میدل ایست آی: فرار نخبگان از ایران به وضعیت خطرناکی رسیده

وب سایت "میدل ایست آی" با انتشار گزارشی از تهران نوشت؛ طی سال های گذشته روند فرار نخبگان از ایران به مرزهای بی سابقه و خطرناکی رسیده و در حال خالی کردن ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه از نیروهای انسانی ماهر و کارآمد است.

"میدل ایست آی" با اشاره به تشدید پدیده فرار نخبگان از ایران طی 3 سال گذشته و از زمان اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران، نوشت:

"المپیکی ها، ریاضیدانان نابغه، پزشکان قلب. این روزها لیست خروج نخبگان از ایران طولانی است. در مواجهه با تحریم های فلج کننده، بیکاری گسترده و کاهش ارزش پول، ایرانیان در حال فرار از کشور هستند.

تقریبا در اغلب گردهمایی های خانوادگی یا جلسات کاری زمان زیادی طول نمی کشد تا با فردی روبرو شوید که می خواهد کشور را ترک کند و یا قبلا ترک کرده است.

در حالی که پدیده "فرار مغزها" برای ایران دستکم در دهه های گذشته یک معضل جدی بوده اما آنچه اکنون جدید به نظر می رسد این است که تعداد زیادی از کارشناسان متخصص از مهندسان گرفته تا ورزشکاران در حال ترک کشور هستند.

ماه گذشته "عباس عبدی" یک چهره برجسته اصلاح طلب که به دلیل تخصص خود در نظرسنجی شهرت دارد، گفت که تعداد کل ایرانیانی که کشور را ترک کرده اند از سال 2018 به بعد 3 برابر شده است و نزدیک به یک سوم آنها مهارت های تخصصی داشته اند که جایگزینی آنها برای کشور آسان نیست.

یافته‌های عباس عبدی منعکس‌کننده اظهارات اخیر "مصطفی میرسلیم"، نماینده مجلس در اوایل سال جاری بود که هشدار داد بهترین و باهوش‌ترین افراد ایران به "آغوش رقبا" هل داده می‌شوند.

ایرانیان زیادی در گفتگو به "میدل ایست آی" گفتند شاید ناامیدکننده ترین احساس این است که برای داشتن فرصت یک زندگی دلخواه، ترک کشور تبدیل به یک ضرورت شده است. همه آنها به دلیل حساسیت موضوع به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند.

"مسعود"، فارغ التحصیل یکی از دانشگاه های برتر ایران، برای ادامه تحصیل به نروژ مهاجرت کرده، او در مصاحبه تلفنی با خبرنگار "میدل ایست آی" گفت:" وضعیت کشور روز به روز بدتر می شود. "

او افزود: من دائما در تلاش بودم که به آینده خوبی برای کشور امیدوار باشم، اما جایی برای امید وجود نداشت. بالاخره تصمیم گرفتم با ثبت درخواست تحصیل برای دوره کارشناسی ارشد، کشور را ترک کنم تا شاید بتوانم مسیر جدیدی را برای آینده خود بسازم."

آمار خروج نخبگان از ایران اصلا خوب نیست. به گفته مقامات و گزارش های خبری، 43 درصد از ورزشکاران المپیکی ایران، 30 درصد از اساتید رشته هایی مانند مکانیک و علوم کامپیوتر در برخی از دانشگاه ها و 3 هزار پزشک یا ایران را ترک کرده اند یا قرار است بروند.

در این ماه، معاون وزیر بهداشت هشدار داد که در بسیاری از استان‌ها حتی یک متخصص جراح قلب در کل استان وجود ندارد و این تخصص در کشور رو به نابودی است.

رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ایران نیز در این ماه نامه‌ای به رهبر ایران نوشت و از ایشان خواست با "عواقب جبران‌ناپذیر" فرار پزشکان مقابله کند.

علاوه بر خالی کردن بیمارستان‌ها و دانشگاه‌ها، خروج بی سابقه استعدادهای ایرانی از کشور، شرکت‌ها و بنگاه های خصوصی را نیز برای سرپا ماندن در تنگنا قرار داده است، چه رسد به اینکه این شرکت ها بخواهند کسب‌وکار خود را توسعه دهند.

یکی از مدیران ارشد یک شرکت تبلیغاتی بزرگ در تهران در این رابطه به "میدل ایست آی" گفت که او 2 ماه برای یافتن یک برنامه نویس ماهر جستجو کرده بود، اما کسی را پیدا نکرده است و در نهایت مجبور شده فردی را که 3 سال قبل به دلیل نداشتن مهارت اخراج کرده بود، بار دیگراستخدام کند.

یکی از بنیانگذاران یک "استارت آپ" فناوری در تهران نیز گفت که شرکت او برای رقابت با شرکت های خارجی که ایرانیان ماهر را با حقوق دلار جذب می کنند، مبارزه می کند.

او گفت:" پس از مدتی این شرکت ها با پیشنهاد کاری آنها را دعوت به کار و مهاجرت می کنند که این امر باعث می شود افراد متخصص از کشور خارج شوند."

وی افزود: "متاسفانه مهندسان مکانیک و برق به دلیل شرایط کشور به راحتی از دست ما خارج می شوند. این قدرت توسعه را از ما گرفته است. مثل این است که ایران دارد از وجود نابغه ها تخلیه می شود."

یک جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز در این رابطه گفت که ایرانی ها حق دارند نگران تاثیر طولانی مدت از دست دادن کارگران با استعداد باشند.

او گفت: " وقتی افرادی مانند مریم میرزاخانی (برنده مدال فیلدز) یا متخصصان دیگر جذب کشور دیگری می شوند، حتی صدها چاه نفت جای آنها را نمی گیرند. میرزاخانی که ریاضیدان بود در اوایل دهه 2000 ایران را ترک کرد و در ایالات متحده تحصیل کرد. او در سال 2017 در سن 40 سالگی درگذشت.

این جامعه شناس با بیان اینکه تربیت و جایگزینی چنین افرادی برای یک کشور طی چندین سال سخت است، گفت: این افراد ممکن است در تاریخ یک کشور تکرار نشوند.

در حالی که بسیاری از صنایع در ایران در تلاش برای جذب افراد ماهر هستند، قاچاقچیان انسان در مصاحبه با "میدل ایست آی" گفتند که کسب و کار آنها طی سال های اخیر رونق گرفته و آنها با دریافت مبالغی به ایرانیان مهاجر راهی سریعتر و ارزانتر از انتظار برای صدور ویزا، ارائه می دهند.

"معصومه" که بر تیمی از قاچاقچیان انسان نظارت می کند، گفت که او مشتریان خود را به صورت قانونی به ترکیه می فرستد و سپس از آنجا آنها را به یکی از کشورهای اروپایی می فرستد.

او درباره آخرین نرخ های ارایه خدمات به مشتریان ایرانی گفت: "اگر می خواهید به آلمان بروید، 10 هزار یورو برای شما هزینه دارد و اگر می خواهید در بلغارستان اقامت داشته باشید، باید 3 هزار یورو به ما بپردازید."

یک قاچاقچی دیگر به نام "ثریا" نیز گفت که او با دریافت 8 هزار یورو می تواند افراد را از خاک ترکیه و با هواپیما به کانادا بفرستد.

او در این باره گفت:" ما افراد خود را در استانبول داریم که شما را در داخل هواپیما به کانادا می برند و سپس وقتی به فرودگاه کانادا رسیدید، می توانید درخواست پناهندگی اجتماعی بدهید."

وی در پاسخ به این سوال که چگونه مقامات کانادایی ایرانیان را به این راحتی می پذیرند، مدعی شد که هیچ یک از مشتریانش تاکنون رد و دیپورت نشده اند.

رئیس شرکتی در تهران که به ایرانیان برای مهاجرت قانونی کمک می کند به خبرنگار "میدل ایست آی" گفت که تعداد مشتریانی که مایل به ترک این کشور هستند در چند ماه گذشته به ویژه پس از روی کار آمدن دولت جدید رییسی، افزایش یافته است.

او گفت که محبوب ترین مقصد، به ویژه برای برنامه نویسان کامپیوتر، کانادا است. او افزود که شرکت او می تواند با دریافت 95 هزار دلار برای مشتریان ویزا و اجازه اقامت در کانادا دریافت کند.

او افزود: "اگر کسی ایده استارتاپی را به مقامات کانادایی ارائه دهد، کانادا به آنها ویزا می دهد. ما به برنامه‌نویس‌ها پیشنهاد می‌دهیم که در استارت‌آپ ها ثبت نام کنند و سپس در ازای اجازه دادن به آنها برای پیوستن به آن، پول دریافت می‌کنیم."

بسیاری از پزشکان ایرانی هم که در حال ترک کشور هستند ترجیح می دهند به عمان، امارات متحده عربی و قطر بروند.

او گفت: "ما از پزشکانی که می خواهند به دبی مهاجرت کنند، 3800 دلار و کل حقوق ماه اول آنها را دریافت می کنیم."

از آنجایی که شرایط اقتصادی همچنان رو به وخامت است، برخی از ایرانیان به "میدل ایست آی" گفتند می خواهند مادامی که شرایط اقتصادی به قدری بدتر نشده که توانایی مالی تامین هزینه خروج از کشور را نداشته باشند، هر چه سریع تر از ایران مهاجرت کنند.

"سعید"، مهندس عمران، می‌گوید پس از پیروزی ابراهیم رییسی در انتخابات، دوستانش از او خواسته‌اند که کشور را ترک کند. او پس از انتخاب رییسی به ترکیه رفت و متوجه شد که وضعیت ترکیه هم خیلی بهتر از ایران نیست. حالا او قصد دارد به زودی راهی اروپا شود.

او گفت:" من حاضرم در کشورهای دیگر کار کنم اما دیگر در ایران نه. با این افزایش قیمت ها و همچنین عدم توافق بر سر مساله هسته ای، مطمئنا در سال آینده، قیمت ها چندین برابر امروز افزایش می یابد و فرار از آن دشوارتر خواهد بود."