دنیای شگفت‌انگیز درون غارها
یکی از ۱۰ غارنورد برتر ایران از غارهای عجیب و خطراتش می‌گوید.
کوهنوردی جزو کارهای هیجان‌انگیزی است که معمولاً هر علاقه‌مند به طبیعتی، آن را تجربه کرده است. در این میان هستند افرادی که میل به ماجراجویی و اکتشاف در آن‌ها کمی بیشتر از بقیه است و ترجیح می‌دهند علاوه بر ارتفاعات به درون غارها و اعماق زمین سفر کنند و پا به سرزمین ناشناخته‌ها بگذارند. ورزش و ماجراجویی ترکیب لذت‌بخشی است که تنها در چند رشته خاص می‌توان نمونه‌های آن را پیدا کرد. غارنوردی بدون‌شک یکی از جذاب‌ترین و ماجراجویانه‌ترین رشته‌های ورزشی است اما آیا دنیای زیرزمین و غارها هم مثل جنگل‌ها و کوه‌هاست؟ برای سفر کردن به غارها به چه ابزارهایی احتیاج داریم؟چه خطراتی در غارها انسان را تهدید می‌کند؟ برای آشنایی با شگفتی‌ها و شناخت دنیای زیرزمین، سراغ «حسین فرجی» یکی از 10 غارنورد برتر ایران، عضو انجمن غارنوردان کشور، عضو کلوپ غارنوردی لبنان و مربی کوهنوردی رفتم تا در این گفتوگو ما را با غارنوردی حرفه‌ای و غارهای ایران و جهان بیشتر آشنا کند.
غارنورد شدم چون
کوهنوردی برایم جذاب نبود!
اولین سوالی که از او می‌پرسم مربوط به نحوه آشنایی و دلیل علاقه‌مند شدنش به غارنوردی است. به او می‌گویم که دوست دارم بدانم چطور به سمت غارها کشیده شدید؟ آقای فرجی در پاسخ می‌گوید: «من از ۲۱ سالگی کوهنوردی را آغاز کردم اما بعد از مدتی، دیگر کوه‌ها و ارتفاعات برایم آن لذت قدیم را نداشتند و من که به دنبال کشف ناشناخته‌ها و ماجراجویی بیشتری بودم به غارها پناه آوردم. اگر درست یادم باشد از ۲۶ سالگی شروع به غارنوردی کردم. کوه‌ها برای انسان‌ها قابل رویت هستند اما غارهایی وجود دارند که هنوز کشف نشده‌اند و کسی از وجود آن‌ها خبر ندارد. سال‌ها به صورت آماتور در دره‌ها می‌گشتم تا یک حفره پیدا کنم. گاهی اوقات این حفره‌ها اصلا به جایی راه نداشت و غار محسوب نمی‌شد اما در طول تمام این سال‌ها اشتیاق و هیجان ورود به دنیای زیرزمین همیشه من را قلقلک می‌داد و از جست‌وجوی بیشتر نه تنها ناامید نمی‌شدم بلکه با برخورد به هر بن‌بستی انرژی مضاعف برای تلاش بیشتر در من ایجاد می‌شد».
غارها بهترین مکان برای زندگی بودند
یکی از بحث‌هایی که درباره غارها مطرح می‌شود، این است که این غارها خانه انسان‌های اولیه بوده است. غارنوردی که با او به گپ و گفت نشسته‌ایم به ما درباره این مسئله می‌گوید: «بله، خانه اصلی ما انسان‌ها غار بوده است. در حقیقت اولین جایی که انسان اولیه آن را خانه نامید همین حفره‌هاست، حفره‌هایی که به طرز عجیبی در زمستان گرم و در تابستان خنک است و یک سیستم تهویه طبیعی دارد. اجداد باهوش ما جایی بهتر از غار را نمی‌توانستند برای زندگی انتخاب کنند. در بعضی جست‌وجو‌ها و در زمان غارنوردی، آثاری چون نقاشی یا ابزار آلات انسان‌هایی را پیدا می‌کنیم که به ما نشان می‌دهد زمانی در هزاران سال پیش پدران‌مان در این مکان زندگی می‌کردند».
برای غارنوردی باید خطرهای زیادی را به جان خرید
سوال دیگری که ذهنم را در حین گفتوگو درگیر کرده، مربوط به خطراتی است که در غار ممکن است یک غارنورد را تهدید کند. تقریبا همه تصاویر منتشر شده از غارنوردی، نشان دهنده یک انسان است که فقط به یک طناب وصل است. در ضمن، داخل غارها به شدت تاریک است و... . حسین فرجی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «یکی از خطرات برای به خصوص آماتورها در این رشته هیجان‌انگیز، خطر گم شدن است. همان‌طور که می‌دانید در زیرِ زمین GPS آنتن ندارد و شما برای پیدا کردن مسیر نیاز به نقشه و قطب‌نما دارید. نقشه بعضی غارهای معروف و کشف شده را می‌توانید از باشگاه‌های غارنوردی تهیه کنید اما بعضی غارها هستند که هنوز نقشه ندارند. همین‌جا توصیه می‌کنم که سعی کنید اگر تازه کار هستید به غارهای بدون نقشه نروید. رایج‌ترین خطر در غار، سرمازدگی است. محیط غار بدون نور و آفتاب است و رطوبت بالایی دارد. در بعضی مسیرها شما مجبورید سینه‌خیز بروید و اگر لباستان خیس شود، ممکن است دچار لرز شدید بشوید. پس تا جای ممکن گروهی به غار بروید و اعضای تیم را چک کنید تا کسی دچار سرمازدگی نشود. خطر دیگری که در غارهای فعال یک غارنورد را تهدید می‌کند، خطر سیل‌زدگی است. غاری که آب درون آن جاری باشد، امکان بالا آمدن سطح آب در آن وجود دارد. برای جلوگیری از این خطر باید در هنگام ورود به غار سطحی بالاتر را برای فرار از سیل احتمالی در نظر بگیرید. خستگی نیز از آن خطرهایی است که ممکن است هر غارنوردی را درگیر کند. قبل از ورود به غار باید مطمئن باشید که قدرت بدنی بالایی دارید و می‌توانید وزن خود را بالا بکشید. علاوه بر آمادگی جسمانی باید تغذیه و خواب مناسب داشته باشید تا در مسیرهای سخت و روی طناب گیر نکنید. خستگی شما می‌تواند به کل گروه صدمه بزند و از همه اعضای گروه انرژی مضاعفی بگیرد. خطرهای دیگری چون پرت شدن از ارتفاع، حوادث فنی، پاره شدن طناب و... از آن خطرهایی است که یک غارنورد قبل از ورود به غار به جان می‌خرد».
همراهان همیشگی غارنوردها
در زمان غارنوردی
از کوهنورد دیروز و غارنورد امروزمان می‌پرسم، برای ورود به غارها باید وسیله خاصی به همراه داشته باشیم؟ او پاسخ می‌دهد: «بله، به طور قطع. دنیای زیر زمین یک فضای کاملا تاریک است و برای این که غارنوردی امنی داشته باشیم، حتما باید یک سری تجهیزات همراه ما باشد. در قدم اول و اگر تصمیم به غارنوردی گرفتید باید لباس سرهمی بپوشید. پوشیدن بلوز یا پیراهن و شلوار باعث می‌شود، جانوران ریز درون غار و خاک و سنگ‌ها داخل لباستان بروند و شما برای حرکت راحت نباشید، به عبارت دیگر، درگیر دردسرهای زیادی شوید. در ضمن، کوله پشتی شما برای غارنوردی نباید زیاد بزرگ باشد چون قرار است از مسیرهای گربه رو (تونل‌های باریک) گذر کنید و کوله‌پشتی بزرگ مانع این کار خواهد شد. کلاه ایمنی یکی دیگر از لوازم ضروری است که باید درون غار همراه داشته باشید تا از برخورد سرتان به سقف غار و سنگ‌ها جلوگیری کنید. در این بین مهم‌ترین وسیله برای حرکت در غار، داشتن هدلامپ (چراغ روی سر) است. همان‌طور که گفته شد محیط غار کاملاً تاریک و نداشتن نور در غار فاجعه است چون بعدش، خطر گم شدن و مرگ شما را تهدید خواهد کرد. پس اگر هوس غارنوردی به سرتان زد علاوه بر همراه داشتن یک هدلامپ برای روشن کردن مسیر، یکی دیگر به عنوان زاپاس و چند باتری برای اطمینان خاطر به همراه داشته باشید».
تابستان، بهترین فصل برای غارنوردی
به این جای گفتوگو که رسیدیم، باید اعتراف کنم که من به شخصه به هیجانات غارنوردی علاقه مند شدم و از آقای فرجی به عنوان کسی که ۲۵ سال از عمرش را در کوه‌ها و غارها گذرانده، می‌خواهم برای کسانی که دوست دارند مثل من وارد دنیای شگفت‌انگیز و جذاب غارنوردی شوند، چند پیشنهاد بدهد: «به نظرم اولین موضوعی که یک غارنورد باید با آن آشنا شود، شناخت اکوسیستم غار و آسیب نزدن به این مکان است. برای مثال شما فقط در فصل تابستان باید به غار بروید زیرا غارنوردی در فصول سرد ممکن است به جانورانی مثل خفاش‌ها که در این محیط زندگی می‌کنند، صدمه بزند. در قدم بعد باید آمادگی جسمانی لازم را داشته باشید. افراد دارای اضافه وزن نمی‌توانند از مسیرهای باریک غار عبور کنند. بنابراین به افراد علاقه‌مند توصیه می‌کنم هیچ وقت به صورت سر خود اقدام به رفتن به غار نکنند و حتماً در کلاس‌های غارنوردی که زیر نظر مراکز معتبر برگزار می‌شود، آموزش‌های را لازم برای رفتن به این مکان‌های بکر و ناشناخته ببینند».
هیجان‌انگیزترین غارهای ایران و جهان
از فرجی درباره انواع غارها و عجیب‌ترین‌هایش در ایران و جهان می‌پرسیم
و این‌که در داخل آن‌ها چه خبر است؟
وقتی صحبت از غار می‌شود، تصور ذهنی‌ام از آن فقط به یک شکل است و فکرش را هم نمی کنم که غارها هم انواع و اقسام داشته باشند. این مربی کوهنوردی و غارنوردی درباره انواع غارها می‌گوید: «غارها به طور کلی به چندین دسته بر اساس ویژگی‌های خاص‌شان تقسیم می‌شوند. غارهای عمودی که برای صعود نیاز به طناب دارند. غارهای افقی که طناب لازم ندارند و دسته سوم ترکیب عمودی و افقی هستند. همچنین غارهایی وجود دارند که انسان‌های اولیه، آن‌ها را خودشان برای زندگی درست کردند که به آن‌ها غارهای «دست‌کند» می‌گویند. دسته دیگر غارهای نمکی هستند که از نمک تشکیل شده‌اند و غارنوردی در آن‌ها علاقه مندان خاص خودش را دارد. جالب است که بدانید غار نمکدان قشم از لحاظ بزرگی و طول، در رتبه دوم جهان است و سن نمک‌های آن به پیش از دوره کامبرین یعنی ۵۷۰ میلیون سال قبل می‌‌رسد».
از غار قاتل «پراو» تا غار کتله‌خور
بیشتر از هر چیز دلم می‌خواهد از غارهای عجیب و منحصر به فرد ایران بدانم. آقای فرجی اشتیاق دانستن من را بی پاسخ نمی‌گذارد و به معرفی غارهای منحصر به فرد ایران می‌پردازد و توصیفات جالبی درباره آن‌ها برایم بازگو می‌کند.
غار پراو: این غار در کوه پراو با ۳۰۵۰ متر ارتفاع در استان کرمانشاه قرار دارد و بدون شک، یکی از مهم‌ترین و هیجان‌انگیزترین غارهای ایران است که جزو غارهای سخت محسوب می‌شود. برای رسیدن به دهانه این غار شما باید به یک کوه ۳۰۵۰ متری صعود کنید. این غار ۲۴ چاه دارد و تا پنج یا شش سال گذشته عمیق‌ترین غار ایران بوده است اما دلیل معروفیت این غار تنها ارتفاع کوه و تعداد چاه‌های آن نیست. این غار را غار قاتل می‌نامند تا جایی که خیلی از مشتاقانش را نیز برای صعود دچار ترس می‌کند. علت مخوف بودن آن اتفاقات و حوادث ناگواری است که در این مکان پیش آمده است. تا امروز، پنج غارنورد در پراو، جان باخته اند که یکی از این افراد، جزو هیمالیانوردان حرفه‌ای بوده و دو غارنورد دیگر هم هیچ وقت جنازه‌شان به بیرون منتقل نشد چون اصلا پیدا نشدند. همه این مرگ‌ها سبب شد تا حتی غارنوردان حرفه‌ای برای رفتن به این غار دچار تردید و دودلی باشند.
غار کتله‌خور : این غار طولانی‌ترین غار در غرب آسیاست و در استان زنجان، شهرستان خدابنده قرار دارد. در طول این غار شما شاهد استلاگمیت‌ها (قندیل‌هایی از سطح زمین) و استلاگتیت‌ها(قندیل‌هایی از سقف) هستید که بسیار عظیم و بزرگ هستند. نکته قابل توجه در این مکان، تعداد طبقات و تالارهای آن است. قشنگ‌ترین تالار آن، تالار عروس و داماد است که به علت ساختاری که دارد این نام را روی آن گذاشته اند. این غار در سال ۱۳۳۱ کشف شد. برای ورود به آن باید حدود ۷۰۰ متر سینه خیز می‌رفتند و به محض ورود به اولین تالار متوجه شدند، انسان‌های اولیه سال‌ها پیش در این مکان زندگی می‌کردند. تاکنون در کتله‌خور حدود ۸۰ اسکلت انسان اولیه کشف شده است.
غار جوجار : جوجار عمیق‌ترین غار ایران و در کرمانشاه است و حدود هزار متر عمق دارد. از نکته‌های قابل توجه این مکان عمق زیاد و فنی بودن آن است. برای سفر به درون جوجار باید تجهیزات کامل و آمادگی جسمانی بالا داشته باشید.
چند غار معروف جهان
از غارنورد برتر می‌خواهم که توصیفاتش را درباره غارهای جذاب جهان که آن‌ها را دیده، تعریف کند و او می‌گوید: «دو غار در لبنان برایم خیلی جذاب بود. یکی غار جعیتا که از جاذبه‌های گردشگری لبنان است و دیدن آن برای عموم آزاد است. من در سال ۲۰۱۰ به همراه یک تیم ایرانی به این غار رفتیم. جعیتا یک غار تکنیکی افقی-عمودی است که در پایین آن رودخانه جریان دارد. غار دیگری که در لبنان برایم جذاب بود، بلع است با ۶۰۰ مترعمق که فرود و صعود سختی داشت و دارای ۷-۸ چاه است و برای بالا آمدن از آن‌ها نیاز به آمادگی جسمانی بالایی دارید». آقای فرجی در ادامه به معرفی چند غار معروف جهان نیز می‌پردازد و می‌گوید: «طولانی‌ترین غار دنیا با طول ۶۴۰ کیلومتر در ایالت کنتاکی آمریکاست و ماموت نام دارد. اشیای مکشوف در ماموت نشان از سکونت انسان‌ها در این مکان در چند صد میلیون سال قبل از میلاد مسیح دارد. غار اسوالو در مکزیک از آن جاذبه‌های عجیبی است که کمتر به آن اشاره شده. عمق آن ۵۱۵ متر است و دهانه خیلی بزرگی دارد. فرود آمدن با طناب در این مکان خیلی سخت است و با چتر از دهانه آن باید بپرید! غار کامچاتکا در شرق روسیه هم معرکه است و در یک شبه جزیره با همین نام و در کنار یک آتشفشان قرار دارد. زیبایی این غار به علت سقف پوشیده از یخ آن است که بسیار بزرگ شگفت‌انگیز و طولانی است».
منبع: خراسان
24
