پیشرفته‌ترین جنگنده آمریکا؛ F-۳۵ لایتنینگ چگونه به شکل عمود فرود می‌آید؟

 F ۳۵ b یکی از زیرمدل‌های f ۳۵ لایتنینگ دو، با قابلیت تیکاف کوتاه و فرود عمودی ست. نسل پنجم از جنگنده‌های رادار گریز که توسط کمپانی لاکهید مارتین طراحی و توسعه داده شده است.

هواپیما‌های دارای قابلیت تیکاف کوتاه و فرود عمودی، می‌توانند از طیف وسیع تری از باندها، عملیات انجام دهند. از جمله، باند‌های دشوار کوتاه و کشتی‌های آبی خاکی، که انعطاف پذیری عملیاتی بالاتری را برای هواپیما به ارمغان می‌آورد.

از سویی دیگر، با قابلیت تیکاف و فرود عمودی، این هواپیما، دیگر نیازی به باند‌های طولانی ندارد که صرفه جویی در زمان و منابع مورد نیاز برای برپا کردن باند‌های فرود موقت در مناطق درگیری را در پی دارد.

هواپیما مجهز به سیستم فن بالابر است که در وسط بدنه قرار گرفته و جریان هوای عمودی قدرتمندی را تولید می‌کند. این فن، هوا را از بالا مکیده و همراه با اگزوز موتور، با قدرت، از خروجی زیر بدنه به بیرون می‌فرستد که سبب تامین نیروی بالابر مورد نیاز برای تیکاف عمودی یا شناور شدن در هوا می‌شود.

یکی دیگر از اجزاء این سیستم، رول پست‌های آن است، این لوله ها، بخشی از هوای فشرده موتور را از زیر بال‌ها به بیرون می‌دهند که در زمان شناوری، هواپیما را متوازن و در زمان تیکاف و فرود، به خلبان، امکان حفظ تعادل جنگنده را می‌دهد.
علاوه بر این ها، F-۳۵ b دارای یک سیستم منحصربه‌فرد برای چرخاندن جهت اگزوز موتور جت ست که می‌تواند برای حالت‌های مختلف پرواز، تنظیم شود. در حالت پرواز معمولی، سیستم برای به حداکثر رساندن بازده آیرودینامیکی تنظیم می‌شود که به هواپیما امکان پرواز با سرعت و برد بالا را می‌دهد.

ترکیبی از فن بالابر، رول پست‌ها و سیستم چرخش اگزوز، F-۳۵ b را به یکی از پیشرفته‌ترین هواپیما‌های ترنسفورمر در جهان تبدیل می‌کند، بسیاری از تست‌های عملیاتی F-۳۵ b در آزمایشگاه اقلیمی مک کینلی در فلوریدا انجام شده بود.

جالب است بدانید که F-۳۵، با کنترل دقیق دما تست شده و عملکرد هواپیما در سخت‌ترین شرایط آب و هوایی از گرم‌ترین تا سرد‌ترین دما ها، مشابه آب و هوای قطب شمال، مورد ارزیابی قرار گرفته است.

همچنین در مارس ۲۰۱۳ اولین پرواز آزمایشی این هواپیما توسط یک اسکادران از تفنگداران دریایی امریکا انجام شد.

در اواخر دهه ۱۹۵۰ نیز، کمپانی کانادایی Avro Canada، هوا گردی به نام اوروکار را تولید کرد. این پرنده، به عنوان مدلی مفهومی از هواپیما‌های بشقاب پرنده‌ای که قادر به تیکاف و فرود عمودی باشند، طراحی گردید.

علاوه بر این اوروکار از یک موتور توربو جت، نیرو می‌گرفت و اگزوز رو به پایین اش، امکان تیکاف و فرود عمودی را به ان می‌داد. بدنه بشقابی شکل آن، تعادل در طول پرواز را فراهم می‌آورد.

مورد دیگری از این تلاش‌های جسورانه، ورتیجت است. ورتیجت، یک هواپیمای مفهومی بود که اولین بار در دهه ۱۹۵۰ توسط نیروی دریایی امریکا رونمایی شد. راه‌حلی بالقوه برای چالش‌های تیکاف و فرود عمودی.

در سال ۱۹۸۱ نیز وقتی نسخه به روز شده یکی از هواپیما‌ها توانست قابلیت فرود عمودی و تیکاف کوتاه را به دست آورد، طوفانی در دنیای هوانوردی آن زمان به پا شد. در آن سال شرکت بریتیش ارواسپیس و شرکت آمریکایی مک‌دانل داگلاس از یک جت av-۸ b هریر رونمایی کردند.

این جت، پیشرفتی قابل ملاحظه در قیاس با هریر‌های قبلی که در دهه ۱۹۷۰ توسعه یافته بودند، تلقی می‌شد. av-۸ b به موتور قوی تری مجهز بود که سبب تقویت نیروی رانش شده؛ و به هواپیما اجازه می‌داد تا سلاح‌های سنگین تری حمل کند. موتور پیشرانه برداری، مستلزم چک‌های منظم نازل‌های موتور و مکانیزم کنترلی آنهاست، البته در کنار بازرسی‌های دوره‌ای سیستم‌های سوخت و هیدرولیک.

در مارس ۲۰۲۲، سپاه تفنگداران دریایی ایالات متحده، این هواپیما‌ها را بازنشسته و با جت‌های F-۳۵ که از نظر فنآوری در سطح بالاتری هستند، جایگزین کرد.

در مجموع، توسعه هواپیما‌های VTOL، موفقیتی بزرگ برای صنعت هوانوردی نظامی تلقی می‌شود و ان‌ها را قادر به انجام طیف وسیعی از ماموریت‌ها در محیط‌های متفاوت می‌کند. این مستند توسط آدمیرال تهیه و تولید شده است.