نمی‌توان هنرمندی که واکنش نشان نمی‌دهد را محکوم کرد!

به گزارش خبر فوری ، محمد حسن حامدی ـ منتقد و سردبیر مجله هنری «تندیس» ـ در گفت‌وگویی با ایسنا درباره نقش هنرمندان در همراهی با رویدادهای اجتماعی و تاثیر این رویدادها در آثاری که خلق می‌کنند، اظهار کرد: به طور کلی تلاش هر هنرمندی این است که دوران خودش را ثبت و ضبط کند. در این میان اگر دوران روی خوش نشان دهد، به یک شکل بازنمود دارد و اگر تلخ باشد به یک شکل دیگری بازنمود پیدا می‌کند.

او با بیان اینکه «معمولا هنرمندان خودشان را متعهد به جامعه می‌دانند»، یادآور شد: به همین خاطر هم هنرمند سعی می‌کند، بازتابی از شرایط اجتماع باشد؛ البته این اتفاق به صورت ناگزیر هم رخ می‌دهد. بالاخره هر هنرمندی در دوره خاصی متولد می‌شود و سعی می‌کند آن دوره را به نوعی پوشش دهد و این موضوع به امکانات زمانه و تکنیک‌هایی که آن دوران به هنرمند می‌بخشد، برمی‌گردد؛ به عنوان مثال، حدودا ۵۰ سال پیش چندان خبری از هنرهای محیطی نبود، ولی الان هنرهای محیطی رونق پیدا کرده است.

این روزنامه‌نگار هنرهای تجسمی با بیان اینکه «هنرمند با ذهنیت خودش روزگاری را که در آن زیست می‌کند ثبت می‌کند»، خاطرنشان کرد: البته چندان هم نمی‌توان برای هنرمند تکلیف کرد که چه واکنشی داشته باشد؛ چراکه ممکن است اتفاقی در جامعه برای مردم شیرین، ولی برای یک هنرمند تلخ باشد و طبیعی است که آن هنرمند هم همان وجه تلخی که می‌بیند را بازنمود می‌دهد.

حامدی ادامه داد: هر هنرمندی در مقطعی از زندگی هنرمندانه خود به بخش اِلیت و روشن‌فکر جامعه تبدیل می‌شود که به شیوه‌های مختلف می‌تواند خودش را بازنمود کند و این بازنمایی الزاماً در اثری که خلق می‌کند نشان داده نمی‌شود؛ به عنوان مثال الان با مساله‌ای در جامعه مواجه هستیم به نام «سلبریتی‌» که برخی از هنرمندان در جامعه به چهره‌ای شناخته‌شده در شبکه‌های اجتماعی تبدیل می‌شوند که از آن طریق هم می‌توانند جامعه را تحت تاثیر قرار دهند.

این منتقد هنری در پاسخ به این پرسش که آیا آثاری هنری که در این دوره از تاریخ خلق می‌شوند، می‌توانند در آینده روایت‌گر وضعیت امروز جامعه باشند، اظهار کرد: آثاری که خلق می‌شوند الزاماً بیانگر شرایط جاری جامعه هستند اما این شرایط گاهی خودش را در ولنگاری، چشم‌پوشی از حوادث اجتماع و بی‌خیالی نشان می‌دهد؛ شاید زمانی برسد که وقتی آثار هنری این دوره بازخوانی شود، به این نتیجه برسند که هنرمندان خسته از اتفاقات سیاسی و جریانات اجتماعی، با نوعی بی‌خیالی واکنش نشان می‌دادند؛ به عنوان مثال بسیاری از هنرمندان در دوران جنگ، فقط گل می‌کشیدند و این گل کشیدن را نمی‌توان چشم‌ پوشیدن از شرایط اجتماعی خواند، بلکه شاید نوعی خستگی از وقایع بود که به این شکل آن را دست‌مایه کار خودشان قرار می‌دادند.

حامدی یادآور شد: بنابراین هنرمند الزاماً به دوران خودش واکنش نشان می‌دهد اما این واکنش حتماً به معنای هجمه‌ای که در اجتماع در جریان هست، نیست و گاهی کاملاً در مقابل با هجمه است و گاهی سکوت یک هنرمند، واکنش اجتماعی محسوب می‌شود.

سردبیر مجله هنری «تندیس» خاطرنشان کرد: در حال حاضر در هنر معاصر کشورمان نوعی پرهیز از هجمه‌های اجتماعی دیده می‌شود و می‌توان اینگونه تفسیر کرد که هنرمندان ما مقداری از اتفاقات اجتماع خودشان فاصله گرفته‌اند و اغلب در حال رصد کردن بازاری هستند که تجارتشان را فعال نگه دارد و این موضوع به عنوان معضل اجتماعی قابل طرح، بررسی و جامعه‌شناسی است؛ البته نمی‌شود هنرمندی را که در خانه نشسته و به اجتماع بی‌توجه است، محکوم کنیم، چراکه در واقع این واکنش هم به نوعی واکنش است، ولی از نوع معکوس.

72