ممکن است دیسک کمر داشته باشید بدون اینکه بدانید
گاهی دیسک کمر یا به عبارتی درست‌تر، فتق یا بیرون‌زدگی دیسک کمر اصلاً درد ندارد!
حتی اگر شما دقیقاً ندانید دیسک کمر چیست، باز هم به نظر می‌رسد چیزی است که مطمئناً دوست ندارید دچارش شوید. کاملاً هم منطقی است؛ زیرا مشکلات سلامتی ناخوشایند و دردناک‌اند، اما مسئله‌ی عجیب اینکه گاهی دیسک کمر یا به عبارتی درست‌تر، فتق یا بیرون‌زدگی دیسک کمر اصلاً درد ندارد!
دیسک‌های کمر شما، ضربه‌گیرهای لاستیک مانندی هستند که بین مهره‌های ستون فقراتتان قرار گرفته‌اند. یک دیسک مانند ضربه‌گیر در فعالیت‌های روزانه عمل می‌کند تا از ستون فقرات شما در برابر اثرات مکرر راه رفتن و دویدن و ... محافظت نماید.
این دیسک‌ها نوعی دونات‌های ژله‌ای هستند که در قسمت مرکز، نرم‌تر بوده و لبه‌های سخت‌تر دارند. اگر یکی از این دیسک‌ها دچار بیرون‌زدگی یا فتق شود، یعنی درون نرم آن به دلیل یک پارگی در قسمت سخت آن، به سمت بیرون هُل داده شود، مشکلاتی مانند درد و بی‌حسی و ضعف ایجاد خواهد کرد. اما شما ممکن است دچار دیسک کمر شوید بدون اینکه متوجه شده باشید چون علامتی ندارید.
دیسک کمر معمولاً به دلیل فرسودگی‌های مرتبط با سن روی می‌دهد
تحلیل رفتن دیسک به این دلیل روی می‌دهد که با بالا رفتن سن، دیسک‌های ستون فقرات مثل گذشته دارای آب نیستند، بنابراین آن اندازه که باید انعطاف‌پذیر نیستند. همین مسئله باعث می‌شود بیشتر در معرض پارگی بوده و در قسمت وسط حفره‌ای ایجاد شود و ژله‌ی آن بیرون بزند، حتی اگر کاری معمولی مثلاً چرخش کمر انجام دهید یا برای بلند کردن چیزی از روی زمین به جای اینکه به پاهایتان تکیه کنید به کمرتان فشار بیاورید. از آنجایی که این حرکات می‌توانند واقعاً معمولی و ملایم باشند، ممکن است متوجه نشوید چه چیزی باعث دیسک کمرتان شده است.
بیشتر موارد دیسک کمر در قسمت پایین کمر روی می‌دهد
ستون فقرات کمری که در پایین کمرتان قرار دارد، حامی بیشترین مقدار از وزن بالاتنه‌تان است و بیشتر فشار و استرس بدنتان در این قسمت قرار دارد و ضمناً این ناحیه جایی است که وقتی خم می‌شوید و می‌چرخید، بیشترین حرکت را دارد. یعنی شما می‌توانید در هر قسمتی از ستون فقرات خود دچار مشکل بیرون‌زدگی دیسک شوید، از جمله در گردن (ستون فقرات گردنی) و سینه یا میان کمر (ستون فقرات صدری).
دیسک کمر می‌تواند درد زیادی داشته باشد یا اصلاً علامتی نداشته باشد
این مسئله تصادفی است: خیلی از افرادی که دیسک کمر دارند علامت دارند. گاهی این مسئله به صورت تصادفی در یک تست تصویری دیده و کشف می‌شود.
ریسک فاکتورهای دیسک کمر شامل داشتن اضافه وزن می‌شود که می‌تواند فشار زیادی به دیسک‌ها در پایین کمر وارد کند. همچنین داشتن شغلی که نیازمند حرکات فیزیکی مکرر مانند بلند کردن، کشیدن، هُل دادن و خم شدن است نیز می‌تواند ریسک فاکتوری برای دیسک کمر باشد.
اینکه شما علامتی داشته باشید یا نه بستگی به این دارد که آیا دیسک به عصب فشار وارد می‌کند یا نه. یک دیسک هر چه فشار بیشتری به عصب وارد کند، علائم شدیدتر بوده و محل وقوع این فشار تعیین می‌کند که علائم در کدام قسمت خود را نشان بدهند.
اگر بیرون‌زدگی دیسک در پایین کمرتان روی داده باشد، احتمالاً درد شدید و کرختی و گزگز شدن و ضعف عضلانی در قسمت باسن و ران‌ها و ساق پا و حتی کف پاهایتان خواهید داشت. گاهی این اتفاق علت اصلی عارضه‌ی سیاتیک است که معمولاً زمانی است که درد را از پایین کمر به سمت باسن و سپس به سمت پاهای خود احساس می‌کنید.
اگر بیرون‌زدگی دیسک در قسمت گردن باشد، ممکن است علامتی که دارید به صورت درد در شانه و دست باشد.
همچنین ممکن است بیرون‌زدگی دیسک در قسمت سینه یا میان کمرتان رخ بدهد اما علائم آن سخت‌تر تشخیص داده شوند. درد، بی‌حسی، گزگز و ضعف می‌تواند از بالای کمر به سمت پایین کمر رفته و به دست‌ها و پاها کشیده شود.
فری نمی‌کند درد ناشی از بیرون‌زدگی دیسک را در کدام قسمت تجربه می‌کنید، به هر حال این درد می‌تواند به سمت پاهایتان پرتاب شود و خصوصاً زمانی که سرفه یا عطسه می‌کنید، بدنتان را تغییر وضعیت می‌دهید یا حرکت ناگهانی دیگری انجام می‌دهید این درد را تجربه کنید.
هر کسی می‌تواند دچار دیسک کمر شود، اما عده‌ای از افراد نسبت به بقیه مستعدترند
ریسک فاکتورهای دیسک کمر شامل داشتن اضافه وزن می‌شود که می‌تواند فشار زیادی به دیسک‌ها در پایین کمر وارد کند. همچنین داشتن شغلی که نیازمند حرکات فیزیکی مکرر مانند بلند کردن، کشیدن، هُل دادن و خم شدن است نیز می‌تواند ریسک فاکتوری برای دیسک کمر باشد. این احتمال نیز وجود دارد که از نظر ژنتیکی در معرض بیرون‌زدگی دیسک باشد.
پزشک شما می‌تواند با چند سؤال و یک معاینه‌ی فیزیکی، بیرون‌زدگی دیسک‌تان را تشخیص دهد، اما احتمالاً به تست تصویری نیز نیاز است.
گاهی پزشک شما فقط یک معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌دهد تا ببیند کدام قسمت‌های بدنتان دردناک است و حرکت در جهاتی خاص چگونه بر دردتان اثر می‌گذارد. همچنین ممکن است پزشک، قدرت عضلانی، رفلکس‌ها، توانایی راه رفتن و میزان درک برخی از حس‌هایتان را ارزیابی کند. با این معاینه‌های ساده و توضیحی که درباره‌ی علائم خود می‌دهید، پزشک می‌تواند به اطلاعات کافی جهت تشخیص درست دست پیدا کند.
اما اگر پزشک نیاز به اطلاعات بیشتری داشته باشد، دستور تست‌های تصویری مانند عکس با اشعه X یا سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی و یا میلوگرام خواهد داد که از ماده حاجب و اشعه X برای شناسایی فشار بر ستون فقرات یا عصب‌ها استفاده می‌شود.
داشتن دیسک کمر به این معنی نیست که حتماً به عمل جراحی نیاز دارید
این باور نادرست که بیرون‌زدگی دیسک حتماً به عمل جراحی نیاز دارد باعث می‌شود خیلی از افراد با وجود اینکه نیاز به اقدام درمانی دارند به پزشک مراجعه نکنند. برای بیشتر افراد، درمان‌های کنترل‌کننده کافی است که شامل داروهای OTC، داروهای ضد تشنج که دردهای انعکاسی در عصب را تسکین می‌دهد، شل کننده‌ی عضلات برای رفع اسپاسم‌های عضله، تزریق کورتیزون‌ها که به مبارزه با التهاب کمک می‌کنند و حتی مصرف یک دوره‌ی کوتاه نارکوتیک یا مخدر برای دردهای واقعاً شدید می‌شود.
اگر هیچ‌یک از این روش‌ها بعد از چند هفته جواب ندادند، شاید پزشکتان فیزیوتراپی را به شما توصیه کند تا دردتان کاهش بیابد.
و در نهایت اگر هیچ روشی برای کنترل درد دیسک کمرتان جواب نداد به عمل جراحی نیاز دارید تا بخشی از دیسک که بیرون زده، برداشته شود اما این اتفاق چندان شایع نیست و عده‌ی کمی از افراد به چنین عملی نیاز پیدا می‌کنند. معمولاً عمل جراحی دیسک در مواردی توصیه می‌شود که علائم بعد از شش هفته بهتر نشده و مشکلات دیگری مانند بی‌حسی شدید، ضعف زیاد، مشکل در ایستادن و راه رفتن و یا ضعف کنترل ادرار و مدفوع وجود دارد.
راهکارهایی برای کاهش احتمال ابتلا به دیسک کمر
سعی کنید وضعیت بدنی خود را درست کنید تا از فشار وارد بر پایین کمرتان بکاهید. بدن شما باید تراز مناسبی داشته باشد و انحنای طبیعی ستون فقراتتان چه در حالت ایستاده و چه در حالت نشسته حفظ شود. هنگام بلند کردن اجسام سنگین از زمین، در وضعیت چمباتمه قرار بگیرید و با فشار به پاهایتان بلند شوید.
ضمناً تقویت عضلات میان تنه کمکتان می‌کنند ستون فقراتی سالم و تثبیت شده داشته باشد. عضلات میان تنه خود را مرتباً تمرین دهید تا قوی شوند و جلوی بیرون‌زدگی دیسک در آینده را بگیرید.
منبع: تبیان
24
