چند توصیه تغذیه‌ای برای کاهش عوارض آلودگی هوا

دکتر منصور رضایی، کودکان، سالمندان، مادران باردار و بیماران قلبی ریوی را از گروه‌های در معرض خطر در آلودگی هوا عنوان کرد که بیشتر از سایر افراد آسیب می‌بینند و گفت: با استفاده از تدابیر تغذیه‌ای می‌توان اثرات مضر آلودگی هوا را در این گروه تا حدی کاهش داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه و دکترای تخصصی علوم تغذیه و رژیم درمانی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری با اشاره به عوارض نامطلوب آلاینده‌های موجود در هوا بر سلول های بدن گفت: در حالت عادی سیستم دفاعی بدن توسط اندام‌های دفعی نظیر کلیه، روده، ریه و پوست با کمک برخی مواد مغذی سلول‌ها را از آسیب‌های بیرونی محافظت می کند. اما با افزایش میزان آلاینده‌ها، بدن نمی‌تواند با این اثرات مبارزه کند و ساختمان و عمل سلول‌های بدن توسط رادیکال‌های آزاد تخریب می شود.

منابع آنتی اکسیدانی چیست؟

رضائی مصرف بیشتر آنتی اکسیدانها را باعث جلوگیری از آسیب رادیکال‌های آزاد و تخریب سلول‌های حیاتی بدن برشمرد و از منابع غذایی آنتی‌اکسیدانی به ویتامین‌های C , E، کاروتنوئیدها، سلنیوم و پلیفنول‌ها اشاره کرد و عملکرد هر یک از آنها را تشریح کرد.

این عضو هیات علمی دانشگاه با اشاره به نقش مهم انتی اکسیدانی ویتامین E ؛ روغن‌ها را غنی ترین منبع این ویتامین برشمرد که با حرارت پختن از بین نمی‌رود اما سرخ کردن باعث تخریب آن می شود.

در طبخ و فرآوری غذاها از روغن‌های گیاهی استفاده شود

وی با اشاره به روغنهای گیاهی نظیر سویا، آفتابگردان و جوانه گندم به عنوان منبع غنی این ویتامین توصیه کرد: در طبخ و فرآوری غذاها حتما از انواع روغن‌های خوراکی گیاهی استفاده شود. گرچه روغن ماهی، روغن زیتون و انواع مغزها به عنوان منابع خوب این ویتامین به شمار می‌آیند، اما نباید بیش از نیاز مصرف شوند زیرا منجر به اضافه وزن یا چاقی می شوند.

رضائی سبزی‌ها و میوه‌های تازه را منبع ویتامین C برشمرد و افزود: این ویتامین به دلیل وجود آنتی اکسیدان باعث افزایش مقاومت به عفونت‌ها و افزایش جذب آهن می‌شود و نسبت به حرارت، نور و محیط قلیایی بسیار حساس است.

به گفته وی، مهمترین منابع ویتامین C شامل مرکبات، فلفل سبز، کلم بروکلی، گل کلم، کلم برگ، گوجه فرنگی، سبزیجات برگی شکل سبز (سبزی خوردن)، اسفناج، کیوی، طالبی، توت فرنگی و سیب زمینی است و برای حفظ ویتامین‌های موجود باید میوه‌ها و سبزیها تا حد امکان به صورت خام و تازه مصرف شوند.

در آلودگی هوا روزانه حداقل ۳ واحد سبزی و ۲ واحد میوه مصرف کنید

این دکترای تخصصی علوم تغذیه و رژیم درمانی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری تاکید کرد: افراد در برنامه‌غذایی روزانه خود به ویژه در شرایط آلودگی هوا حتما از سبزی‌ها و میوه‌های فصل استفاده کرده و روزانه ۳ تا ۵ واحد از گروه سبزیها و ۲ تا ۴ واحد از گروه میوه‌ها را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

به گفته رضائی، هر واحد میوه معادل یک عدد میوه متوسط یا نصف لیوان آب میوه تازه یا یک چهارم میوه خشک است. همچنین هر واحد سبزی معادل یک لیوان سبزی خام برگی (سبزی خوردن یا کاهو) یا نصف لیوان سبزی پخته یا خرد شده، یا یک عدد گوجه فرنگی یا پیاز متوسط است.

وی بتاکاروتن را یکی از کاروتنوئیدهای مهم وپیش ساز ویتامین A برشمرد و سبزی‌ها و میوه‌های رنگی سبز، زرد و نارنجی مانند هویج، کدو حلوایی، کلم بروکلی، اسفناج، گوجه فرنگی، انواع کلم، طالبی، هلو و زردآلو، موز را از منابع خوب بتاکاروتن ذکر کرد.

وی با اشاره به نقش مهم ویتامین A بر سلامت بینایی و پوست خاطرنشان کرد: با توجه به نقش مهم ویتامین A در تقویت سیستم ایمنی در شرایط آلودگی هوا باید در برنامه غذایی خانواده‌ها انواع سبزی‌ها و میوه‌های رنگی گنجانده شود.

سیب درختی دفع سرب از بدن را تسهیل می‌کند

رضائی سیب درختی را منبع غنی پکتین عنوان کرد که از دسته فیبرهای محلول در آب و باعث تسهیل دفع سرب از بدن است و افزود: از سایر منابع پکتین می‌توان به مرکبات مثل پرتقال، نارنگی، لیمو و گریپ فروت، توت فرنگی، هویج و غلات سبوس دار اشاره کرد. مصرف روزانه میوه‌های حاوی پکتین برای کاهش خطرات آلودگی هوا بسیار مهم است و توصیه می‌شود حداقل یک سیب در طول روز مصرف شود.

وی دریافت سلنیم را برای بهبود عملکرد آنزیم‌هایی که بتواند با شرایط بد محیطی و آسیب رسان به سلولهای بدن مقابله کند ضروری دانست و ماهی، گوشت قرمز، غلات، حبوبات، تخم مرغ، مرغ، سیر، زردچوبه و قارچ را حاوی این ماده ذکر کرد.

رئیس اداره تغذیه بیمارستان دکتر مسیح دانشوری، ریزمغذی روی را از مواد موثر در تقویت سیستم ایمنی بدن برشمرد و گفت: انواع گوشت، غلات و حبوبات خیسانده شده و ترجیحا جوانه زده به خصوص غلات سبوس دار منابع سرشار از روی هستند و مصرف انواع فراورده‌های دریایی، نخود سبز، عدس و جوانه گندم به دلیل این که از منابع خوب ریزمغذی روی هستند، توصیه می‌شود.

وی با بیان این مطلب که منیزیم در هوای آلوده موجب کاهش جذب فلزات سنگین مانند کادمیوم و افزایش دفع سرب می شود، گفت: انواع سبزی‌های دارای رنگ سبز تیره غنی از این ماده مغذی هستند. از دیگر منابع غذایی منیزیم نیز انجیر، لیمو، گریپ فروت، ذرت زرد، بادام، گردو، پسته، مغزها، آجیل، سبزیجات برگی شکل مثل کلم، اسفناج، جعفری، کاهو، برگ چغندر، غلات سبوس دار و حبوبات مثل لوبیا و سویا هستند.

تاثیر مواد مغذی حاوی آهن و ید در کاهش تنگی نفس

بنابر اعلام روابط عمومی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری، رضائی مصرف ماهی‌های روغنی سرشار از اسیدهای چرب امگا۳ و پروتئین، روی، منیزیم ، سلنیوم ، آهن و ید را در کاهش تنگی نفس و اثرات زیانبار ترکیبات التهاب آور مفید دانست و توصیه کرد: سرخ کردن ماهی با شعله ملایم باشد و ترجیحا به صورت بخارپز، آب پز و یا تنوری توصیه می شود.

به گفته وی، چای سبز با داشتن مقدار قابل توجه آنتی اکسیدان تاثیر زیادی بر سیستم ایمنی دارد و باعث تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌های مختلف به ویژه بیماری‌های فصلی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در زمستان، اسهال و استفراغ در فصل تابستان و حساسیتهای فصل پاییز و آلودگی‌ها می شود و افزود: نوشیدن چای سبز باعث آرامش و رفع التهاب و حساسیت دستگاه تنفس می‌شود، ولی باید توجه داشت که مصرف بیش از حد آن می تواند مضر باشد.

مصرف روزانه حداقل دو لیوان شیر و مواد لبنی توصیه دیگر این متخصص تغذیه بود که می‌تواند باعث کاهش عوارض ناشی از آلودگی هوا بر بدن و دستگاه گوارش شود.

توصیه های مهم تغذیه ای برای کاهش عوارض آلودگی هوا

این دکترای تخصصی علوم تغذیه و رژیم درمانی بیمارستان دکتر مسیح دانشوری برای داشتن برنامه غذایی مناسب که زیان‌های آلودگی هوا را به حداقل برساند توصیه کرد:

- حداقل ۴۰۰ گرم سبزی و میوه تازه موجود در فصل سرما در طی روز باید مصرف شود.

- سبزی‌ها را بیشتر به صورت تازه و خام مصرف کنید چون ویتامین‌های آن به خصوص ویتامین Cبیشتر حفظ می شود.

- روزانه از شیر و مواد لبنی کم چرب مثل ماست و پنیر کم چرب به مقدار کافی مصرف کنید.

- حداقل ۳-۲ بار در هفته ماهی مصرف کنید.

- پرهیز از مصرف تنقلات کم ارزش مثل چیپس و پفک و نوشابه‌های گازدار زیرا باعث اختلال جذب عناصر مفید در بدن می‌شوند و می‌توانند اثرات سوء آلودگی هوا را دو چندان کنند.

- پرهیز از مصرف سوسیس و کالباس و کنسروها به دلیل داشتن مواد شیمیایی و نگهدارنده در شرایط آلودگی هوا و مصرف بیشتر مواد غذایی تازه و غیرصنعتی برای حفظ سلامتی‌ افراد در مواجهه با آلاینده‌های هوا.

- مصرف میزان کافی آب و مایعات بدن در روز برای حفظ سلامت اندام های دفعی و تسهیل دفع سموم و مواد دفعی. بهتر است از شیر و لبنیات کم چرب و انواع میوه و سبزی‌های فصل سرما نظیر انار، خرمالو، به، نارنگی، پرتقال، کیوی، شلغم، سیر و پیاز و انواع کلم، چغندر پخته و خام در انواع آش، سوپ و خورش و البته آب و چای کم رنگ نیز بیشتر استفاده شود.

منبع: ایسنا

70