افزایش نگرانی نسبت به تعداد چاق های دنیا

درمان‌های کاهش وزن مدت‌هاست که دیگر موفق به نظر نمی‌رسد. اما گویا حالا دسته جدیدی از داروها که «آگونیست‌های گیرنده glp-1» نامیده می‌شود، کارساز خواهد بود.

داروی «سماگلوتاید» که توسط یک شرکت دانمارکی به نام «نوو نوردیسک» ارتقا یافته، در آزمایشات بالینی نشان داده که می‌تواند باعث کاهش وزن ۱۵ درصدی شود.

این دارو در حال حاضر با نام تجاری «ویگووی» (Wegovy) در آمریکا، دانمارک و نروژ به فروش می‌رسد و به زودی در کشورهای دیگر هم در دسترس خواهد بود. «اوزمپیک» (Ozempic) هم یک دارو با دز پایین‌تر است که البته برای دیابت تجویز می‌شود، اما برای کاهش وزن هم مفید است.

تحلیلگران فکر می‌کنند که ارزش بازار داروهای «glp-1» می‌تواند تا سال ۲۰۲۳ به ۱۵۰ میلیارد دلار برسد که چندان فاصله‌ای با بازار داروهای سرطانی ندارد.

هیچ دوره‌ای مثل زمان حال برای ورود این داروها مناسب نبوده است. در سال ۲۰۲۲ دو پنجم جمعیت جهان اضافه وزن داشته‌ یا چاق بوده‌اند. فدراسیون جهانی چاقی که یک سازمان غیردولتی است، می‌گوید تا سال ۲۰۳۵ این رقم می‌تواند به بیش از نصف افزایش یابد و در نهایت ۴ میلیارد نفر در جهان با اضافه وزن یا چاقی مواجه شوند. مردم در همه کشورهای جهان در حال چاق شدن هستند. جمعیتی که سریع‌ترین اضافه وزن را دارند نه در غرب ثروتمند بلکه در کشورهایی مانند مصر، مکزیک و عربستان زندگی می‌کنند.

این روند نگران کننده است چرا که چاقی باعث ایجاد انبوهی از مشکلات از جمله دیابت، بیماری قلبی و فشار خون بالا می‌شود و ده‌ها بیماری دیگر مانند سکته مغزی، نقرس و سرطان‌های دیگر را به همراه می‌آورد. اضافه وزن حتی افراد را بیشتر در معرض مرگ ناشی از کووید۱۹ قرار می‌دهد. علاوه بر آن، انگ‌هایی که اجتماع به افراد و کودکان چاق می‌زند و باعث می‌شود آنها در جامعه تحت تاثیر قرار بگیرند هم مهم است.

عواقب چاقی برای بودجه عمومی و اقتصاد کشورها بیشتر است. بر اساس مدل‌سازی دانشگاهیان، هزینه سالانه اضافه وزن برای اقتصاد جهانی تا سال ۲۰۳۵ می‌تواند به ۴ تریلیون دلار برسد. این میزان ۲.۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی که از ۲.۲ درصد در سال ۲۰۱۹ بالاتر رفته است. این رقم شامل هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و زمان کاری از دست رفته به دلیل بیماری و مرگ‌های زودرس ناشی از چاقی است.

علیرغم ۲۵۰ میلیارد دلاری که مصرف کنندگان در سراسر جهان در سال گذشته برای رژیم گرفتن و کاهش وزن هزینه کردند، نبرد برای لاغری تا حد زیادی در حال شکست بوده است.

داروهای جدید چاقی، ابتدا برای درمان دیابتی‌ها در نظر گرفته شده بود، اما بعد مشاهده شد که باعث کاهش وزن هم می‌شود. «سماگلوتاید» در واقع ترشح هورمن‌هایی را تقلید می‌کند که باعث تحریک احساس سیری و کاهش اشتها می‌شود. آنها همچنین میل شدید به خوردن را در مغز خاموش می‌کنند.

تقاضای بالا برای این دارو حتی سرمایه‌گذاران را شوکه کرده است. ارزش بازار شرکت «نوو نوردیسک» طی دو سال دو برابر شده و به ۳۲۶ میلیارد دلار رسیده است. این وضعیت باعث شده او به دومین «شرکت داروساز با ارزش» در بازار سهام تبدیل شود.

تحلیلگران انتظار دارند که نیمی از آمریکایی‌های چاق که به دنبال کاهش وزن هستند، تا پایان این دهه از داروهای «glp-1» استفاده کنند. اما این دارو هم مانند همه داروهای تازه به بازار آمده، ابهاماتی دارد. دو مشکل بزرگ آن ایمنی و مقرون به صرفه بودنش است.

جدید بودن این داروها به این معناست که هنوز عوارض بلندمدت آن مشخص نیست. موارد با دز پایین برای دیابتی‌ها، عوارض جانبی مانند استفراغ و اسهال خفیف به همراه داشته است. این علایم ممکن است در افرادی که داروهایی با دز بالاتر مصرف می‌کنند بیشتر باشد.

همچنین اطلاعات کمی در مورد اثرات استفاده از آنها در دوران بارداری یا درست قبل از بارداری وجود دارد. همه این موارد نیازمند تجزیه و تحلیل دقیق از طریق مطالعات بلندمدت است.

درک این ریسک‌ها مهم است، چرا که بسیاری از بیمارانی که این داروها را مصرف می‌کنند ممکن است تا پایان عمر به آنها نیاز داشته باشند. مانند کنار گذاشتن رژیم غذایی، قطع دز بالای «سماگلوتاید» با بازگشت بیشتر وزن از دست رفته همراه است. برخی افراد حتی بیشتر از آنچه در وهله اول وزن کم کرده بودند، چاق شدند.

یکی دیگر از دغدغه‌های سیاست‌گذاران هزینه است. در آمریکا هزینه «ویگووی» در ماه حدود ۱۳۰۰ دلار می‌شود. هزینه «اوزمپیک» هم حدود ۹۰۰ دلار گفته شده است. براساس چنین قیمت‌هایی، نسخه‌های مادام‌العمر بسیار گران به نظر می‌رسد. اما در آینده ممکن است شرکت‌ها با دولت‌ها و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی برای پوشش کل جمعیت قرارداد ببندند و در ازای قیمت‌های پایین، حجم تولید را بالا ببرند.

علاوه بر این، چشم‌انداز سود، رقابت و نوآوری میان شرکت‌ها را تحریک می‌کند. شرکت‌هایی مانند آسترازنکا و فایزر همگی روی داروهای رقیب کار می‌کند تا بتوانند در این بازار سهمی به دست آورند.