آیا می‌توانیم میزان دریافت نور خورشید را کم کنیم؟

متاسفانه به نظر می‌رسد که سیاست‌های مبارزه با تغییرات اقلیمی هنوز هم از سوی سیاستمداران و صاحبان صنایع جدی گرفته نمی‌شود و هر کس به فکر دوره ریاست و رای و مال‌اندوزی خود است. در سال ۲۰۲۲ افزایش ۱.۲۶ درجه سانتیگراد ثبت شد و در اواسط دهه ۲۰۳۰ میزان افزایش دمای زمین ۱.۵ درجه سانتیگراد خواهد بود. حتی تحقیقات نشان می‌دهد که سیاست‌های فعلی اقلیمی منجر به افزایش بیش از ۲.۵ درجه سانتی‌گراد تا پایان این قرن خواهد شد.

گرمایش تا این حد، جوامع و اکوسیستم‌های آسیب‌پذیر در سراسر جهان را ویران می‌کند. وقت آن رسیده است که چیز کاملاً جدیدی را در نظر بگیریم که می‌تواند تغییرات آب و هوایی را در مسیر خود متوقف کند.

پس از فوران‌های آتشفشانی قدرتمند، مانند تامبورا (اندونزی) در سال ۱۸۱۵ و پیناتوبو (فیلیپین) در سال ۱۹۹۱، دمای جهانی برای چند سال کاهش یافت. فوران‌های بزرگ یک لایه شبیه مه از ذرات میکروسکوپی در لایه بالایی جو ایجاد می‌کند که چندین سال طول دوام پیدا می‌کند و رسیدن تابش خورشید را به طور موقت کم می‌کند. ما می‌توانیم این اثر را برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی کپی کنیم!

زمین توسط خورشید گرم می‌شود، اما توسط گاز‌های گلخانه‌ای گرم نگه داشته می‌شود که گرمای سیاره ما را به دام میاندازد. با اثر گرمایش انتشار CO ۲ را می‌توان با ایجاد یک مه مصنوعی پایدار و مانند آنچه که پس از فوران‌های آتشفشانی بزرگ مشاهده می‌شود، مقابله کرد. تحقیقات نشان داده است که برای خنک کردن سیاره به میزان ۱ درجه سانتیگراد، فقط باید نور خورشید را حدود ۱ درصد کم کنیم.

این ممکن است بعید به نظر برسد. اما تمامی ارزیابی‌های مهندسی تا به امروز به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده از ناوگانی از جت‌هایی که در ارتفاغ بالا پرواز کنند می‌توانند با رهاسازی ذرات انعکاسی در اتمسفر فوقانی این کار را بکنند و این کار امکان‌پذیر و نسبتاً ارزان است.

کم کردن نور خورشید به طور کامل تغییرات آب و هوایی را معکوس نمی‌کند. تأثیر گرمایش خورشید در طول روز، در تابستان و در مناطق استوایی قوی‌تر است، در حالی که گاز‌های گلخانه‌ای در همه جا و در همه زمان‌ها، زمین را گرم می‌کنند.

با این حال، می‌توانیم با تنظیم محل انتشار ذرات، یک اثر خنک‌کننده یکنواخت در سراسر جهان ایجاد کنیم. تحقیقات نشان می‌دهد که چنین رویکردی خطرات اقلیمی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

افزایش دما واقعاً مهم است. جانداران برای فرار از گرما در حال تغییر موقعیت و مهاجرت به سمت قطب‌ها هستند. بسیاری از آن‌ها نمی‌توانند با تغییر آب و هوا همگام شوند و دیگران جایی برای رفتن ندارند، بنابراین پیش‌بینی می‌شود که انقراض‌ها افزایش یابد.

گرمای شدید به محدودیت‌های فیزیولوژیک بدن انسان نزدیک‌تر می‌شود، زندگی را به خطر می‌اندازد و کار در فضای باز را محدود می‌کند.

با گرم شدن سیاره، هوای گرم‌تر رطوبت بیشتری را از خاک می‌گیرد و در هنگام بارندگی، رطوبت بیشتری را به یکباره بیرون میریزد. این امر مناطق خشک را خشک‌تر و مناطق مرطوب را مرطوب‌تر می‌کند و هم خشکسالی و هم سیل را در سراسر جهان تشدید می‌کند. کم نور کردن خورشید این اثر را خنثی می‌کند. اما همچنان الگو‌های باد و بارندگی جهانی را تغییر می‌دهد.

با کم نور کردن فرضی خورشید، قسمت‌ها کوچکی از زمین شاهد تغییرات میزان بارندگی می‌شوند که البته به میزان تغییرات اقلیمی نیست و فعلا مدل‌های آب و هوالیی نمی‌توانند دقیق آن را پیشبینی کنند.

مسدود کردن مقداری از نور خورشید می‌تواند راه مؤثری برای حفظ کلاهک‌های یخی قطب‌های زمین باشد. افزایش دما در حال حاضر سبب شده که لایه‌های یخی قطب جنوب و گرینلند با سرعت فزاینده‌ای ذوب شوند و سطح دریا‌ها بالا برود. تغییرات اقلیی همچنین با آشکار کردن خاک منجمدی که میزان زیادی متان و CO ۲ دارد، میزان این گاز‌ها را در جو بیشتر می‌کند.

اثرات جانبی

اگرچه کاهش رسیدن نور خورشید می‌تواند زمین را خنک نگه دارد، اما با ریشه مشکل آب و هوایی یعنی تجمع CO ۲ و دیگر گاز‌های گلخانه‌ای در جو مقابله نمی‌کند. CO ۲ نه تنها سیاره را گرم می‌کند، بلکه اقیانوس را اسیدی می‌کند و تشکیل پوسته مرجان‌ها و سایر موجودات را دشوارتر می‌کند. کم نور کردن خورشید این مشکل را نمی‌تواند حل کند.

در ضمن این راه حل فرضی، برخی از عوارض جانبی را نیز به همراه خواهد داشت. این لایه مه آلود ذرات، آسمان را کمی سفیدتر می‌کند؛ و اگر فوران‌های آتشفشانی را با آزاد کردن ذرات سولفات در جو فوقانی کپی کنیم، به مشکل باران اسیدی نیز می‌افزاییم.

این ذرات می‌توانند بر لایه اوزون نیز تأثیر بگذارند که از ما در برابر اشعه‌های مضر UV محافظت می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که افزودن ذرات سولفات بیشتر به اتمسفر فوقانی، بازیابی سوراخ ازن را کند می‌کند.

این عوارض جانبی نگران‌کننده است. اما در مقایسه با تأثیرات تغییرات اقلیمی، عوارض کمتری محسوب می‌شوند. یک تحقیق اخیر نشان داده که مزایای کاهش گرمای شدید برای سلامت انسان می‌تواند به میزان بیش از ۵۰ به ۱ سود بیشتری نسبت به عوارض آن داشته باشد.

پل کروتزن، که در سال ۱۹۹۵ جایزه نوبل را برای حل شیمی سوراخ اوزون دریافت کرد، به خوبی از این عوارض جانبی آگاه بود، اما با این وجود استدلال کرد که باید ایده کم نور کردن خورشید را جدی بگیریم. در مقاله‌ای از سال ۲۰۰۶، او تأکید کرد که بهتر است انتشار CO ۲ را به سرعت کاهش دهیم تا اصلاً نیازی به کاهش نور خورشید نداشته باشیم. با این حال، او ابراز تأسف کرده که در حال حاضر، این یک آرزوی محال به نظر می‌رسد.

البته از سال ۲۰۰۶، انتشار CO ۲ بیش از ۱۵٪ افزایش یافته است. ولی میزان کاهش گاز‌های گلخانه‌ای به اندازه کافی نیست تا از ایجاد آسیب‌های وحشتناک پیشگیری کند.