مجلس در «نقطه جوش» / «عبور از رئیسی» با استیضاح وزرا، کلید می‌خورد؟
تریبون های مجلس یکی بعد از دیگری به نقد دولت باز می شود و انتقادات آنقدر شدت گرفته است که بعید به نظر نمی رسد پارلمان به زودی شاهد استیضاح چند وزیر باشد.
«کاسه صبر» مجلس درحال لبریز شدن است؛ مجلسی که با طوماری بلندبالا ابراهیم رئیسی را دعوت به کاندیداتوری برای انتخابات ۱۴۰۰ کرد و در ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم همه جانبه پشت سر رئیسی ایستاد، حال چندماهی است که تریبون هایش یکی بعد از دیگری به نقد دولتمردان و شخص رئیس دولت باز می شود.
دلار بالای ۵۰ هزار تومان، سکه بالای ۳۰ میلیون تومان، افسارگسیختگی قیمت ها در بازار مسکن و خودرو، پرکشیدن گوشت از سفره مردم و ...همه و همه دست به هم داده است تا ادبیات نمایندگان مجلس حتی برخی از آنها که در لیست حامیان دولت بودند هم این روزها تند و تیزتر شود تا آنجا که دولت تهدید به استیضاح وزرا و از عدد انداختن کابینه شود. اما آیا این تهدیدات و خط و نشان کشیدن ها برای دولت واقعی است؟ آیا اختلافات این روزهای بین دو قوه نشانه عبور مجلس یازدهم از دولت سیزدهم است؟
«استیضاح دوم وزیر صمت جدی است و عمده نمایندگان حتی آنان که در استیضاح اول رای مخالف استیضاح دادند، در حال حاضر، موافق استیضاح هستند»، «مجلس مقلد دولت نیست و اگر برخی می‌پندارند که مجلس مقلد دولت است، باید بدانند که اشتباه می‌کنند. «بنا نیست هرچه دولت گفت مجلس بله قربان‌گو باشد، مجلس تعدادی از گرانی‌های عجیب و غریب موجود در لایحه دولت را حذف کرده آیا اینکه مجلس اجازه گرانی و سخت‌تر شدن زندگی مردم را نداده، گناه کرده است؟»، «نگاهی که دولت به ارز دارد این است که دیگ جوشان ارز را می‌خواهد با ریختن ارز خاموش یا خنک کند در صورتی باید درصدد افزایش ظرفیت پایه پولی کشور باشیم این هم با تولید میسر است». ، «اگر آقایان خود دست به کار نشوند ما وارد استیضاح بخشی از دولت می‌شویم و این دولت را از عدد می‌اندازیم. به طور نمونه وزیر امورخارجه ضعیف است و در ارتباط ما با کشورها را نمی‌تواند مدیریت کند و از سوی دیگر وزیر جهاد باید توانمندتر شود، امروز مشکل مملکت تنها مرغ و تخم‌مرغ نیست در بخش‌های مختلف باید به داد مردم برسند، وزیر اقتصاد تا الان نتوانسته کاری کند». و....
این جملات تنها بخشی از انتقادات این روزهای وکلای ملت به عملکرد دولت رئیسی است که یا از تریبون باز مجلس مطرح می شوند یا در قالب اظهارنظرهای رسانه ای علنی شده اند.
گرچه مجلسی ها پیشتر نیز طرح استیضاح برخی از وزرا را به جریان انداخته بودند و حتی برخی از این طرح استیضاح ها مثل استیضاح وزیر صمت تا مرحله عملیاتی شدن نیز پیش رفته بود اما برون داد آن طرح ها و جلسات بازهم فرصت دادن به دولتمردان بود.
اما آنچه این روزها از اظهارنظر برخی نمایندگان مشهود است آن است که صبر مجلس به پایان رسیده است و نه تنها ادبیات بین دو قوه درحال تند شدن است، بلکه به نظر می رسد برخی حامیان دیروز دولت نیز عملکرد دولتی ها خاصه در مسائل اقتصادی را مورد نقد جدی می دانند. شاید از همین روست که برخی پیش بینی می کنند سونامی استیضاح و سوال از وزرای دولت و حتی شخص رئیس جمهور به راه بیفتد.
بنا به گفته سیدکریم حسینی نماینده اهواز، فضا برای دومین استیضاح وزیر صمت جدی است. او می گوید، «وضعیت قیمت لوازم خانگی، خودرو و مایحتاج مردم مساعد نیست و به شدت قیمت‌ها بالا رفته و کنترل نرخ‌ها به هیچ وجه قابل توجیه نیست. ما وقتی سفره مردم را می‌بینیم، وقتی در بازار عرضه کالا می‌رویم، می‌بینیم مردم ناراضی هستند. اینکه جشن بگیریم که چند دستگاه خودروی خارجی وارد کشور شده یا چند خودرو پشت مرز و گمرک است و چند خودرو وارد بورس شده، به هیچ وجه توجیه وضعیت کنونی نیست. از نظر کارشناسان اقتصادی هم، این‌گونه اقدامات به جای اینکه وضعیت را بهبود بخشد، بدتر می‌کند».
او که با رویداد ۲۴ گفتگو کرده، با تاکید بر اینکه قطعاً وزیر صمت باید پاسخگوی وضعیت کنونی باشد، می گوید؛«عملکرد وزیر صمت به هیچ وجه مشخص نیست و کارها و اظهاراتش به جای بهتر کردن اوضاع، وضعیت را بدتر می‌کند. دولت باید برای حفظ حیثیت خود به جای اینکه منتظر مجلس و استیضاح باشد، خودش وضعیت وزیر را تعیین تکلیف کند.»
علاوه بر وزیر صمت، وزیر اقتصاد نیز این روزها زیر تیغ نمایندگان است. حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو هیئت رئیسه مجلس درباره علت به راه افتادن استیضاح خاندوزی می گوید، «با توجه به گرانی های اخیر در اقلام و کالاهای مختلف که مستقیم بر زندگی و معیشت مردم تاثیرگذار است، عدم ثبات در اقتصاد و اینکه تیم اقتصادی دولت جوابگو نیست و هرچه هم سوال کردیم، تذکر دادیم و به آقای رییس‌جمهور گفتیم فایده نداشت، ادامه این مساله دیگر قابل توجیه نیست، تصمیم به طرح استیضاح گرفتیم».
او خاطرنشان کرده، «براساس آخرین اطلاعی که دارم تا دو شب گذشته این درخواست استیضاح ۱۷ امضا داشت. البته پیش از این هم استیضاح هایی برای وزیر امضا شده است و این تنها استیضاح برای ایشان نیست».
سید کاظم دلخوش، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس هم در گفت و گو با جماران، به هم ریختگی تیم اقتصادی دولت را نقد کرده و می گوید، «باید چند نفر که در بازار ارز و سکه فساد ایجاد کردند اعم از دولتی و غیر دولتی را اعدام و با آنها برخورد جدی کنند. زیرا آنان آب و نان را به روی مردم بسته اند و این باعث شده مردم لحظه به لحظه از بین بروند؛ وقتی در یک خانواده نان سر سفره نباشد چطور می‌خواهند زندگی خود را بچرخانند».
این نماینده مجلس دولت را تهدید به استیضاح می کند و می گوید، «این وضع قابل تحمل نیست، اگر آقایان خود دست به کار نشوند ما وارد استیضاح بخشی از دولت می‌شویم و این دولت را از عدد می‌اندازیم. وزیر امورخارجه ضعیف است و ارتباط ما با کشوها را نمی‌تواند مدیریت کند، وزیر جهاد باید توانمندتر شود، امروز مشکل مملکت تنها مرغ و تخم‌مرغ نیست در بخش‌های مختلف باید به داد مردم برسند، وزیر اقتصاد تا الان نتوانسته کاری کند».
علی اصغر باقرزاده هم خطاب به رئیسی می گوید، « آیا تورم، گرانی‌های اخیر در حوزه ارز و خودرو و کالاهای اساسی برای استیضاح وزیر اقتصاد کافی نیست؟ آیا ما نماینده مردم هستیم یا دولت، تا کی باید سکوت کرد».
اختلافات جدی است، زیرا...
بررسی لایحه بودجه در مجلس و گلایه های گاه و بیگاه دولتی ها از تغییر لایحه پیشنهادی دولت هم فضایی برای مجادله بین دو قوه فراهم ساخته است. آنچنان که علیرضا سلیمی که ید طولایی در دفاع تمام قد از دولت رئیسی دارد لب به انتقاد بگشاید و بگوید؛«قرار نیست دولت به مجلس دیکته کند و مجلس نیز آن را بنویسد، زیرا مجلس نمایشی نیست و واقعی است. مجلس تعدادی از گرانی‌های عجیب و غریب موجود در لایحه دولت را حذف کرده آیا اینکه مجلس اجازه گرانی و سخت‌تر شدن زندگی مردم را نداده، گناه کرده است؟»
احمد علیرضابیگی هم مدیریت کشور را نیازمند اصلاح می داند به ایلنا می گوید، « دولت نیازمند راهکارهای سیاسی و اجتماعی است و بایستی درصدد اصلاح شرایط مدیریت داخلی کشور باشیم. اگر این شرایط را اصلاح نکنیم نه در روابط و ارتباطات بین‌الملل توفقیاتی به دست خواهیم آورد و نه در حوزه اقتصاد موفقیتی خواهیم داشت».
محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس هم احتمال استیضاح وزرا را رد نمی کند و می گوید، «بسیاری از نمایندگان استیضاح وزیر اقتصاد را امضا کردند لذا مجلس مسائل اقتصادی را پیگیری می‌کند و با هیچ وزیری رودربایستی ندارد».
مهدی سعادتی نماینده مردم بابل هم می گوید، «نالایقان در هر مقامی که هستند، اعم از وزرا و استانداران باید جابه‌جا شوند. مجلس همراه دولت است ولی وکیل دولت نیست بلکه وکیل ملت است.»
اما این تنها نمایندگان نیستند که لیست گلایه هایشان از دولت روز به روز بیشتر می شود. تحمل و مماشات قالیباف هم گویی به پایان رسیده است و او نیز این روزها نقدهایش به دولت را علنی می گوید. آنچنان که دیالوگ چند روز پیش او با میرکاظمی درباره بودجه حاشیه ساز شد.
آنجا که به رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت، «شما اشاره کردید که مجلس از صبح ۴۰۰ هزار میلیارد تومان مغایرت تصویب کرده است و من سوال می‌کنم آیا مجلس چنین کاری کرده است؟ در کمیسیون تلفیق نیز چنین اتفاقی رخ نداده است در حالی که شما نامه‌ای به آقای رئیس جمهور نوشته اید و این نامه به من منتقل شده است و من نیز پاسخی تنظیم کرده ام و آن را ارسال خواهم کرد و آن جدولی که داده اید؛ آن جدول نیز این عدد نیست».
با وجود این انتقادات اما بنا به روایت ها، گویی مخبر آب پاکی را در جلسه غیر علنی روی دست درخواست کنندگان استیضاح در مجلس ریخته و گفته است، «همینی که هست! بهتر از ما برای اداره ارزی کشور پیدا نمی‌کنید!
سکوت معنادار پایداری‌چی‌ها
در این میان البته هستند برخی نمایندگانی که این روزها که انتقادات به عملکرد دولت در پارلمان بالا گرفته است قرارشان را بر سکوت گذاشته اند. پایداریچی هایی چون آقاتهرانی، کریمی قدوسی، نبویان و... که بسیاری از هم طیفانشان در دولت در جایگاه مدیریتی قرار گرفته اند این روزها تصمیم شان بر سکوت نصفه و نیمه است و اگر هم اظهارنظری داشته اند بازهم در انکار نقدها به دولت و حمایت از دولتمردان است.
عبور از رئیسی کلید می‌خورد؟
همزمان با بالا گرفتن انتقادات به دولت رئیسی چه در درون پارلمان چه در برون پارلمان زمزمه ها درباره عبور اصولگرایان و مشخصا مجلس از دولت رئیسی از گوشه و کنار شنیده می شود. این زمزمه ها سال ها پیش و آن زمان که دولت احمدی نژادِ مورد حمایت اصولگرایان روی کار بود هم شنیده می شد. آن زمان نیز اختلافات دولت وقت با مجالس هفتم، هشتم و نهم از یک سو و جدا شدن خط برخی از اصولگرایان از دولت های نهم و دهم از سوی دیگر سبب عبور طیفی از اصولگرایان از احمدی نژاد و دولتش شد.
اما آیا اصولگرایان بازهم از رئیس جمهور مورد حمایتشان عبور می کنند؟
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده اسبق مجلس به نامه نیوز می گوید، «اصولگراها این روزها صحبت هایی می کنند که گویی می خواهند از رئیسی عبور کنند اما آنها حق این کار را ندارد چون اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ رئیسی را به مردم تحمیل کردند و حالا باید هزینه این دولت را پرداخت کنند.»
او تاکید می کند؛«الان صدای پاهایی شنیده می شود که اصولگرایان نمی خواهند تا انتها پای دولت رئیسی بمانند. البته این جریان سیاسی زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد نیز همین رویه را پیش گرفتند و در دوره دوم ریاست جمهوری او به تدریج سفره خود را دولت دهم جدا کردند».
احمد بخشایش اردستانی نماینده ادوار مجلس البته نظری دیگر دارد و معتقد است عبور از دولت ممکن نیست.
او می گوید؛« یعنی چه که می‌خواهند از آقای رئیسی عبور کنند، کشور ایران در ۴۳ سال گذشته دارای یک جامعه دو قطبی بوده است، یک‌بار اصلاح طلب‌ها روی کار آمده‌اند و یک‌بار اصولگرایان. معمولا باید بین مجلس و دولت اختلافی وجود داشته باشد و هر جا مجلس روی دولت نظارت داشته باشد و تذکر آیین‌نامه‌ای دهد، دولت بهتر کار می‌کند. من احساسم این است که رهبری اجازه چنین کاری نخواهند داد، مگر اینکه مردم از نظام عبور کنند، عبور مردم از نظام یک بحث دیگری است که بعد می‌توان در مورد آن صحبت کرد.»
اشتباهات اصلاح می شود؟
نکته قابل توجه در میانه این انتقادات، توصیه چهره های میانه روتر اصولگرا به دولت برای ترمیم کابینه و کمک گرفتن از نیروهای کارآمد و متخصص برای کم کردن اشتباهاتش در حوزه اقتصادی، سیاسی و...است.
آنچنان که عباس سلیمی نمین فعال سیاسی اصولگرا به اشتباهات دولت رئیسی اشاره می کند و معتقد است؛« دولت یکسری اشتباه‌های فاحش و سریالی داشت که آن اشتباه‌ها سهم زیادی در وضعیت به هم ریخته فعلی دارند.
مثلاً دولت نباید چند تا کار را با هم و همزمان شروع می‌کرد. به عنوان مثال در بحث قیمت خوراک دام و طیور نباید آزادسازی انجام می‌داد. خطای فاحش دیگر دولت این بود که باید مساًله برجام را به جایی می‌رساند و از چیزی نمی‌ترسید؛ این در حالی بود که دولت به خاطر ترس از اصولگرایان تندرو مذاکرات برجامی را جدی دنبال نکرد.»
محمد مهاجری هم می گوید، «آقای رئیسی هروقت دستگاه ریموت کنترل دولت را از جماعت پایداریچی پس بگیرد،آدم حسابی‌ها دورش جمع می شوند و می توان امیدوار بود که هم خودش از اسارت درآید،هم مملکت نفس بکشد. اما اگر شجاعت چنین کاری را نداشته باشد بوی الرحمان و عطر حلوای دولت همه جا را پر خواهد کرد.»
آیا گوش شنوایی برای شنیدن انتقادات و بها دادن به توصیه ها و پیشنهادات وجود دارد؟ آیا رئیسی تصمیمی برای ترمیم کابینه اش بعد از یک سال و نیم دارد؟
