آیا منطقه آماده یک جنگ تمام عیار می‌شود؟

وضعیت ادلب هنوز نامشخص است و ترکیه همچنان برای سوری ها خط و نشان می کشد. اردوغان خطر جنگ با دمشق را جدی اعلام کرده و ضرب الاجلی برای بازگشت نیروهای اسد به خطوط قبلی تعیین کرده است. از سوی دیگر قدرت های غربی تنها به هشدار دادن در خصوص وضعیت ادلب بسنده کرده اند و مذاکرات با روسیه که از آن به عنوان راه حلی برای عبور از بحران یاد می شد، به جایی نرسیده است. به نظر می رسد که وقوع یک جنگ بین ترکیه و دمشق، در صورتی که اردوغان بر مواضع فعلی خود پافشاری کند، قریب الوقوع باشد. با صباح زنگنه، کارشناس امور خاورمیانه در مورد وضعیت ادلب به گفتگو نشستیم:

حلب بلاخره آزاد شده و دیگر همه منتظر تعیین تکلیف ادلب هستند. یک دو دستگی عمیقی در خصوص ادلب شکل گرفته که به نظر می رسد حداقل با روش هایی که فعلا طرفین در پیش گرفته اند قابل حل نباشد. به نظر شما چه سناریوهایی پیش پای سوریه و ترکیه در خصوص ادلب وجود دارد؟

در حلب کار تمام شده و این شهر ازاد شده. می شود گفت که ارتش سوریه پیشرفت خوبی داشته است و امنیت این منطقه هم حالا دیگر برقرار است. ازادی حلب زمینه را به شدت برای ازادسازی ادلب فراهم کرده است. حلب شهر بزرگ و یک مرکز اقتصادی است و در حال حاضر ارتش سوریه، مسلط به ازادراه بین حلب و دمشق شده است و راه ورود نیروهای نظامی به منطقه فراهم شده است. اما برای ادلب سه سناریو قابل پیشبینی است:

اول اینکه ترکیه به توافق سوچی پایبند بماند و بر مناطقی که نیروهای نظامی سوریه حضور ندارند نظارت کند. اگر ارتش ترکیه عقب نشینی کند و نیروهای دمشق بتوانند وارد منطقه شوند، این توافق محکم خواهد شد.

دومین احتمال این است که ترکیه گروه های وابسته به خودش که مسلح هستند و بین آنها گروه های تروریستی هم وجود دارد، توافق کند و این گروه ها را داخل خاک خودش راه داده و آنجا مستقر کند. در این میان فقط گروه هایی مثل جبهة النصره باقی می مانند که به راحتی سوریه می تواند تکلیف آنها را مشخص کند.

اما اخرین احتمال این است که ترکیه بخواهد بر موضعی که اکنون انتخاب کرده پافشاره کند و با استمرار از ناتو، بخواهد به صورت نظامی نیروهای دولتی را عقب بنشاند و به صورت قهرآمیز بر ادلب مسلط شود. اگر چنین اتفاقی بیفتد معنیش این است که یک جنگ جدی در خواهد گرفت . اما هنوز نمی توان گفت که در صورت درخواست ترکیه آیا ناتو چنین چیزی را قبول می کند یا نه و ایا روسیه هم پشت سر سوریه در میاید یا خیر. حتی ممکن است در چنین شرایطی، شاهد توقف فعالیت ارتش سوریه هم باشیم.

وقوع کدامیک از این احتمالات بیشتر است؟ در ظاهر اردوغان قصد کوتاه امدن ندارد و دولت سوریه هم برای باز پس گرفتن تمامیت ارضی خود جدیت نشان می دهد.

اینکه کدام یکی از این احتمالات مطرح است، بستگی به این دارد که ایا اردوغان در داخل کشورش پشتیبانی نیروهای نظامی و مردمی را خواهد داشت یا نه. یا اینکه او خودش را در دامی خواهد انداخت که خودش حفر کرده است. حتی ممکن است در صورتی که او نتواند به این وضعیت سروسامان دهد، اتفاقی مانند ورود صدام به کویت برای او بیفتد و یک ناکامی بزرک نصیبش شود.

اما اتفاق که بیش از همه انتظارش می رود این است که ترکیه یک راه میانه را انتخاب کند. به خصوص بعد از اینکه نیروهای سوری هم به نیروهای نظامی ترکیه حمله کردند، بعید نیست که اردوغان تلاش کند تا با حضور ایران و روسیه در سوچی به توافق تازه ای برسد که نسبت به توافق قبلی در آن تجدید نظرهایی صورت گرفته باشد. ترکیه می خواهد که در این توافق جدید، هزینه کمتری پرداخت کند و از این نظر، یک مذاکره و نتیجه آن برای اردوغان بسیار مهم است.

این وضعیت پیش امده تا کجا ادامه خواهد داشت؟ به نظر شما پیدا کردن یک راه حل برای مسئله ادلب چطور خواهد بود؟

دولت سوریه اراده جدی برای ازادسازی کامل خاک این کشور دارد، اگر ترکیه همانطور که ادعا می کند دلش برای مسائل انسانی در ادلب می سوزد، می تواند در داخل خاک خود جایی برای این افراد باقی مانده در ادلب تعیین کند. به نظر می رسد که راه حل این بحران این است که ترکیه به واقعیت های میدانی و حقوق بین الملل توجه بیشتری کند و حق سوری ها در ازادسازی خاک کشورشان را پذیرفته و به آن پایبند باشد. اگر ترکیه به دنبال برخی توافقات باشد که وضعیت را به یک قرن پیش برگرداند، اتفاقات خوبی در سوریه و در انتظار اردوغان نخواهد بود.

باید انتظار داشت که با افزایش تلفات نیروهای ترکیه در داخل سوریه، مشکلات داخلی اردوغان بیشتر شود. او در داخل ارتش مخالفانی دارد که این اتفاقات به اختلافات دامن می زند و از طرف دیگر هم احزاب مخالفی دارد که منتظر دیدن خطا از سوی او هستند. اگر اوضاع همینطور پیش برود، حتی ممکن است اختلافات با اردوغان تا جایی پیش برود که او در انتخابات بعدی اکثریت پارلمان را هم از دست بدهد.

نباید فراموش کرد که ترکیه در حال حاضر دچار یک سری مشکلات اقتصادی شده و همزمان ارزش لیر هم سقوط کرده است. مجموع این عوامل در نارضایتی مردم از اقدامات اردوغان در حوزه سیاست خارجه دخیل است. در حال حاضر حتی اروپا حاضر به کمک و پول بیشتر دادن به ترکیه نیست و برای ترامپ هم ورود به این مهلکه ای که به راه افتاده، خوشایند نخواهد بود. چرا که ایالات متحده متوجه شده که با ورود به وضعیتی که اردوغان در سوریه ایجاد کرده است، تنها اوضاع را پیچیده تر خواهد کرد. به نظر من عقل و تدبیر ایجاب می کند که اردوغان، به روش های مسالمت امیز برگردد و دست از روش های نظامی و خواسته های نامعقول بردارد.

منبع: خبرآنلاین

66