تنگنای روابط چین-آمریکا؛ چرا باید به توصیه‌های «کیسینجر» و «ماهاتیر محمد» گوش فرا دهیم؟

لوئو لایی آن، تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین در رادیو بین المللی چین نوشت: کیسینجر یک «فسیل زنده» است که شاهد دیپلماسی چین و آمریکا بوده است. رابطه او با چین را می‌توان در سال 1971 جستجو کرد، زمانی که او به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور نیکسون مخفیانه از چین بازدید و درب را برای برقراری روابط دیپلماتیک بین چین و ایالات متحده باز کرد. در طول 50 سال گذشته، کیسینجر نزدیک به صد بار بین چین و ایالات متحده رفت و آمد کرده و در میان سیاستمداران آمریکایی رکورد بیشترین بازدید از چین را حفظ کرده  است. او یکی از معدود سیاستمداران غربی است که می‌تواند تاریخ و فرهنگ چین را درک کرده و به آن احترام بگذارد و سعی در مداخله در امور داخلی چین ندارد.

کیسینجر در آستانه صدمین سالگرد تولد خود در گفت‌وگو با نشریه «اکونومیست» چاپ انگلیس بار دیگر با ابراز نگرانی از روابط کنونی چین و آمریکا، تاکید کرد که آمریکا باید همزیستی با چین را بیاموزد و باید دیپلماسی خونسردانه را که  تنها راه برای پرهیز از درگیری نابود کننده خوانده، اجرا کند.

کیسینجر سه پیشنهاد به سیاستمداران آمریکایی داد: اولاً به خواسته‌های چین توجه کنند، یعنی نظم جهانی مبتنی بر قواعد که سیاست‌گذاران غربی می‌گویند در واقع قوانین و دستور ایالات متحده است که چین آن را ناعادلانه می‌داند. دوم این که آرزوهای چین را نادرست تفسیر نکنیم، چین فقط می‌خواهد قوی‌تر شود، چه در حال حاضر و چه در گذشته، هیچ تمایلی به «حکومت جهانی» ندارد؛ سوم، تلاش برای رفع تردید چین در مورد حمایتشان از «استقلال تایوان» و برای تنش‌زدایی در تنگه تایوان اقداماتی انجام دهند.

پیشنهادهای کیسینجر عملی و منطقی است و متأسفانه امروز برای واشنگتن دشوار است که به چنین پیشنهادهایی گوش دهد. برخی از آمریکائی‌ها فکر می‌کنند کیسینجر «منسوخ شده» و برخی از سیاستمداران حتی می‌گویند که «سیاست تماس با چین» با ترغیب کیسینجر، صرفا یک اشتباه بود. امروزه اگر «چینی دانان» می‌خواهند در امور واشنگتن حضور داشته باشند، ابتدا باید به «گروه  ضد چینی» تبدیل شوند. این تراژدی سیاست امروز آمریکاست.

اکثر سیاستمداران همزمان کیسینجر از دنیا رفته‌اند و «ماهاتیر محمد» ، نخست وزیر 97 ساله سابق مالزی، یکی از معدود سیاستمداران همسن و سال کیسینجر به حساب می‌آید که هنوز در قید حیات است. اتفاقا آقای ماهاتیر چند روز پیش نیز در مورد موضوع چین و روابط چین و آمریکا صحبت کرد. سخنان صریح او بازتاب گرمی در میان کاربران اینترنتی به دنبال داشته است.

ماهاتیر در 24 ماه مه (3 خرداد) هنگام حضور در رویدادی در توکیو گفت که کشورهای غربی امیدوارند که رویارویی بین کشورها را تحریک کنند، این یک مقایسه روشنی با ترویج مذاکرات صلح از سوی چین است.

وی گفت: کشورهای جنوب شرق آسیا خواهان کاهش تنش هستند، اما برخی فکر می‌کنند کشورها باید با هم مقابله کنند، مانند اوکراین باید با روسیه، جزیره تایوان باید با سرزمین اصلی چین وعربستان سعودی باید با ایران وارد تقابل و جنگ شوند.

ماهاتیر محمد با قدردانی از میانجیگری چین در توافق ایران و عربستان گفت: این چینی‌ها بودند که به سعودی‌ها و ایرانی‌ها گفتند دست از جنگ بردارید و با هم دوست باشید. این دو کشور 300 سال دشمن یکدیگر بودند، اما با کمک چینی‌ها  صلح بین آنها تحقق یافته است.

وی ادامه داد: «ما باید از این رویدادها چه چیزی برداشت کنیم؟ به نظر می‌رسد قدرت‌های غربی می‌خواهند شاهد درگیری مردم با هم باشند با یکدیگر وارد جنگ شوند ... اما چینی‌ها که (غرب)  آنان را به انجام دادن  کارهای بد متهم می‌کند،  تبدیل به یک طرف ترویج صلح شده‌اند و آنها این کار را به روش خود انجام داده‌اند. ما نباید اجازه دهیم تحت کنترل زورگویان قرار گیریم.»

ماهاتیر محمد در ادامه به نام ایالات متحده هم اشاره کرد و گفت: اما آمریکا در همه جا می گوید «لطفا با چین رویارویی کنید، لطفا بر چین فشار وارد کنید، لطفا چین را تحریم کنید»... چین قرار است چه جوابی بدهد؟ البته اقدام متقابل اتخاذ می‌کند... به این سبب بهتر است ما در کنار هم بشینیم و رایزنی کنیم، نه قطع روابط سیاسی.

در حال حاضر روابط چین و آمریکا با مشکلات جدی و چالش های شدیدی مواجه است. علت اصلی این وضعیت این است که برخی از سیاستمداران آمریکایی نمی‌خواهند این واقعیت را بپذیرند که چین در حال رشد و پیشرفت است و نمی‌خواهند با این اصل موافق باشند که چین و ایالات متحده می‌توانند به سود متقابل برسند و همکاری برد-برد داشته باشند. آنها در تلاشند باندهایی را برای مهار و سرکوب چین تشکیل دهند. برای چین غیرممکن است که نسبت به این کارهای آمریکا بی تفاوت بماند و اقدامات متقابل قاطع اجتناب ناپذیر است.

تداوم تنش بین چین و ایالات متحده برای دو کشور مضرر است و صاحب نظران بسیاری از کشورها نیز از این موضوع نگران هستند. در این برهه سخت، بهتر است به توصیه سیاستمداران سابقه دار چون هنری کیسینجر و ماهاتیر محمد گوش فرا دهیم و مقابل احیای «مک کارتیسم» بایستیم و عینی‌تر و منطقی‌تر فکر کنیم.

 نویسنده: "لوئو لایی آن" تحلیلگر سیاسی و روزنامه نگار چین