبه ۱۹۲ کمیسیون تنظیم مقررات، تبلیغ یا فعالیت آنها سریعاً در صداوسیما متوقف شود.» خبرگزاری ایسنا چند ساعت بعد طی گزارشی به معرفی این شرکت پرداخت و نوشت: «مقصود صداوسیما از "شرکت دارای مجوز وزارت ارتباطات"، شرکت توسعه کسبوکار ایرانی مشهور به "توسکا" است؛ شرکتی که ۱۶ مهر ۹۶ به ثبت رسیده و ۲۶ مهر یعنی تنها ۱۰ روز بعد از شروع فعالیتش، با عقد قراردادی، انحصار تبلیغات در صداوسیما را به دست آورده است»؛ اتفاقی که ۷ آبان ۹۶، وزیر ارتباطات به آن واکنش نشان داد و گفت: «گفته میشود واگذاری خدمات ارزشافزوده VAS به شرکتی که زیرمجموعه اپراتور همراه اول است، ضدرقابتی است و در این مسئله بهطور طبیعی باید شورای رقابت یا صداوسیما ورود کند.»
در ادامه این گزارش به اسامی چهرههای سرشناس در هیئتمدیره توسکا اشاره شده بود و حتی ادعا شد که توسکا به ستاد اجرایی فرمان امام تعلق دارد: «البته ۱۸ فروردین ۹۷، تمامی اعضای هیئتمدیره توسکا تغییر کردند و بهاینترتیب محمد کرمی بهعنوان مدیرعامل، کاوه اشتهاردی بهعنوان رئیس هیئتمدیره و ابوذر مهرمنش بهعنوان عضو هیئتمدیره در این شرکت شروع به فعالیت کردند. نکته مهم این بود که کاوه اشتهاردی، عضو هیئتمدیره شرکت بنیاد برکت احسان وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام (ره) است.» ستاد بهسرعت این موضوع را تکذیب کرد، ولی شرکت توسکا خبر داد که برای رفع سوءتفاهمها دو جلسه با وزیر ارتباطات برگزار کرده و به نتایجی هم دست یافته است. چند روز بعد نیز توسکا طی اطلاعیهای به برخی شبههها پاسخ داد و اعلام کرد این شرکت حامی ۷۹ برنامه تلویزیونی بوده است. خندوانه، برنده باش، کودک شو، فرمول یک، نود، حالا خورشید، به خانه برمیگردیم، تب تاب، جام جهانی، ستارهساز، فوتبالهای داخلی و خارجی ازجمله این برنامهها بودند.
همزمان پای سرویسهای دیگر ستاره و مربع نیز به بازی کشیده شد. مالک اصلی یکی از این شرکتها که بیشترین تعداد کاربر را به خود اختصاص داده، در حوزه گردشگری فعال است و ارتباطات سیاسی قوی در اختیار دارد. او در پرونده بانک گردشگری نیز مدتی درگیر بود. برخی رسانهها از او با نام اختصاری «الف.م» یاد کردند و حتی فهرستی از اموالش مانند بزرگترین شهر تفریحی (در حال ساخت) ایران را منتشر کردند. پایگاه خبری تندرو صراط‌نیوز درباره او نوشته بود که از پرورش اسب تا واردات لپ‌تاپ و هتل‌داری را انجام میدهد. سایتهای سیاسی تلاش زیادی به خرج داده بودند که او را به دولت منتسب کنند.
رابطه اپراتورها با شرکتها چطور است؟
بررسی رابطه مالی میان اپراتورها و شرکتهای خدمات ارزشافزوده نشان میدهد که برنده اصلی این بازار شرکتهای اپراتوری هستند. براساس توافق میان شرکت و اپراتور، بهطورمعمول ۲۰ تا ۸۰ درصد درآمد به اپراتور تعلق میگیرد. براساس اطلاعاتی که یکی از نویسندگان سایت «ویرگول» آن را منتشر کرده، ۱۰ درصد درآمد بهطور متوسط به شرکتهای تجمیع‌کننده و بین ۵ تا ۱۰ درصد درآمد هم به شرکت ارائهدهنده خدمات ارزشافزوده میرسد.
سرنوشت شرکتها چه میشود؟
رفتارهای وزارت ارتباطات نشان میدهد که حتی با وجود منازعات سیاسی گسترده، کار این شرکت تا پیش از انتخابات مجلس و پسازآن ریاست‌جمهوری، به نقطه باریکی میرسد. امیر ناظمی معاون جوان وزیر ارتباطات بهتازگی در مقالهای به سه سناریو در مورد این خدمات اشاره کرده است. او گفته است: «یکی از پیشنهادات، صدور قبض جداگانه ارزشافزوده برای صاحبان سیمکارت است؛ دومین مورد فعال کردن سرویس "ستاره هشتصد مربع" است تا بهصورت خودکار سرویسهای فعال خدمات ارزشافزوده را به مشترکان اطلاع دهد و سومین پیشنهاد سرویس اطلاعرسانی ماهیانه از خدمات فعال ارزشافزوده کاربران است تا کسانی که تمایلی به استفاده از آن ندارند و نمیخواهند هزینهای بابت این اطلاعرسانی پرداخت کنند، آن را غیرفعال کنند.» هر سه سناریو نسخه شرکتهای ارائهدهنده این خدمات را در هم میپیچد.
منبع: روزنامه سازندگی
66
محض رضایی خدا اگه دوزدی شده از اول هم مسولین می‌دانستند ....سر مردم کلاه گذاشتن خوبه ولی بسه کنید کم آدمهای که نباید بزرگ بشن الکی بزرگ کنید
لعنت برپدرومادرشان که پول زورازمردم میگیرندهرکس میخواهدباشدچه مداح معروف چه خط امام مگرامام ازچنین کاری راضی است که پول زورازملت بگیرند
من اینترنت ۱۴۰۰۰ از همراه اول میکیرم ۲ روزه تمام میشه رفتم خط ایرنسل گفتم انشاالله ان دنیا جواب بدهند خدالعنتش کنه