تعطیلی؛ راهکار دولت هنگام آلودگی، یخبندان و کمبود گاز/ تعلیق مشکل به جای حل آن/ سیاست کوتاه مدت تا چه زمانی بر کشور حاکم است؟

به گزارش خبر فوری، با آغاز فصل سرما در چند ماه اخیر، حداقل سه مشکل بزرگ برای شهرهای غالبا بزرگ ایران به وجود آمده است: آلودگی هوا، یخبندان و کمبود انرژی. اما راه حل دولت برای این سه مشکل چه بوده است؟ دولت آسان ترین راه را انتخاب کرده؛ تعطیلی مدارس و گاهی دانشگاه ها و ادارات. بررسی ها نشان می دهد که از مهر ماه ۱۴۰۱ تا دی ماه در برخی شهرهای بزرگ بیش از ۳۰ روز تعطیلی وجود داشته است.

این امر نشان دهنده یک فاجعه است. مشکل زمانی بزرگتر می شود که بدانیم در دهه قبل که مشکلاتی مانند آلودگی هوا، یخبندان و سرما وجود داشتند، هرگز تعداد تعطیلات به این اندازه نبوده است‌. البته دولت برای توجیه سیاست خود معتقد است به هیچ وجه مدارس را تعطیل نکرده بلکه آن را غیرحضوری کرده است. اما هم دولت و هم خانواده ها به خوبی می دانند که اولا بازدهی علمی کلاس های غیرحضوری بسیار بسیار پایین است و این کلاس ها در عصر کرونا در حال ایجاد یک فاجعه علمی برای کودکان و نوجوانان بودند‌. ثانیا، علم آموزی و تعلیم و تعلم فقط بخشی از هدف مدرسه است. یادگیری مهارت های اجتماعی، افزایش توان بدنی و فراگیری نظم و قانون  اهداف دیگر مدرسه هستند که درعمل با غیرحضوری شدن مدارس تعطیل شده اند.

انحلال مشکلات جایگزین حل مشکلات

آنچه تعطیلی ماه های اخیر به ما نشان می دهد این است که دولت بیش از گذشته به سمت راه‌حل‌های کوتاه مدت رفته است. تعطیلی یک راه حل موقت برای هر بحرانی است. یک نهاد با تعطیلی فعالیت در حال قطع کارایی یک دستگاه و مرگ موقت آن است. این کار منحل کردن مشکل است نه حل آن. تعطیلی های دولت ما را به یاد فردی می اندازد که هنگام ایجاد مشکل برای رایانه‌اش، آن را خاموش کرده یا ریست می کند؛ غافل از اینکه بعد از راه‌اندازی مجدد آن، متوجه می شود مشکل سر جایش باقی است و او فقط وضعیت بحرانی را به تاخیر انداخته است.

تعطیلی های اخیر دولت فقط در زمینه مدارس نبوده است‌. تقریبا در هر زمینه ای شاهد این تعطیلی هستیم. تعطیلی حضور تماشاگران در استادیوم های ورزشی، لغو بسیاری از رویدادها، تعطیلی بسیاری از پروژه های هنری و فرهنگی، تعطیلی برخی ادارات در روزهای سرد و... همه و همه نشان می دهند که دولت برای حل مشکلات متعدد سیاسی، اجتماعی، محیط زیستی و...  به دنبال راه حل پایدار نیست و ترجیح می دهد با تعطیلی، صورت مساله را پاک کند. به همین دلیل، پس از چند روز تعطیلی مدارس و دانشگاه ها شاهدیم که نه آلودگی هوا کم شده، نه بار ترافیکی شهرهای بزرگ کاهش یافته و نه حتی مشکلات مربوط به انرژی حل شده است. تنها اتفاقی که افتاده، به تاخیر افتادن مشکلات است. گویا دولت به دنبال خریدن وقت است و بحران را به آینده نزدیک موکول می کند. اما احتمالا مدت کوتاهی بعد مجددا به این سیاست تمسک جسته و مجددا حل مشکل را به آینده موکول کند.

سیاست تعلیق و جامعه کوتاه مدت

هم سیاست و هم جامعه ایران در وجوه و جهات مختلف با فضای "تعلیق" مواجه شده است. تعلیق چند دهه است که گریبان ایران را گرفته است. بارزترین جلوه تعلیق در سیاست خارجی خود را نشان می دهد. ایران از مدت ها پیش درگیر پرونده هسته ای بوده و همین امر باعث شده تقریبا تمام فعالیت های اقتصادی بازار و سیاست‌ورزی‌های داخلی منوط بر حل پرونده هسته ای شود (اینجا بخوانید). این امر باعث شده، دولت و بازار به جای برنامه‌ریزی‌های بلندمدت به سیاست‌ها، راهکارها و طرح‌های کوتاه‌مدت بپردازند.

حالا این سیاست چند دهه ای در حال نشان دادن خود در مسائل جزئی‌تری مانند آلودگی هوای شهرهای بزرگ، بحران سرما و کمبود گاز در برخی مناطق است. سیاست تعلیق باعث فراگیری سیاست کوتاه مدت و سیاست کوتاه مدت در حال فراگرفتن کشور است.

دولت با تعطیلی منتظر معجزه است. این در حالی است که خرد جمعی حکم می کند دولت بدون چشم دوختن به آسمان، شروع به حل مشکلات کند. لازمه این امر تغییر سیاست و چشم انداز کلی کشور است. این امر با فشار از بالا حل می شود. مدیران میان رده تنها از طریق تحول در سیاست کلی کشور و فشار قانون از سیاست های کوتاه مدت و تعلیقی دست برداشته و واقعا مشغول به کار می شوند.