خلاء خروج آمریکا از منطقه
چرخش برد-برد اردوغان به سوی عربستان و امارات چگونه رقم خورد؟
دستیابی به مجموعه‌ای از توافق‌های اقتصادی و امنیتی با عربستان سعودی و امارات عربی متحده، ترکیه را به عنوان یک متحد استراتژیک مهم برای پادشاهی‌های حاشیه خلیج فارس مطرح کرد؛ آیا چرخش اردوغان به سمت خلیج‌فارس ناشی از خلاء حاصل از تمرکز ایالات متحده بر مهار چین و روسیه بوده است؟
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در جریان سفر هفته گذشته خود به کشورهای حاشیه خلیج فارس نه تنها با دریافت کمک مالی ۱۱.۵ میلیارد دلاری از امارات عربی متحده و انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلاری به تقویت ذخایر ارزی ترکیه، مقابله با کاهش سریع ارزش لیر و تامین کسری بودجه دولت کمک کرد بلکه افزون بر امضای سند‌های همکاری در بخش انرژی و سرمایه‌گذاری و توسعه صادرات با عربستان، به عنوان رئیس جمهوری دومین ارتش بزرگ ناتو توافق‌های دفاعی بی‌سابقه‌ای را با ریاض و ابوظبی حاصل کرد.
در این میان، شرکت صنایع دفاعی «بایکار» ترکیه بزرگترین سفارشات خارجی خود را از عربستان سعودی برای انتقال فناوری و تولید مشترک پهپادهای نظامی دریافت کرد.
قراردادهای امضا شده در جریان سفر آقای اردوغان می‌تواند نشان دهنده یک چرخش سریع در روابط آنکارا با ریاض و ابوظبی باشد؛ چرخشی که از سال ۲۰۲۰ آغاز شده است.
ترکیه پیش از بروز تبعات کشته شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول، در طول دهه ۲۰۱۰ و در حوزه سیاست منطقه‌ای با عربستان و امارات دچار اختلاف و تضاد منافع بوده است. ترکیه و ائتلاف سعودی و امارات به وضوح طرف‌های متضادی در مصر و لیبی بوده‌اند و آنکارا در جریان قطع روابط سیاسی ریاض و دوحه، با توسعه صادرات خود به قطر، جانب دوحه را گرفت.
محمد بن زاید و رجب طیب اردوغان سوار بر خودروی ملی ترکیه «توگ» در امارات عربی متحدهHAMAD AL-KAABI/AFP
همچنین ترکیه و قطر از دولت‌های منتخب اخوان‌المسلمین که در پی وقوع بهار عربی در مصر، لیبی و تونس ظهور کردند، حمایت می‌کردند؛ اقدامی که پادشاهی سعودی و امارات را نگران کرده بود.
اما با وجود آنکه هنوز زمینه‌های بروز تنش دیپلماتیک میان ترکیه و ائتلاف سعودی و امارات کاملا از میان نرفته، ظاهرا دو طرف به این نتیجه رسیده‌اند که شراکت‌های استراتژیک پایداری با هم ایجاد کنند.
جورجیو کافایرو، مدیر اجرایی شرکت مشاوره فعال در کشورهای حوزه خلیج فارس که در واشنگتن مستقر است، معتقد است: «تمامی بازیگران منطقه در حال سازگاری با واقعیت‌های دنیای چندقطبی‌تر هستند و بر همین اساس، کشورهای خاورمیانه با اختیار و خودمختاری بیشتری از واشنگتن عمل می‌کنند.»
یوسف اریم، از سردبیران شبکه تلویزیون دولتی «تی‌آر‌تی» ترکیه هم بر این باور است که همه بازیگران منطقه متوجه شده‌اند که برای مشکلات منطقه به راه حل‌های محلی نیاز دارند؛ زیرا کمک و مشارکت‌های ایالات متحده در آینده کمتر و کمتر خواهد شد.
آقای اریم خاطرنشان کرد که این امر به ترکیه و رقبای عرب خلیج فارس این امکان را داده است که با گردهمایی بتوانند در مورد تحولات منطقه‌ای از منظری عمل گرایانه‌تر صحبت کنند؛ صحبت‌هایی که این نتیجه را حاصل کرده که همکاری به جای رقابت با یکدیگر بسیار سودمندتر است.
