افسردگی فصلی و امکان افزایش ابتلا به آن در پاندمی کووید ۱۹

فرنگیس شریفی باستان با بیان اینکه زمستان امسال با شرایطی متفاوت‌تری آغاز شده است، اظهار کرد: علاوه ‌بر محدودیت‌ها و اضطراب‌های که پاندمی کووید ۱۹ برای تمام افراد ایجاد کرد در عین حال افزایش اخبار جعلی پیرامون این بیماری، از دست دادن عزیزان و سوگواری، افزایش مشکلات اقتصادی به جهت تعطیلی بسیاری از مشاغل و از سوی دیگر معضلات آموزش مجازی که خود تجربه‌ای نوپا در کشور ما است و رعایت فاصله گذاری اجتماعی، ماندن در خانه و کاهش تعاملات اجتماعی افراد با یکدیگر و... همگی ترکیبی از عواملی است که می‌تواند در کنار افسردگی فصلی در زمستان به خودی خود بر روی روان افراد اثر گذار باشد بنابراین در چنین شرایطی امکان ابتلا به افسردگی فصلی نیز طبیعتا می‌تواند بیشتر شود.

وی ادامه داد: افسردگی فصلی بیشتر در اواخر پاییز و در فصل زمستان بروز می‌کند که می‌توان تجربه نور کمتر و شب‌های طولانی‌تر و افزایش هورمون ملاتونین ـ که منجر به افزایش خواب آلودگی می‌شود ـ و از سوی دیگر کاهش هورمون سروتونین ـ که تاثیر مستقیم بر تنظیم میزان خواب و خلق افراد دارد ـ را از جمله دلایل بروز آن دانست به نحوی که هرچه به سمت بهارو تابستان پیش رویم این علائم کاهش پیدا می‌کنند.

به گفته این روانشناس، خواب بیشتر منجر به افزایش اشتها و افزایش سستی روانی حرکتی در افراد می‌شود. همچنین وجود زمینه اختلالات افسردگی نیز می‌تواند در بروز اختلال افسردگی فصلی موثر باشد.

شریفی باستان افزود: علائم افسردگی فصلی مشابه علائم افسردگی اساسی نظیر خلق افسرده و کاهش عدم لذت نسبت هر موضوعی است و در عین حال دارای علائم دیگری مانند افزایش اشتها به ویژه مصرف بیشتر کربوهیدرات، پر خوابی، فقدان انرژی و خستگی طولانی مدت، نداشتن انرژی و تکلم آهسته، سستی روانی حرکتی، افزایش اضطراب و تحریک پذیری در طول روز، احساس بی‌ارزشی و گناه، سرزنش خود و دیگران، مشکل در تمرکز و تصمیم گیری، وسواس فکری و ابهام درباره آینده، افزایش افکار مرگ و خودکشی و... هست.

وی معتقد است که نمی‌توان سن معینی را برای افسردگی فصلی در نظر گرفت اما معمولا بین سنین ۱۸ تا ۳۵ سال رایج ترین سن بروز اختلال افسردگی فصلی را شاهدیم.

شریفی باستان ادامه داد: امکان تشخیص افسردگی فصلی همانند سایر اختلالات روانی بدون مراجعه به روانشناس امکان پذیر نیست از این رو اگر افراد علائم یاد شده به ویژه خلق افسرده و عدم لذت از زندگی را بیش از دو هفته تجربه کردند قطعا نیاز هست به روانشناس بالینی مراجعه کنند.

وی با اشاره به تاثیر نور درمانی در افسردگی فصلی با توجه به تجویز روانشناس ادامه داد: نوردرمانی با افزایش ترشح هورمون سروتونین بر روی خلق و خواب افراد اثر مثبت می‌گذارد و در کاهش این نوع افسردگی موثر است. همچنین در کنار آن می‌توان از انواع روان درمانی‌ها بر حسب رویکرد روانشناس برای بهبود علائم بالینی استفاده کرد.

به گفته این روانشناس، با توجه به شرایط فعلی که افراد بیشتر اوقات در خانه هستند، باید بیشتر در مکان‌هایی از خانه حضور داشته باشند که نور بیشتری دارند و اینگونه افسردگی فصلی را کاهش و حتی از بروز آن جلوگیری کنند.

این روانشناس توصیه کرد: بر روی موارد مثبت تمرکز کنید، با خاطرات خوشایند و افکار مثبت درباره توانایی‌ها، تجربیات، موفقیت‌های خوشایند و نقاط مثبت خود، افکار منفی را منحرف کنید و آن‌ها را با افکار مثبت جایگزین کنید. همچنین می‌توانید با برنامه ریزی مشخص، تنظیم وعده‌های غذایی و زمان خواب، رسیدگی به کارهای عقب افتاده، علایقی که تا کنون فرصتی برای دنبال کردن آن‌ها نداشتید و یا کتاب خواندن از این احساس دوری کنید.

به گفته وی ورزش منظم با افزایش ترشح هورمون سروتونین بر روی خلق‌وخوی افراد اثر گذار است از این رو افراد می‌توانند در شرایط فعلی تا حدودی در منزل ورزش روزانه را تجربه کنند و از تجربه افسردگی پیشگیری کنند. همچنین افراد باید از خوردن بیش از حد کربوهیدرات‌ها و موادی که قند و یا کافئین آن‌ها زیاد است خودداری کنند و در نهایت در صورت عدم بهبود لازم است افراد به متخصصین و روانشناسان مراجعه کنند.

شریفی باستان در پایان افزود: از مهم‌ترین و رایج ترین رویکردهای روان درمانی موثر بر اختلالات افسردگی روان درمانی‌های شناختی و رفتاری‌ است که بر ابعاد شناخت و رفتار افراد افسرده و افکار و باورهای آن‌ها کار می‌کند چراکه شکل گیری بسیاری از افکار منفی افراد تحت تاثیر تجارب گذشته و محیط خانواده، تغییرات زندگی و... بوده و نیاز است به کمک یک روانشناس این افکار شناسایی و بازسازی شناختی انجام شود. همچنین در صورت تشخیص روانشناس بالینی نیاز هست گاها فرد به روانپزشک ارجاع داده شود تا در کنار روان درمانی از داروهای ضد افسردگی نیز بهره ببرد.

منبع: ایسنا

70