مرکز پژوهش‌های مجلس ایده رئیس پارلمان را تبیین کرد
رونمایی از تز «حکمرانی نو» قالیباف
با گذشت ۱۰ماه از طرح ایده حکمرانی نو از سوی محمد‌باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، به نظر می‌رسد این طرح به تدریج درحال شکل گرفتن است.
نخستین بار قالیباف روز ۲۹اسفند ماه سال گذشته با انتشار ویدئویی در صفحه اینستاگرام خود ضمن تبریک فرا رسیدن سال ۱۴۰۱، بر آغاز قرن جدید با حکمرانی نو تاکید کرد. او در پیام خود ابراز امیدواری کرد که در قرن جدید و سال پیش‌رو که آغاز قرن نو هست با اصلاح امور در مملکت‌داری و با یک حکمرانی نو، تحول و پیشرفت برای ایران محقق شود و قرن نو را با حکمرانی نو آغاز کنیم.
سخنانی که در چند ماه گذشته بارها از سوی او در سخنرانی‌های مختلف تکرار شده است و البته طرفداران و منتقدانی هم داشته است. در این میان به نظر می‌رسد حوادث اخیر در کشور، قالیباف و حامیانش را بیش از بیش به اجرای طرح «حکمرانی نو» در کشور مصمم کرده است. همچنان که طی روزهای نهم و شانزدهم آبان امسال رئیس مجلس در نطق‌های پیش از دستور خود در مجلس ابراز امیدواری کرد که هرچه زودتر امنیت در کشور به‌صورت کامل تثبیت شود تا تغییرات مشروع و لازم به سمت حکمرانی نو در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در چارچوب نظام سیاسی جمهوری اسلامی آغاز شود. او همچنین در نطقی دیگر با بیان اینکه اصلاح در نظام حکمرانی در چارچوب نظام سیاسی جمهوری اسلامی است تاکید کرد که این اصلاح باید به حکمرانی نو منجر شود. همه این سخنان مبتنی برحکمرانی نو ظرف ماه‌های گذشته این سوال را در اذهان ایجاد کرده است که منظور رئیس مجلس از این ایده چیست و تغییرات مورد نظر رئیس مجلس شامل چه نوع تغییراتی می‌شود؟ همزمان نیز برخی بر این باورند که طرح قالیباف مبنی بر «حکمرانی نو» مهم‌ترین طرح برای انجام اصلاحات در کشور است و باید از آن حمایت کرد. درهمین راستا ماه گذشته عبدالناصر همتی در کانال تلگرام خود با اشاره به ایده حکمرانی‌‌نو رئیس مجلس تلویحا از این طرح حمایت کرد و نوشت: «هرچند قدری دیر است، ولی می‌تواند شروع خوبی باشد.»
با این وجود نه قالیباف و نه حامیان ایده حکمرانی نو تاکنون در مورد جزئیات این طرح سخنی نگفته‌اند. اما «دنیای اقتصاد» روز ۹ آذر ماه در گزارشی با تیتر «لیدر اصلاحات در جبهه اصولگرایان» که درباره ایده مذکور منتشر کرد از برگزاری جلسات قالیباف با برخی از استادان دانشگاه‌های مختلف خبر داد که او در این جلسات نظرات آنها را در این خصوص جویا شده است. همچنین براساس اطلاعاتی که «دنیای اقتصاد» در آن زمان منتشر کرد ظاهرا قالیباف باور دارد که حکمرانی نو در چارچوب فلسفه سیاسی انقلاب اسلامی به دنبال اصلاح رویه‌ها و برخی نهادها برای کارآمد شدن نظام تصمیم‌گیری، سیاستگذاری و اجرا است چرا که کشور پس از ۴دهه نیازمند چنین تغییراتی است. قالیباف همچنین در بخش دیگری از جزئیات حکمرانی نو این باور را مطرح می‌کند که بسیاری از مسائل در کشور انباشت شده و هنوز حل نشده است و از همین‌رو بازسازی نظام حکمرانی نیازمند بازیابی قدرت حل مساله است. رئیس پارلمان بر این نظر است که اگر حکمرانی نو زودتر آغاز شده بود، ممکن بود این اعتراض به وجود نیاید. طرح این موضوع برای یک سال گذشته است و اتفاقات اخیر تنها به آن سرعت داده است.
در همین حال روز گذشته بابک نگاهداری، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس که از نزدیکان قالیباف نیز محسوب می‌شود، ۷ توصیه راهبردی برای تحقق حکمرانی نو را تشریح کرد. توصیه‌های که می‌توان آنها را هم‌راستا با جلو بردن طرح محمد‌باقر قالیباف در کشور توصیف کرد. در این میان بسیاری براین باورند که مرکز پژوهش‌های مجلس ایده رئیس خود را تبیین و از تز حکمرانی نو قالیباف رونمایی کرده است. براساس آنچه نگاهداری درخصوص ایده حکمرانی نو رئیس مجلس تشریح کرده است، با گذشت بیش از ۴۰ سال از عمر انقلاب اسلامی و کسب تجربه در ساحت‌های مختلف اداره و حکمرانی کشور، ضرورت بازنگری و بازطراحی نظام حکمرانی بر مبنای آرمان‌های اصیل انقلاب اسلامی و با توجه به تحولات محیطی، ضروری به نظر می‌رسد که می‌توان این مهم را به عنوان «حکمرانی نو» تلقی کرد. همچنین در توصیه دوم مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: هدف حکمرانی نو، اصلاح و ارتقای ظرفیت‌های حکمرانی بومی مبتنی‌بر اقتضائات ارزشی و ملی با رویکرد مساله محوری، انعطاف‌پذیری و پویایی، دانش‌بنیان و هوشمندسازی و نگاه کارکردی - ساختاری و ابزاری است. راهبران و متولیان حکمرانی نو باید درک، شجاعت، عزم، توان و ظرفیت بازنگری در نهادها، ساختارها و فرآیندهای کلان را داشته باشند تا حکمرانی به کارآمدی لازم دست یابد و سرمایه اجتماعی افزایش پیدا کند.
در توصیه سوم مرکز پژوهش‌ها آمده است: تحقق و پیاده‌سازی حکمرانی نو، امری دفعی و یکباره نیست، بلکه امری تدریجی و مستمر است که نیاز به اقدامات پژوهشی، سیاستی و عملیاتی دارد که به‌طور مستمر در قالب یک چرخه منظم باید انجام شود و به صورت مستمر با رویکرد بازخوردگیری اصلاح شود. در توصیه چهارم نگاهداری در این خصوص با اشاره به لزوم مشارکت مردمی تصریح کرد: در حکمرانی نو باید بسته ابزارهای حکمرانی استخراج شود و از مردم و ظرفیت‌های مردمی برای بهبود کارکردهای نظام حکمرانی همچون سیاستگذاری، تنظیم‌گری، نظارت، مطالبه‌گری و اجرا استفاده شود. البته این کار نباید با تقلید و کپی‌برداری نادرست از ابزارهای دیگر نظام‌های حکمرانی انجام شود.
در بخش پنجم این توصیه، تاکید شده است که پایبندی مومنانه و واقعی به سنت‌های الهی در حکمرانی و پرهیز از تفسیرهای نادرست و سلیقه‌ای از آن در حکمرانی نو راهگشا خواهد بود. در توصیه ششم رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس برای تحقق حکمرانی نو آمده است: جهان امروز با جهان قدیم متفاوت بوده و همین عامل عصر برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های ایستا و دوره‌ای در حکمرانی را منسوخ ساخته و ضرورت برنامه‌ریزی‌های غلتان، انعطاف‌پذیر و تقویت و پشتیبانی سازوکارهای تصمیم‌گیری و حکمرانی با ابزارهایی چون هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل کلان داده‌ها، شبیه‌سازی‌ها و انواع و اقسام نوآوری و فناوری‌های نوین را قطعی ساخته است که این امر باید در حکمرانی نو مورد توجه جدی قرار گیرد. توصیه هفتم بابک نگاهداری که روز ۵ شهریور سال گذشته از سوی قالیباف منصوب شد نیز چنین است: حکمرانی نو برای اینکه ریل‌گذاری و جهت‌گیری را بر اساس اصول و مولفه‌های کلان ارتقا دهد باید تغییر قوانین کلان و راهبردی را در دستور کار قرار دهد. بدون بهینه‌سازی قوانین کلان و مادر و به‌روزرسانی آنها متناسب با چالش‌ها و مسائل حاضر حکمرانی، تحقق حکمرانی نو دشوار خواهد بود.
