جزئیات بیماری تنفسی مرموز کودکان چینی

افزایش موارد یک بیماری ناشناخته در چین توسط مقام‌های بهداشتی در حال بررسی است و کودکانی به دلیل ابتلا به ذات الریه در بیمارستان‌های آن کشور بستری شده اند. در حالی که وضعیت نامشخص است به نظر می‌رسد که به احتمال زیاد این شیوع به جای آن که نتیجه یک عفونت جدید باشد به دلیل تجدید حیات پاتوژن‌های تنفسی رایج پس از قرنطینه‌های شدید ناشی از پاندمی ویروس کرونا در آن کشور بوده است.

در ادامه به آن چه درباره ذات الریه اخیر در چین می‌دانیم خواهیم پرداخت:

ذات الریه چیست؟

ذات الریه یک اصطلاح عمومی برای التهاب ریه‌ها است که معمولا در نتیجه عفونت ایجاد می‌شود. علائم آن می‌تواند شامل سرفه، تنگی نفس، تب و درد قفسه سینه باشد. اکثر افراد ظرف مدت چند هفته بهبود می‌یابند اما افرادی که به طورخاص آسیب‌پذیر هستند از جمله نوزادان، افراد مسن و افرادی که مبتلا به شرایط خاصی از نظر سلامتی هستند ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشند.

اولین بار چه زمانی و در کجا موارد ابتلا به ذات الریه مشاهده شد؟

در تاریخ ۲۱ نوامبر(۳۰ آبان) شبکه نظارت بر بیماری‌های عفونی ProMED گزارشی خبری از چین را مخابره کرد که نشان می‌داد بیمارستان‌های پکن و دیگر شهرهای چین «مملو از کودکان بیمار مبتلا به ذات الریه» هستند. این خبر باعث ایجاد نگرانی درباره ظهور یک پاندمی بالقوه دیگر شده و سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشت تا در تاریخ ۲۲ نوامبر اطلاعات بیش‌تری را از چین درخواست کند.

چه علائمی در چین مشاهده شده است؟

دو پست ProMED در مورد این موضوع به نقل از یک شهروند ساکن پکن نشان می‌دهد که تب بدون سرفه اصلی‌ترین علامت مشاهده شده در کودکان بوده است. با این وجود، بسیاری از آنان به آن چه تحت عنوان نُدول‌های ریوی* یاد شده مبتلا می‌شوند. در هیچ از پست‌های منتشر شده به مورد مرگی اشاره نشده است.

ندول ریوی چیست؟

یک توده کوچک در ریه است که با اشعه ایکس یا سی تی اسکن آشکار می‌شود. ندول‌های ریوی در یک سوم افرادی که ریه های‌شان تحت اسکن قرار گرفته و معمولا اخیرا و یا در گذشته دچار عفونت شده‌اند مشاهده می‌شود. به گفته «پل هانتر» از دانشگاه آنگلیای شرقی بریتانیا ندول‌های ریوی معمولا نشانه عفونت باکتریایی به جای ویروسی هستند و می‌توانند برای مثال در نتیجه ابتلای افراد به عفونت باکتریایی پس از ابتلا به ویروس آنفولانزا ظاهر شوند.

آیا عفونت باکتریایی کم‌تر از عفونت ویروسی نگران کننده است؟

علیرغم آن که عفونت‌های باکتریایی می‌توانند به اندازه عفونت‌های ویروسی خطرناک باشد زمانی که صحبت از ظرفیت بالقوه همه گیری به میان می‌آید به عنوان تهدید کم خطرتری در نظر گرفته می‌شوند. ای بدان خاطر است که باکتری‌ها بسیار کُندتر از ویروس‌ها تکثیر و تکامل پیدا می‌کنند. باکتری‌ها معمولا با طیف وسیعی از آنتی بیوتیک‌ها قابل درمان هستند. به عبارت دیگر، کنترل شیوع بیماری‌های ناشی از عفونت‌های باکتریایی آسان‌تر است.

چه باکتری‌ای می‌تواند مسئول ذات الریه باشد؟

در پست دوم ProMED آمده است که طی دو ماه گذشته گزارش‌هایی مبنی بر شیوع یک باکتری رایج به نام مایکوپلاسما پنومونیه وجود داشته است.

مایکوپلاسما پنومونیه باکتری بسیار کوچکی است که در انسان باعث سینه پهلو (پنومونی A-typic) می‌شود. مایکوپلاسماها فاقد دیواره سلولی هستند و نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های بتا-لاکتام هم چون پنی سیلین که بر دیواره باکتری‌ها تاثیر می‌گذارند مقاوم هستند. هم چنین، باکتری مایکوپلاسما پنومونیه با ورود به بدن و تقلید از آنتی ژن‌های سطحی سلول‌ها باعث حفظ آن‌ها در مقابل دستگاه ایمنی بدن می‌شود.

این باکتری معمولا باعث عفونت خفیف گلو و نای می‌شود هم چنین علت اصلی ذات الریه در کودکان مبتلا به ذات الریه و بستری شده در بیمارستان در ایالات متحده است. با این وجود، به گفته یکی از مدیران ProMED ندول‌های ریوی توصیف شده در چین برای مایکوپلاسمای معمولی نیستند. او اشاره می‌کند که مایکوپلاسما معمولا بیش از ندول‌های ریوی باعث «نفوذهای تکه ای» می‌شود همان گونه که در اشعه ایکس قابل مشاهده است اگرچه بروز موارد غیر معمول امکان‌پذیر است.

مایکوپلاسما پنومونیه چیست؟

مایکوپلاسما پنومونیه یک باکتری است که به طور معمول باعث عفونت خفیف با علائمی شبیه سرماخوردگی می‌شود اما ابتلا به آن به ندرت نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. با این وجود، گاهی اوقات سرفه ناشی از آن می‌تواند تا هفته‌ها به طول انجامد و کودکان با سن کم‌تر با سیستم ایمنی نوپا در معرض خطر بیش‌تری برای ابتلا به ذات الریه قرار دارند. این موردی است که والدین را نگران می‌کند.

رسانه‌های محلی گزارش داده‌اند که برخی از مراکز پزشکی کودکان چین مملو از کودکان بیمار هستند و برخی از خانواده‌ها باید هفت ساعت منتظر بمانند تا به پزشک مراجعه کنند. رسانه‌های اجتماعی چین نیز مملو از عکس‌های اتاق‌های انتظار و راهروهای شلوغ و کودکانی هستند که به سرم‌های داخل وریدی متصل شده اند.

آیا ذات الریه به جای دیگری سرایت کرده است؟

همزمان با شیوع مشابه ذات الریه در کره جنوبی بیش از ۲۰۰ مورد ابتلا به آن بیماری در کودکان در سراسر آن کشور گزارش شده است. این موارد همگی به دلیل مایکوپلاسما رخ داده‌اند بنابراین یا آن شیوه ابتلا به بیماری جدای از شیوع بیماری در چین است و یا موارد ابتلا در چین نیز به دلیل مایکوپلاسما رخ داده اند. روزنامه‌ای در کره جنوبی به نقل از «ما سانگ هیوک» یک پزشک بیمارستان اشاره کرده که آن کشور مطمئن است که می‌تواند با شیوع ذات الریه مقابله کند. آن روزنامه اشاره می‌کند که در طول شیوع مایکوپلاسما در کره جنوبی در سال ۲۰۱۹ میلادی ۱۳۵۰۰ نفر در بیمارستان بستری شدند.

برای افرادی که خارج از چین هستند گزارش‌های شیوع بیماری‌های تنفسی خاطرات روزهای اولیه همه گیری کووید را زنده کرده که برای اولین بار به عنوان موارد مرموز ذات الریه در شهر ووهان در سال ۲۰۱۹ ظاهر شد و منشاء آن هرگز به طور قطع مشخص نشده است. با این وجود، برخلاف کووید مایکوپلاسما یک میکروب شناخته شده و رایج است که هر چند سال یکبار باعث شیوع تازه می‌شود. ویروس‌های دیگری نیز در حال گردش هستند به ویژه سین سیشیال تنفسی به این معنی که احتمالا در زمستان سال جاری کشورهای سراسر جهان با انواع پاتوژن‌ها مواجه خواهند شد.

چرا اکنون شاهد شیوع ذات الریه هستیم؟

افزایش عفونت‌های تنفسی در زمستان امری طبیعی محسوب می‌شود. علاوه بر این، این اولین زمستان چین از زمان قرنطینه شدید آن کشور برای جلوگیری از شیوع کووید – ۱۹ به این سو بوده است. این بدان معناست که تعداد کودکانی که پیش‌تر در معرض ویروس‌ها وباکتری‌های خاصی قرار نگرفته‌اند بسیار بیش از حد معمول هستند و بنابراین فاقد ایمنی و مصونیت می‌باشند. علاوه بر این، ایمنی افرادی که پیش‌تر به آن ویروس‌ها و باکتری‌ها آلوده شده‌اند تا حدودی کاهش یافته است. این بدان معناست که بروز موج بزرگی از عفونت‌ها محتمل است همان طور که این موج در کشورهای دیگر نیز پس از قرنطینه رخ داد.

اگر به ذات الریه مبتلا شدیم چه کاری انجام دهیم؟

اکثر افراد به تنهایی یا با داروهای بدون نسخه برای کمک به کاهش علائم از عفونت بهبود می‌یابند. با این وجود، بیماری شدیدتر معمولا به یک دوره آنتی بیوتیک نیاز دارد. این امر به طور خاص نگران کننده است زیرا چین بالاترین میزان بروز مایکوپلاسما پنومونیه را در جهان دارد که به دسته‌ای از آنتی بیوتیک‌ها به نام ماکرولیدها* مقاوم است. «ین یودونگ» پزشک بیماری‌های عفونی در بیمارستان چائویانگ پکن مرکز عالی بیماری‌های تنفسی چین اوایل ماه جاری گفته بود: «۶۰ تا ۷۰ درصد موارد ابتلا در بزرگسالان و ۸۰ درصد موارد ابتلا در کودکان به زیتروماکس و داروهای مشابه پاسخ نمی‌دهند».

چرا کودکان در زمستان سال جاری به بیماری‌های زیادی مبتلا می‌شوند؟

وضعیت ایجاد شده بدان معناست که موارد ذات الریه که معمولا در طول سال‌ها پخش می‌شود ممکن است به یکباره رخ دهد. تصور می‌شود که به همین خاطر است که در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۰۰۰ مورد ابتلا به هپاتیت حاد در کودکان در سراسر جهان به‌عنوان یک عارضه نادر ناشی از قرار گرفتن در معرض یک ویروس رایج که پس از قرنطینه دوباره بازگشته گزارش شده بود.

چرا شیوع ذات الریه تا این اندازه به چین آسیب رسانده است؟

مشخص نیست چرا به نظر می‌رسد چین تنها کشوری است که با شیوع مایکوپلاسما بزرگ مواجه شده در حالی که ایالات متحده و بسیاری از کشورهای اروپایی با آنفولانزا و سین سیشیال تنفسی دست و پنجه نرم کرده اند. نتیجه یک مطالعه نشان داد که مایکوپلاسما پنومونیه تقریبا دو سال در چین با اقدامات صورت گرفته برای مقابله با کووید فروکش کرد. در حالی که مقام‌های بهداشتی چین اعلام کرده‌اند که افزایش موارد زودتر از حد طبیعی رخ می‌دهد اشاره داشته‌اند که سایر کشورها پس از خروج از محدودیت‌های ناشی از پاندمی کووید نیز افزایش مشابهی را در ظهور بیماری‌های تنقسی تجربه کرده اند.

پس آیا قرار شاهد پاندمی دیگری باشیم؟

آن گونه که هانتر اشاره می‌کند اگر این موارد در چین توسط یک پاتوژن جدید ایجاد می‌شد بسیاری از بزرگسالان نیز باید بیمار می‌شدند زیرا آنان پیش‌تر در معرض تماس قرار نگرفته بودند. او در بیانیه‌ای که توسط مرکز رسانه علوم در بریتانیا در این باره منتشر شد می‌گوید: «احساس من آن است که این وضعیت منجر به یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی با نگرانی بین المللی نمی‌شود اما تا زمانی که تشخیص قطعی وجود نداشته باشد این احتمال را به طور کامل رد نمی‌کنم».

کارشناسان بهداشتی چه می‌گویند؟

پزشکان هفته‌ها هشدار داده‌اند که یک عفونت باکتریایی معمولی احتمالا باعث افزایش موارد ذات الریه در حال گردش می‌شود. مقام‌های چینی در پاسخ به درخواست سازمان بهداشت جهانی برای ارائه اطلاعات بیش‌تر اعلام کرده‌اند که شاهد افزایش مراجعات سرپایی و بستری شدن در بیمارستان به دلیل شیوع مایکوپلاسما پنومونیه، ویروس سین سیشیال تنفسی، آدنوویروس و آنفولانزا بوده اند. مهم‌تر از همه آن که آنان می‌گویند هیچ پاتوژن جدیدی را شناسایی نکرده اند.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده در حالی که سطح این بیماری برای این فصل از سال به طور غیر معمول بالاست اما در فصل زمستان به طور عمده غیر عادی نیست که شاهد بیماری‌های تنفسی باشیم. سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که افراد اقدامات احتیاطی اولیه را برای کاهش مواجهه با خطر انجام دهند از جمله آن که از ماسک استفاده کنند، در هنگام ابتلا به بیماری در بمانند، دست‌های خود را به طور مرتب با آب مورد شستشو قرار دهند و هم چنین اشاره کرده‌اند که با توجه به وضعیت فعلی نیازی به ایجاد محدودیت سفر وجود ندارد.

*در افرادی که مبتلا به ندول ریه هستند ریه‌ها به شدت ملتهب شده و مایع فراوانی در آن جمع می‌شود که تجمع مایع در ریه با مشکلات تنفسی برای فرد همراه است. در این بیماری دستگاه تنفسی به شدت دچار آسیب شده و فرد نیاز به بستری در بیمارستان و استفاده از دستگاه اکسیژن یا دستگاه تنفس مصنوعی خواهد داشت.

* ماکرولیدها گروهی از آنتی بیوتیک‌های حاوی یک حلقه بزرگ ماکروسیکلیک لاکتونی (حلقه ماکرولید) هستند. از مهم‌ترین داروهای این خانواده می‌توان از اریترومایسین، آزیترومایسین و کلاریترومایسین نام برد.