یک «خاتون» بزک شده، اما تکراری و فاشیستی/ انتقادات تند مردم به این سریال

سریال خاتون به کارگردانی تینا پاکروان و تهیه کنندگی علی اسدزاده جدیدترین محصول پلتفرم نماوا محسوب می‌شود. سریالی پرستاره‌ای با بازی بازیگرانی هم‌چون نگار جواهریان، اشکان خطیبی، شبنم مقدمی، مهران مدیری، بابک حمیدیان، پژمان بازغی و ستاره پسیانی. آنچه در قسمت اول دیده می‌شود وسواس در تمام اجزای اثر است با این وجود ایراد‌های اساسی سریال خاتون باعث شده جذابیت‌های آن کم‌فروغ‌تر باشند.

داستان قسمت اول سریال خاتون در سطح مقدماتی معرفی شخصیت‌ها و پی‌ریزی داستان باقی می‌ماند؛ زنی روشنفکر به نام خاتون که همسر یک نظامی به نام شیرزاد است، از زندگی با مادرشوهرش متحجرش یعنی فخرالنسا خسته شده و در عین حال چالش‌های زندگی زناشویی‌اش را هم مدیریت می‌کند. هر چند که باید قصه پیش رود تا بتوان درباره روند و کیفیت آن قضاوت درستی داشت، اما خاتون از نخستین سکانسش سعی دارد یک اثر ایرانی باشد. یک روایت از ایران و مردمانش در سال ۱۳۲۰؛ بدون قضاوت اتفاقی که به ندرت در یک درام تاریخی افتاده است.

امیرمحمد سلیمانی در ویجیاتو درباره سریال نوشت: «تینا پاکروان به خوبی می‌دانست که جذابیت‌های طبیعی و فرهنگی اقلیم گیلان در کنار درگیری‌های تاریخی این منطقه می‌تواند سوژه خوبی برای یک سریال تلویزیونی باشد. در حالی که این سریال یک سریال بومی در اقلیم لقب می‌گیرد، هیچکدام از شخصیت‌های اصلی با لهجه گیلکی صحبت نمی‌کنند. سریال خاتون از همان فرمول همیشگی و تکراری در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های ایرانی پیروی می‌کند؛ شخصیت‌های اصلی، ثروتمند، تحصیل‌کرده و فرهیخته داستان با لهجه فارسی صحبت می‌کنند، اما شخصیت‌های فرعی، کُلفَت‌ها، فرودستان و بی‌سواد‌های داستان با لهجه گیلکی سخن می‌گویند. این مسئله بار‌ها و بار‌ها در عناوین ایرانی تکرار شده و به معنای واقعی کلمه توهین‌کننده به نظر می‌رسد. در سریال پایتخت [به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌ها]در حالی که شخصیت‌های پرحاشیه داستان با لهجه مازندرانی صحبت می‌کنند، هُما سعادت [با هنرنمایی ریما رامین‌فر]به عنوان دانای جمع در حقیقت تنها شخصیت اصلی سریال لقب می‌گیرد که لهجه ندارد.

نه‌تن‌ها هیچ عذری برای این اشتباه بزرگ که کیفیت سریال خاتون را به شدت کاهش می‌دهد، پذیرفته نیست بلکه این ایراد اساسی را باید یکی از بزرگترین دهن‌کجی‌های تینا پاکروان به مخاطب دانست. این اتفاق بدون هیچ تردیدی توهین به فرهنگ غنی گیلان شمارده می‌شود و از آن‌جایی که ریشه‌ای ضخیم در سینما و تلویزیون ایران پیدا کرده باید آن را فاشیسم سینمایی تلقی کرد. ماجرا زمانی توهین‌آمیزتر می‌شود که پژمان بازغی [که اصالتی لاهیجانی دارد]به عنوان یکی از بازیگران اصلی سریال می‌توانست با لهجه گیلکی صحبت کند، اما او هم بدون هیچ لهجه‌ای حرف می‌زند.

تینا پاکروان به عنوان نویسنده و کارگردان سریال خاتون مدعی شده که این سریال براساس داستانی واقعی ساخته شده است. اگرچه تمرکز سریال روی دراماتیزه‌کردن روایت قرار دارد، می‌توان پذیرفت که تنها ته‌مایه و مضمون اصلی سریال بر پایه واقعیت توسعه پیدا کرده و به همین دلیل فیلم‌نامه قید و بندی برای تعهد به واقعیت ندارد. اما نشانه‌هایی از واقعیت در سریال دیده می‌شود؛ از جمله حضور شخصیتی به نام فهیمه اکبر که از جمله زنان پیش‌رو در گیلان بود. هنرنمایی در نقش فهیمه اکبر به غزل شاکری سپرده شده است. زنده‌یاد فهیمه اکبر از زنان پیش‌روی گیلانی بود که در کنار فعالیت‌های اجتماعی به ادبیات و موسیقی هم علاقه بسیاری داشت. اگرچه فهیمه اکبر اصالتی مازندرانی داشت، اما به لطف سال‌ها زندگی در گیلان با لهجه و گویشی گیلکی هم به خوبی آشنا بود. با این حال فهیمه اکبر در قسمت اول سریال خاتون بدون هیچ لهجه‌ای سخن می‌گوید! به نظر می‌رسد تینا پاکروان بدون توجه به اهمیت لهجه گیلکی به شکل واضحی تلاش کرده تا لهجه گیلکی را لهجه‌ای متحجرانه، بی‌ارزش و فاقد اهمیت نشان دهد.»

محمدجواد فراهانی در زومجی نوشت: «از لحاظ فنی سریال نمره بسیار خوبی به‌دست می‌آورد. چه خلق نما‌هایی بدیع از سوی هومن بهمنش (مدیر فیلم‌برداری) باشد چه کار خوب کامیاب امین عشایری (طراح صحنه) و سارا سمیعی در مقام طراح لباس. بهمنش سلیقه‌اش را در زمینه طراحی نور به نمایش گذاشته و وسواس زیادی در حرکت دوربین‌ها از خود نشان داده است.

امین عشایری نیز سعی کرده در طراحی صحنه، رشت را باتوجه‌به زمان مذکور باور‌پذیر نشان دهد. مثلا پلانی که در همان لحظات ابتدایی از کنسول‌گری گرفته می‌شود و پارچه قرمز سقف را می‌پوشاند با اجرای درست تبدیل به موتیفی می‌شود و در ادامه همین قسمت نیز به کار می‌آید. تدوین محمد نجاریان نیز باتوجه‌به کارگردانی متغیر است و هر جا که کارگردانی عملکرد ضعیف‌تری دارد (سکانس کتاب‌فروشی و تنبیه پادو) کار نجاریان نیز به تبع آن عملکردش افت می‌کند. موسیقی کیهان کلهر نیز که سریال برای جذب مخاطب روی آن مانور زیادی داده است سعی می‌کند بیشتر فضا بسازد و ریتم ماندگاری در ذهن خلق نمی‌کند. همچنین بیشتر فضایی تاریخی می‌سازد تا عاشقانه.»

کاربری درباره‌ی سریال نوشت : خاتون دیگه پدیده‌ی خیلی عجیبیه، تو قسمت اول این سریال شهر رشت و آدماش رو تو سال ۱۳۲۰ نشون میده، همه فارسی غلیظ صحبت می‌کنن! بدون حتی کمی لهجه( گیلکی نخواستیم حتی لهجه ام ندارن) بازیگران نقش نظامی، کتاب فروش، بستنی فروش

دیگری نوشت: قسمت اول سریال خاتون چنگی به دل نزد. کیفیت این مجموعه‌ها خیلی پایین است، آش کشک خاله است،نیست از پیش پولش را داده‌ای دیگر اینکه چه پیش می‌آید و نمی‌آید و جنبه‌های هنری و خود قصه اصلا توجه خاصی نمی‌شود.

کاربر دیگر نوشت: توی سریال خاتون که توی سال ۱۳۲۰ توی گیلان اتفاق میفته هیچ کدوم از شخصیت‌ها گیلکی حرف نمیزنند. حتی یک کلمه... حتی ذره‌ای لهجه هم ندارند!به جز دو تا شخصیت که نقششون چیه؟؟؟ کلفت و نوکر خانه‌زاد

دیگری نوشت: توی قسمت اول سریال خاتون برای این که بگن خاتون خیلی روشنفکره نشون میده که در سال ۱۳۲۰ رمان به زبان فرانسه می‌خره و آقای توی کتابفروشی تعجب می‌کنه که یه زن فرانسوی بلد باشه و ادبیات دوست داشته باشه‌. مای بیننده هم باید بگیم واووو چه زن خفن روشنفکری!

منبع: برترین ها

47