چرا «قهرمان» فرهادی نماینده ایران در اسکار شد؟
روز گذشته آکادمی اسکار پس از بررسی فیلم‌های ارسالی از سوی کشورهای مختلف، فهرست رسمی فیلم‌های واجد شرایط رقابت در شاخه بهترین فیلم بین‌المللی سال را برای اسکار ۲۰۲۲ منتشر کرد و سینمای ایران نیز با فیلم «قهرمان» ساخته اصغر فرهادی در این رقابت حضور خواهد داشت. هر سال برای انتخاب نماینده ایران، رقبای جدی وجود داشتند اما امسال کار فرهادی از همیشه ساده‌تر بود.
چند سالی است که جایزه اسکار برای ما ایرانی‌ها اهمیت دیگری پیدا کرده است. از وقتی که فرهادی توانست دو جایزه اسکار را برای ایران به ارمغان بیاورد، همه ما منتظر فیلم تازه‌ای از او هستیم تا بتوانیم بار دیگر امید داشته باشیم که اسکار تازه‌ای به ایران بیاید. اما انتخاب نماینده کشور برای شرکت در این رویداد بزرگ سینمایی هر سال حواشی بسیاری دارد. رقابت بر سر این انتخاب همیشه پر حرف و حدیث بوده اما امسال تقریبا «قهرمان» بسیار ساده توانست این راه را طی کند.
البته امسال هم حواشی‌ای در این خصوص شکل گرفت که البته بیشتر به انتخاب‌کنندگان برمی‌گشت. در همین باره مازیار فکری ارشاد، روزنامه‌نگار و منتقد سینما و تئاتر، در اینستاگرام خود نوشت: فیلم «قهرمان» را ندیده‌ام پس نمی‌توانم نظری مثبت یا منفی رویش داشته باشم. با معرفی این فیلم به آکادمی برای اسکار خارجی هم مشکل خاصی ندارم، به شرط آن که بدانم با چه ساز و کار و بر اساس چه ملاک‌هایی برگزیده شده است. آقایان دست اندرکار یک بار برای همیشه فرایند انتخاب نماینده ایران در اسکار را شفاف کنند تا ما هم بدانیم. ترکیب کمیته انتخاب هر سال عوض می‌شود ملاک‌هایش چطور؟ چرا نباید بدانیم در جلسات این کمیته چه می‌گذرد که به گفته خودشان ۴۴ فیلم! برای معرفی به آکادمی در جلسات‌شان مطرح بوده و «قهرمان» رای نهایی را آورده است؟ ضمنا اگر اعضای این کمیته از سوی خانه سینما انتخاب یا پیشنهاد می‌شوند، چرا هیچگاه یک منتقد در این فرایند حضور ندارد؟
پوریا ذوالفقاری، منتقد سینما، هم نوشته بود: «همزمان با جدی شدن چرایی صادر نشدن مجوز نمایش فیلم‌هایی که می‌توانند به عنوان گزینه سینمای ایران در اسکار دست کم بررسی شوند می‌فهمیم که وقتی همه متوجه اخبار تغییر مدیریت فارابی بوده‌ایم. هیات معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار فیلم «قهرمان» را انتخاب کرده‌اند. پیش‌تر هم گفته بودم انتخاب قهرمان قطعی است، اما کاش دست کم نمایشی از بررسی گزینه‌هایی که شرایط نمایندگی سینمای را دارند، اجرا شود، در عمل برعکس شد.»
چندی پیش هم کیوان کثیریان، روزنامه‌نگار و منتقد، با انتشار یک استوری در صفحه اجتماعی خود به عدم صدور مجوز نمایش «قصیده گاو سفید» انتقاد کرد. همزمان با نزدیک شدن زمان اکران سراسری فیلم «قصیده گاو سفید» ساخته بهتاش صناعی‌ها و مریم مقدم در فرانسه کثیریان به عدم صدور مجوز نمایش این فیلم در داخل ایران انتقاد کرد. او نوشت: «واقعا دلیل این‌که پس از گذشت چند ماه از درخواست پروانه نمایش، اجازه اکران این فیلم (قصیده گاو سفید) در ایران داده نشده، چیست؟
فیلمی که پروانه ساخت دارد، در جشنواره فجر پروانه نمایش داشته، از فیلمنامه مصوب‌اش تخطی نکرده، در عرصه بین‌المللی هم موفقیت کسب کرده و مورد استقبال قرار گرفته، حالا هم دارد در سینماهای دنیا اکران می‌شود چرا از نمایش در کشور خودش محروم است؟ «قصیده گاو سفید» حق دارد در رقابت داخلی انتخاب فیلم برای اسکار شانسش را امتحان کند. به نظر می‌رسد رئیس سازمان سینمایی باید این ماجرا را پیگیری کند.»
پرویز جاهد، منتقد سینما، در این باره نوشت: مشکل اصغر فرهادی نیست که این سال‌ها فیلم هایش تنها گزینه ایران برای اسکار بوده است بلکه مشکل سینمای ایران است که هیچ آلترناتیو دیگری در این سطح ندارد که بتواند به اسکار بفرستد و با آثار کارگردان‌های مطرح جهانی رقابت کند.
موضوعی که جاهد مطرح کرد یکی از مهم‌ترین موضوعات این سال‌های کرونا است. از زمانی که کرونا وارد کشور شد و سینماها به حالت نیمه‌تعطیل درآمدند و اکران آنلاین هم نتوانست چندان فروش موفقی داشته باشد. فروش سینماها هم تازه چند هفته‌ای است که رونق گرفته. در چنین شرایطی بسیاری از فیلمسازان ترجیح دادند تا یا فیلمی نسازند و روی سرمایه خود ریسک نکنند یا اکران فیلم‌شان را تا زمانی که بتوانند فروش آن را تا حدی تضمین کنند، عقب بیندازند. در چنین شرایطی طبیعی است که فرهادی که حالا اسم بزرگی دارد، وقتی در بحبوحه کرونا فیلمی بسازد که بتواند تعریف بسیاری از سوی منتقدان خارجی را برای خود به ارمغان بیاورد، بسیار راحت به عنوان فیلم برگزیده انتخاب شود.
حالا اما سینما کم‌کم جانی دوباره گرفته و مردم باز هم اعتمادشان را برای حضور در سالن‌های سینما به دست آوردند. در چنین شرایطی باید امیدوار بود که سینماگران بار دیگر بتوانند به ریل فیلمسازی بازگردند و فیلم‌هایی در اندازه حضور در اسکار بسازند تا شاید سال دیگر رقابتی سخت‌تر برای انتخاب نماینده ایران شکل بگیرد.
