سوغاتی چینی رئیسی/ تهران و پکن خودروی مشترک تولید می‌کنند؟

ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، ۲۴ بهمن ماه ۱۴۰۱ با دعوت رسمی رئیس‌ جمهوری چین به این کشور سفر کرد. گرچه به عقیده کارشناسان، این سفر بیشتر جنبه نمایشی داشت، اما روز گذشته تصمیماتی در رابطه با همکاری خودرویی ایران و چین اتخاذ شد.

علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت، با اشاره به نتایج سفر رئیسی اعلام کرد که قرار است ایران و چین خودروی مشترک تولید کند.

او در این رابطه توضیح داد: خصوص تولید مشترک خودرو با شرکت‌های چینی قرار بر آن شد تا دو ماه آینده شرکت‌های خودروساز داخلی و چینی برنامه‌ریزی جامع و مشخصی را انجام دهند و فرایند همکاری تولید مشترک خودرو در ایران را طراحی کنند؛ بنابراین در آینده‌ای نزدیک می‌توانیم محصولات باکیفیت و دارای فناوری بالا را در کشور مورد استفاده قرار دهیم.

حال این مساله مطرح می‌شود که تصمیم مبنی بر تولید خودروی مشترک بین ایران و چین، به مرحله اجرا می‌رسد؟

در ابتدا باید این نکته را یادآور شد که وزارت صمت در شهریور سال جاری خبر از امضای ۱۲ تفاهم‌نامه همکاری بین شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز ایرانی و روسی به مبلغ ۷۰۰ میلیون یورو داد. اما همان‌طور که مشاهده می‌شود و قطعه‌سازان می‌گویند هنوز خبری از همکاری جدی و قطعی دو کشور نیست.

با توجه به اینکه تفاهم‌نامه همکاری ایران و روسیه همچنان به مرحله اجرا نرسیده و طبق آخرین اظهارنظرها، خودروهای ایرانی مورد تایید روسیه نیستند و احتمال خاتمه یافتن این همکاری خودرویی بین دو کشور بالاست، باید منتظر ماند و مشاهده کرد که تصمیم همکاری ایران و چین در چه زمانی و با چه شرایطی به مرحله اجرا می‌رسد؟

با انتشار خبر تولید خودروی مشترک میان ایران و چین این مساله مطرح است که این همکاری قرار است به چه نوعی صورت بگیرد؟

ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که همکاری بین دو کشوری صورت بگیرد که توانایی‌های صنعتی دو کشور مکمل یکدیگر باشد. این درصورتی است که خودروسازان و مونتاژکاران ایرانی میزان داخلی‌سازی خودروهای چینی را به رینگ، داشبورد و قطعات ریز و ساده محدود کرده‌اند.

در این میان، باید یادآور شد که برخی از کارشناسان معتقدند انتقال تکنولوژی که به واسطه واردات خودرو به کشور صورت می‌گیرد تنها به قطعاتی، مانند رینگ و لاستیک محدود خواهند شد و با واردات نیز قرار نیست پیشرفتی در صنعت خودروسازی کشور صورت گیرد.

حال با توجه به این واقعیت که در حال حاضر صنعت خودروسازی ایران مجهز به قطعات پیشرفته و به‌روزی نیست و قطعه‌سازان همچنان مشغول به تولید قطعه‌های ابتدایی و قدیمی خودرو هستند، چگونه قرار است همکاری خودرویی بین ایران و چین موفقیت‌آمیز باشد؟

این روزها چین به یکی از ابرقدرت‌های صنعت خودروسازی جهان شده است و خودروسازان این کشور بازار خودروی کشورهای مختلف جهان را به دست گرفته‌اند که ایران نیز یکی از مشتریان این خودروسازان به حساب می‌آید. اما با در نظرگرفتن وضعیت صنعت خودروسازی این کشور، چنین مساله‌ای مطرح می‌شود که آیا خودروسازان چین حاضر به همکاری با ایران خواهند شد و تکنولوژی خود را در اختیار ایرانیان قرار می‌دهند یا خیر؟

همکاری دو کشور اقتصادی است؟

نکته دیگری در رابطه با همکاری خودرویی ایران با کشورهای خارجه مطرح می‌شود، سود دو کشور از همکاری ایجادشده است. کارشناسان در این رابطه معتقدند که به دلیل اینکه خودروسازان ایرانی با هیچ کشوری همکاری ندارد، می‌توان ساخت خودروی مشترک یا همکاری خودرویی را یک نکته مثبت به حساب آورد.

این طرح هم از وجه سیاسی خود شدنی است. اما از منظر اقتصادی شدنی نیست. ممکن است مسئولان این طرح را به مرحله اجرایی برسانند. اما خسارت آن را اقتصاد یک جامعه متحمل می‌شود. گرچه هنوز جزئیاتی از این همکاری خودرویی منتشر نشده است، اما به نظر می‌رسد این همکاری در بحث صنعت خودرو تنها با مقاصد سیاسی دو کشور ایجاد شده است و در کل جنبه اقتصادی ندارد.

در نتیجه می‌توان همکاری با خودروسازن کشورهای صنعتی را یک دستاورد به حساب آورد؛ حتی اگر این خودروسازان چینی باشند. اما این دستاورد زمانی در اقتصاد کشور نمود عینی پیدا می‌کند که خارج از جنبه‌های نمایشی و تبلیغاتی باشد.

چه‌بسا خودروسازان ایرانی سال‌هاست با چینی‌ها مشارکت دارند، اما هنوز در انتقال تکنولوژی و دانش فنی ناموفق عمل کرده‌اند. حال در روزهایی که چین در حال تغییر سیاست‌های خود در خاورمیانه و گرایش به به سمت کشورهای عربی منطقه است، می‌توان سوغاتی چینی رئیسی را خارج از قواعد پروپاگاندای سیاسی تعبیر کرد؟