محمد هاشمی رفسنجانی: به رئیسی گفتم الان رؤسای جمهور قبلی کجا هستند؟!

محمد هاشمی در خصوص جلسه سران و شخصیت‌های احزاب سیاسی با رئیسی گفت: رئیس جمهور در تمام زمان جلسه حضور داشتند، یادداشت بر می‌داشتند و اعتراضی هم نداشتند. صحبت نمی‌کرد به اینکه کسی که انتقاد می‌کرد جواب وی را دهد یا عصبانی شود. در زمانی که افراد حرف می‌زدند عکس‌العملی از خود نشان نمی‌داد و صرفاً یادداشتی بر می‌داشت.

رئیس اسبق صداوسیما با اشاره به سخنانش در دیدار رئیس جمهور گفت: به آقای رئیسی گفتم که جنابعالی هشتمین رئیس جمهور هستید، خب بقیه رؤسای جمهور کجا هستند؟ دو یا سه نفر مرحوم شدند، اما بقیه ممنوع التصویر و ممنوع الصحبت هستند و حتی در یک مجلس ختم نمی‌توانند شرکت کنند. این‌ها افرادی هستند که در زمان انتخاب شدن، با هفتاد یا نزدیک هشتاد درصد رأی از طرف مردم انتخاب شدند، هشت سال خدمت کردند، مردم به این‌ها علاقه‌مند هستند و حرف‌شان را می‌پذیرند.

مشروح گفتگو با محمد هاشمی در پی می‌آید:

با توجه به نشستی که همراه سران و شخصیت‌های احزاب و گروه‌ها با آقای رئیسی داشتید، می‌خواهیم گزارش شما را از این جلسه بشنویم.

روز یکشنبه تلفنی از من برای شرکت در نشست نمایندگان احزاب و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی با آقای رئیس جمهور دعوت کردند. گفتند که این جلسه با هدف طرح پیشنهاد و راهکار‌هایی برای مشارکت مردم در انتخابات یا افزایش مشارکت مردم در انتخابات تشکیل شده است و درخواست کردند که شما هم شرکت کنید. من عذرخواهی کردم، اما مجدداً این درخواست تکرار شد. برخی از دوستان تأکید کردند که اگر شرکت کنیم خوب است؛ لذا پذیرفتم که شرکت کنم.

ساعت هفت شب زمان شروع جلسه بود، اما به دلیل فاصله طولانی و ترافیک، من یک ربع به هشت به جلسه رسیدم. جلسه شروع شده بود و برخی از حضار صحبت می‌کردند. هر کس که می‌خواست صحبت کند، نوبت می‌گرفت و حضّار به ترتیب نوبت صحبت می‌کردند. من در پایین جلسه نشستم، ولی آمدند و جای من را تغییر دادند و وسط جلسه نشستم.

مقام معظم رهبری صحبت گفته بودند که مشارکت را حداکثری کنید لذا رئیس جمهور این جلسه را تشکیل داده بودند و شرکت کنندگان ترکیبی از احزاب اصلاح‌طلب، اعتدال و جناح اصول‌گرا بودند و گروه یا تعدادی خاصی نبودند. تقریباً همه نمایندگان سیاسی، فرهنگی و احزاب در این جلسه حضور داشتند، تعداد حاضران بیشتر از صد نفر بودند و به نوبت صحبت می‌کردند.

یکی از مباحث، مسائل اقتصادی و معیشتی بود که با توجه به وضع اقتصادی مردم، گرانی‌ها و تورم؛ مردم رغبتی برای شرکت در انتخابات ندارند؛ لذا با سخنرانی و... به صحنه نمی‌آیند. به همین دلیل دولت باید اقداماتی انجام دهد تا تورم کمتر شود و مخصوصاً کالا‌هایی مثل لبنیات، گوشت و مرغ که به سفره مردم مربوط است، تدبیری کند تا قیمت‌ها پایین‌تر بیاید و مردم به شرکت در انتخابات تشویق شوند.

برخی دیگر درباره شورای نگهبان گفتند که با این وضعی که برخورد کرده و برخورد می‌کند، اصولاً انتخابات، رقابتی نمی‌شود و شورای نگهبان فلّه‌ای رد می‌کند و فلّه‌ای می‌پذیرد. اگر ۵۰۰ نفر شرکت کرده باشند، خود شورای نگهبان باید صلاحیت آنان را بررسی کند، نه این‌که این کار را به نهاد دیگری واگذار کند. اگر شورای نگهبان هر پرونده را ده دقیقه یا یک ربع بررسی کند، بررسی صلاحیت‌ها چند ماه طول می‌کشد؛ بنابراین این شیوه نظارت با این وضع منجر به این می‌شود که احزاب دلسرد می‌شوند. مردم هم نسبت به مسائل آگاه هستند، موضع دارند و نمی‌شود با حرف آنان را به صحنه آورد؛ لذا ضروری است تغییراتی ایجاد شود که هم به مردم امید داده شود و هم شرائطی فراهم شود که انتخابات رقابتی باشد.

اغلب شرکت‌کنندگان درباره این دو موضوع صحبت کردند که البته گفت‌گو درباره مباحث اقتصادی بیشتر بود تا شورای نگهبان.

به عملکرد دولت انتقاد وارد می‌شد و آقای رئیس جمهور تکرار می‌کرد که دولت انتقادپذیر است و شما اگر انتقاداتی دارید بگویید، اما دولت کار‌های مثبتی هم انجام داده است. به همین دلیل کسانی که انتقاد می‌کنند فقط تخریب نکنند و اشاره‌ای به خدمات و کار‌های مثبتی که شده داشته باشیم، به مردم امید دهیم و فقط مردم را ناامید نکنیم.

زمان جلسه دو ساعت تعیین شده بود، دو ساعت تمام شد، اما تعدادی در نوبتِ صحبت بودند لذا وقت را یک ساعت دیگر تمدید کردند.

اگر یک رئیس جمهور سابق نتواند به یک مجلس ختم برود، طبیعتاً مشارکت هم کم می‌شود

حضرتعالی هم در این نشست صحبت کردید؟

بله، به من هم گفتند که شما هم صحبت کن. من گفتم که تجربه رسانه‌ای دارم و شخصیت رسانه‌ای هستم، به همین دلیل به سیاست رسانه‌ای نظام، اعتراض و نقد دارم. به آقای رئیسی گفتم که جنابعالی هشتمین رئیس جمهور هستید، خب بقیه رؤسای جمهور کجا هستند؟ دو یا سه نفر مرحوم شدند، اما بقیه ممنوع التصویر و ممنوع الصحبت هستند و حتی در یک مجلس ختم نمی‌توانند شرکت کنند. این‌ها افرادی هستند که در زمان انتخاب شدن، با هفتاد یا نزدیک هشتاد درصد رأی از طرف مردم انتخاب شدند، هشت سال خدمت کردند، مردم به این‌ها علاقه‌مند هستند و حرف‌شان را می‌پذیرند.

اگر رئیس جمهوری نتواند به یک مجلس ختم برود، طبیعتاً مشارکت هم کم می‌شود. اگر می‌خواهید مشارکت زیاد شود، می‌توانید از خدمتگزاران گذشته مثل روسای جمهور، روسای مجلس، روسای قوه قضائیه، حتی وزیران درخواست کنید تا آنان با مردم ارتباط برقرار کنند و تماس بگیرند. طبعاً اگر این گونه شود مشارکت بالا می‌رود، چون آن‌ها طرفدارانی دارند.

 اگر مشارکت زیاد باشد، بازدارنده و تضمین‌کننده اسلام و جمهوریت است و انتخابات می‌تواند جمهوریت و اسلامیت را تضمین و تقویت کند

آیا نپرسیدید که اگر این‌ها به حرف رهبری عمل می‌کنند، خب ایشان ابتدای سال این حرف‌ها را زد، چرا شورای نگهبان، دولت و حاکمیت به فکر عملی کردن فرمایشات رهبری در آن زمان نبود که به دقیقه نود گذاشته‌اند؟

نه این صحبت‌ها مطرح نشد، چون بنا بر این بود که راهکاری نشان داده شود و هر کس به راهکاری اشاره می‌کرد. این که دیر شده و چرا قبلاً فلان کار را نکردید، این بحث‌ها اساساً مطرح نشد.

رئیس جمهور در تمام زمان جلسه حضور داشتند، یادداشت بر می‌داشتند و اعتراضی هم نداشتند. صحبت نمی‌کرد به اینکه کسی که انتقاد می‌کرد جواب وی را دهد یا عصبانی شود. در زمانی که افراد حرف می‌زدند عکس‌العملی از خود نشان نمی‌داد و صرفاً یادداشتی بر می‌داشت.

در نشست بین افراد بگومگو‌هایی شد یا نه؟

دو بار بین دو نفر، بگو مگو شد که با یک صلوات خاتمه پیدا شد.

دلیل مشاجره چه بود؟

موضوعاتی مثل فقر و غنا، آقای مصباح و طیف پایداری و احمدی‌نژاد بود. یکی چیزی می‌گفت و دیگری جواب می‌داد. در زمانی که من بودم دو بار بیشتر بگو و مگو نشد و مدیر جلسه با صلوات بگومگو را تمام می‌کرد.

آقای رئیسی مدیر جلسه بود؟

ایشان در این قضایا اظهارنظری نمی‌کرد. تا جایی که می‌شناختم، ایشان و وزیر کشور از دولت حضور داشتند.

این جلسه نمایشی بود یا شرکت‌کنندگان راهکاری ارائه می‌دادند و هدفمند بود؟

این جلسه پاسخی به درخواست رهبری بود که گفته بودند برای افزایش مشارکت کاری انجام دهید. درباره مسائل اقتصادی و گرانی‌ها، گفتند که تلاش کنیم تا قیمت برخی کالا‌ها را پایین بیاوریم. اینکه به مردم امید دهیم و درباره راهکار‌های امید دادن به مردم، هر کس پیشنهاد ارائه می‌داد. به نظر می‌آمد که جلسه بیشتر کاربردی بود و دنبال راه‌حل بودند. گفتند که برای راه حل اقتصادی، در یک یا دو ماه نمی‌شود کاری کرد.

به نظر شما این جلسه درباره انتخابات اثرگذار بود یا نه؟

این‌که فرض کنیم که شورای نگهبان حاضر باشد و بگوید ما فلان کار‌ها را می‌کنیم، به این شکل نبود. سیاق جلسه این بود که پیشنهاد و راهکار می‌دادند، برای نمونه می‌گفتند شورای نگهبان فلان شیوه را انجام ندهد. این‌که شورای نگهبان می‌پذیرد یا نه؟ بحث دیگری است. یا قیمت یکسری اقلام مصرفی مثل حبوبات، مرغ و لبنیات را پایین بیاوریم تا در سفره مردم محسوس باشد. این چه مقدار عملی است یا نه؟ نمی‌دانم.

گفتگو‌ها بیشتر پیرامون ارائه پیشنهاد‌هایی بود. هر کس چیزی به ذهنش می‌رسید مطرح می‌کرد.

همچنین این سخن مطرح شد که اگر مشارکت زیاد باشد، بازدارنده و تضمین‌کننده اسلام و جمهوریت است و انتخابات می‌تواند جمهوریت و اسلامیت را تضمین و تقویت کند.

البته جلسات شبیه این در موضوعات مختلف، نسبتاً بد نیست و می‌تواند مفید باشد. به خصوص که فرض کنیم اصلاح‌طلب و اصول‌گرا فاصله‌ای از دور دارند، اما اینکه در جلسه‌ای دور یک میز با هم می‌نشینند و حرف می‌زنند، معلوم می‌شود که فاصله زیادی وجود ندارد و خیلی از خواسته‌ها و افکارشان شبیه هم است.

در مجموع این نوع جلساتِ گفتگو بین احزاب و تشکل‌ها، می‌تواند جلسات مفیدی باشد.

اینکه اصلاح‌طلبان اساساً هیچ نماینده‌ای در قدرت ندارند، صحبتی شد؟

نه این که اصلاح‌طلبان سهم یا نماینده دارند یا ندارند، هیچ صحبتی نشد. عمده بحث تلاش برای ارائه راهکار برای افزایش مشارکت مردم در انتخابات بود.

آیا جمع حضار احساس نمی‌کردند که جای مرحوم آقای هاشمی خالی است و این روز‌ها نقش ایشان در کشور مورد نیاز است؟

علاوه بر آقای هاشمی ـ به دلیل اینکه به ایام سالگرد ارتحال ایشان نزدیک می‌شویم ـ چند نفر دیگر را یاد کردند و اسم بردند؛ حتی جناب آقای رییسی در صحبت جمع‌بندی، خاطره‌ای از آقای هاشمی نقل کرد؛ از مسئولیت‌پذیری ایشان گفت و از سبک مدیریت و کار‌های آن مرحوم تجلیل کرد. دو سه نفر از اصلاح‌طلبان و اصول‌گرایان هم از آقای هاشمی تجلیل کردند.

تا الان سابقه نداشته است؟

خیر سابقه نداشته و ندارد. حتی رسانه‌ها نام آیت‌الله هاشمی را مطرح نمی‌کنند. البته ممکن است رسانه‌های مکتوب به ایشان بپردازند، اما صدا و سیما و رسانه‌هایی که در اختیار نظام هستند نمی‌پردازند.

در مناسبت‌هایی مثل نماز جمعه، پیروزی انقلاب، سالروز جنگ، بازگشت اسرا به وطن و... یک کلمه هم درباره آقای هاشمی گفته نمی‌شود. اینکه آقای رئیسی خاطره‌ای از ایشان گفتند و تجلیل کردند، خب در جریان اصولگرا خیلی معنا دارد.

خاطره آقای رئیسی از مرحوم هاشمی رفسنجانی چه بود؟

درباره کار‌هایی که آقای هاشمی در شرائط بحرانی انجام می‌داد، خاطره‌ای نقل کرد. درباره ارتباط با آقای هاشمی و حمایت از ایشان در قوه قضائیه گفت. این خاطره به نوعی تشکر از آقای هاشمی بود. آقای رئیسی از امام خمینی (ره) هم ذکری به میان آوردند.